کتاب برنامه ریزی توسعه دانشگاهی

کتاب برنامه ریزی توسعه دانشگاهی؛ نظریه ها و تجربه ها نوشته محمد یمنی دوزی سرخابی یکی از کتاب‌های تخصصی انتشارات دانشگاه شهیدبهشتی برای استفاده دانشجویان و پژوهشگران است.

دانشگاه شهید بهشتی یکی از معتبرترین دانشگاه‌های دولتی ایران است که از سال ۱۳۳۸ به عنوان یکی از مراکز علمی معتبر فعالیت خود را آغاز کرده است. این دانشگاه ۱۹ دانشکده، ۳ پردیس و ۱۶ پژوهشکده و مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی دارد.

انتشارات دانشگاه شهید بهشتی (دانشگاه ملی سابق) با نام اداره انتشارات در سال ۱۳۵۲ فعالیت خود را آغاز کرد، این مجموعه از سال ۱۳۵۳ مرکز فروش کتاب خود را هم در دانشگاه تاسیس کرد.

دکتر علی آموزش اولین مدیر این انشارات بود. این انتشارات سال ۱۳۵۴ با نام «دفتر انتشارات و تامین منابع درسی» فعالیت خود را به‌طور مستقل از اداره روابط عمومی دانشگاه گسترش داد.

فعالیت رسمی و سازمان یافته انتشارات و چاپخانه از سال ۱۳۵۹ با مدیریت دکتر رضا شعبانی شروع شد و بعد از چندین مرحله تغییر در سیستم، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی در حال حاضر در زمینه چاپ و نشر آثار دانشگاهی و پژوهشی و مجلات بسیار توانمند است و آثار ارزشمندی در اختیار دانشجویان، اساتید و پژوهشگران قرار می‌دهد.

کتاب‌های انتشارات دانشگاه شهید بهشتی زیر نظر اساتید و متخصصین هر رشته منتشر می‌شوند و بهترین و جامع‌ترین اطلاعات را در اختیار خوانندگان قرار می‌دهند تا هم دانشجویان این دانشگاه و هم دانشجویان دانشگاه‌های دیگر و علاقه‌مندان بتوانند به راحتی به کتاب‌های مورد نیازشان دسترسی داشته باشند.

درباره کتاب برنامه ریزی توسعه دانشگاهی؛ نظریه ها و تجربه ها

برنامه‌ریزی توسعه دانشگاهی، مفهومی پربعد و در عین حال بحث برانگیز است. پربعد است زیرا دانشگاه به‌مثابه یک سازمان پیچیده، ابعاد گوناگون آموزشی، پژوهشی، خدماتی، علمی، اخلاقی، اجتماعی، فرهنگی، زیست‌محیطی، سیاسی و .... دارد. و «برنامه‌ریزی کردن»، در مفهوم کلاسیک آن، برای این ابعاد با درک کلیت سازمان دانشگاه، آن هم در بستر بسیار پیچیده‌ای که در آن قرار دارد (محلی، ملی، منطقه‌ای، جهانی)، ناممکن و مسئله‌برانگیز است؛ مگر این‌که در مفهوم برنامه‌ریزی بر اساس نقد این مفهوم و با توجه به واقعیت‌های موقعیت‌های دانشگاهی تغییرات اساسی ایجاد شود. بحث‌برانگیز بودن برنامه‌ریزی توسعه دانشگاهی، در عین حال که به مفهوم اولیه «برنامه‌ریزی» مرتبط است، با مفهوم بحث‌برانگیز توسعه (رشد به‌مثابه توسعه، توسعه پایدار، توسعه درون‌زا، توسعه علمی، توسعه پژوهشی، گسترش آموزش‌ عالی و ...) نیز مربوط می‌شود. بنابراین آنچه در حوزه برنامه‌ریزی توسعه دانشگاهی تأمل‌برانگیز است، اساساً مفهوم «برنامه‌ریزی» است، به‌طوری که دیگر نمی‌توان از برنامه‌ریزی به‌مثابه یکسری اقدامات از قبل تعیین شده نام برد، بر پیش‌بینی و دقت در آن تأکید کرد، و راهبرد را به معنی ارائه گام به گام اقدامات تحقق اهداف درنظر گرفت؛ این مفاهیم بر اساس تفکر انتقادی نیازمند تغییرات اساسی‌اند.

برنامه‌ریزی به مفهوم رایج آن، در حوزه آموزش عالی و حتی دیگر حوزه‌ها، نوعی نگاه قالبی از ایجاد تغییر در سازمان دانشگاه ارائه می‌دهد: اقدامات مرحله‌ای بر اساس چارچوب مشخص از قبل تعیین شده برای دسترسی به اهدافی که آن‌ها نیز از پیش تعیین شده‌اند و بر اساس تشخیص و سنجش نیازها و «پیش‌بینی» آینده. محصول این اقدامات یعنی «برنامه» نیز به صورت سندی در نظر گرفته می‌شود که تمام عملیات اجرایی در آن بسان قالبی ریخته می‌شود؛ موقعیت‌های آموزش عالی و دانشگاهی در عصر کنونی چنین رویکردی را پس می‌زنند.

کتاب برنامه‌ریزی توسعه دانشگاهی: نظریه‌ها و تجربه‌ها، دوازده سال پیش با تأمل نقادانه بر اقدامات برنامه‌ریزی دانشگاهی نگاشته شده است. اگرچه در زمان نگارش کتاب به مفهوم رایج برنامه‌ریزی دانشگاهی و ضرورت ایجاد تغییرات در این مفهوم، با درک واقعیت‌های موجود اشاره می‌شد، امروز با قاطعیت می‌توان گفت که تصور خطی از برنامه‌ریزی، حتی در نوع «استراتژیک» آن، نه تنها امکان تغییر و تحول «همه‌جانبه‌نگر» در دانشگاه‌ها را فراهم نمی‌آورد، بلکه توانایی خلاقیت آن‌ها را به شدت محدود می‌کند، اگر نگوییم از بین می‌برد؛ بر این اساس است که خلاقیت مفهومی است که از آن‌گاه به‌عنوان جایگزینی برای واژه برنامه‌ریزی یاد می‌شود.

به همین دلیل است که می‌توانیم از ناکارآمدی مفاهیم برنامه‌ریزی، مدیریت، (در مفهوم کلاسیک و خطی آن‌ها)، سخن بگوییم ، ناکارآمدی‌ای که نیازمند بررسی و تحلیل رخدادهای موقعیت‌های پیچیده دانشگاهی است؛ که امید است در نوشته دیگری انجام گیرد.

کتاب حاضر شامل سه بخش است. در بخش اول مسئله‌شناسی موضوع بررسی می‌شود؛ بخش دوم بیشتر مبانی نظری برنامه‌ریزی توسعه دانشگاهی را دربرمی‌گیرد و بخش سوم به بررسی مقایسه‌ای وضعیت برنامه‌ریزی توسعه دانشگاهی در چند دانشگاه کشورهای صنعتی پیشرفته می‌پردازد، که نگارنده تجاربی در آن دانشگاه‌ها داشته است.

شایان ذکر است که در فصل هشتم کتاب بحثی درباره مدیریت و برنامه‌ریزی دانشگاهی مطرح شده که به نوعی به مفهوم دانشگاه سازگار شونده مرتبط است که بحثی مهم در برنامه‌ریزی توسعه دانشگاهی به شمار می‌آید.

چاپ نخست کتاب حاضر از مدت‌ها قبل در دسترس نبود و چاپ دوم به همت انتشارات دانشگاه شهید بهشتی توانست مجال انتشار یابد. در چاپ حاضر در پایان هر فصل پرسش‌هایی به‌مثابه تمرین آمده است و اصلاحات در کل متن نیز صورت گرفته است.

خواندن کتاب برنامه ریزی توسعه دانشگاهی؛ نظریه ها و تجربه ها را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 دانشجویان رشته مدیریت و برنامه‌ریزی آموزش عالی مخاطبان این کتاب‌اند.