کتاب مصاحبه کیفی

کتاب الکترونیکی «مصاحبه کیفی: هنر شنیدن داده‌ها» (The Art of Hearing Data) نوشتهٔ هربرت جی. رابین و «ایرنه اس. رابین» با ترجمهٔ «عبداله گیویان» و انتشار شرکت دانش‌پژوهان نوآور رسانیوم، اثری تخصصی در حوزهٔ روش‌های پژوهش کیفی است. این کتاب به بررسی مبانی، فلسفه و تکنیک‌های مصاحبهٔ کیفی می‌پردازد و برای دانشجویان و پژوهشگران علوم اجتماعی و انسانی منبعی راهگشا به شمار می‌آید. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب مصاحبه کیفی

این کتاب به عنوان یکی از منابع معتبر در زمینهٔ روش‌های پژوهش کیفی، به ویژه مصاحبهٔ عمیق، شناخته می‌شود. نویسندگان با تکیه بر سال‌ها تجربهٔ میدانی و پژوهشی، تلاش کرده‌اند تا فرایند مصاحبهٔ کیفی را از مرحلهٔ ایده‌پردازی تا تحلیل و ارائهٔ نتایج به زبانی دقیق و ساختارمند توضیح دهند. «مصاحبه کیفی: هنر شنیدن داده‌ها» در ویراست سوم خود، علاوه بر بازنگری و به‌روزرسانی مثال‌ها و مباحث، به کاربردهای جدید مصاحبهٔ تعاملی در پژوهش‌های چندروشی و موقعیت‌های خاص مانند مصاحبه‌های بینافرهنگی، گروهی و تلفنی نیز پرداخته است. کتاب با رویکردی تطبیقی، تفاوت‌های فلسفی و عملی میان پارادایم‌های کمی و کیفی را بررسی می‌کند و جایگاه مصاحبهٔ تعاملی را در میان سایر روش‌های گردآوری داده‌ها روشن می‌سازد. نویسندگان همچنین بر اهمیت اخلاق پژوهش، نقش پژوهشگر و تعامل انسانی در فرایند مصاحبه تأکید دارند. این اثر نه تنها به تکنیک‌ها و مهارت‌های عملی می‌پردازد، بلکه خواننده را با مبانی نظری و فلسفی پژوهش کیفی نیز آشنا می‌کند و به دغدغه‌های پژوهشگران دربارهٔ اعتبار، غنا و توازن داده‌ها پاسخ می‌دهد.

خلاصه کتاب مصاحبه کیفی

کتاب «مصاحبه کیفی: هنر شنیدن داده‌ها» با طرح این پرسش آغاز می‌شود که چرا و چگونه باید به مصاحبهٔ کیفی به عنوان ابزاری برای فهم عمیق‌تر واقعیت‌های اجتماعی نگریست. نویسندگان، مصاحبهٔ عمیق را نه صرفاً یک تکنیک، بلکه فرایندی انسانی و تعاملی می‌دانند که در آن پژوهشگر و مصاحبه‌شونده هر دو نقش فعالی دارند. کتاب با مقایسهٔ رویکردهای کمی و کیفی، نشان می‌دهد که مصاحبهٔ کیفی چگونه می‌تواند به کشف لایه‌های پنهان تجربه‌های انسانی و تفسیرهای متنوع از واقعیت کمک کند. در ادامه، مراحل مختلف پژوهش کیفی از انتخاب موضوع، طراحی پرسش‌ها، برقراری ارتباط با مصاحبه‌شوندگان، مدیریت عواطف و هیجانات، تا تحلیل داده‌ها و ارائهٔ نتایج به تفصیل شرح داده می‌شود. نویسندگان بر اهمیت انعطاف‌پذیری در مصاحبه، توجه به اخلاق پژوهش و نقش فعال مصاحبه‌شونده تأکید دارند. همچنین، انواع پرسش‌ها (اصلی، مشوق و پیرو) و نحوهٔ تنظیم و تطبیق آن‌ها با موقعیت‌های مختلف بررسی می‌شود. کتاب با مثال‌های متنوع از پژوهش‌های واقعی، چالش‌ها و راهکارهای عملی در مصاحبه‌های عمیق را به تصویر می‌کشد و به پژوهشگر کمک می‌کند تا با رویکردی انتقادی و باز، به تحلیل داده‌ها و ساخت نظریه بپردازد.

چرا باید کتاب مصاحبه کیفی را خواند؟

این کتاب با تمرکز بر مصاحبهٔ تعاملی، به پژوهشگران نشان می‌دهد چگونه می‌توان از طریق گفت‌وگوهای عمیق، به فهمی چندلایه و دقیق از تجربه‌های انسانی دست یافت. اثر حاضر علاوه بر آموزش مهارت‌های عملی، به مبانی فلسفی و اخلاقی پژوهش کیفی نیز می‌پردازد و خواننده را با چالش‌های واقعی میدان پژوهش آشنا می‌کند. مطالعهٔ این کتاب به پژوهشگران کمک می‌کند تا در طراحی، اجرا و تحلیل مصاحبه‌های کیفی، رویکردی منعطف و انتقادی داشته باشند و بتوانند داده‌هایی غنی و معنادار گردآوری کنند.

خواندن کتاب مصاحبه کیفی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران علوم اجتماعی، علوم انسانی، ارتباطات، مطالعات فرهنگی و رشته‌هایی که به پژوهش کیفی و مصاحبهٔ عمیق نیاز دارند، مناسب است. همچنین برای کسانی که دغدغهٔ فهم عمیق‌تر تجربه‌های انسانی، تحلیل داده‌های غیرعددی و طراحی پژوهش‌های مبتنی بر گفت‌وگو را دارند، منبعی کاربردی به شمار می‌آید.

فهرست کتاب مصاحبه کیفی

- مقدمه مترجم: معرفی کلی کتاب و اهمیت مصاحبهٔ کیفی در پژوهش‌های انسانی. - فصل اول: گوش دادن، شنیدن و به اشتراک گذاشتن؛ بررسی نقاط قوت مصاحبهٔ عمیق، تفاوت با گفت‌وگوهای روزمره و اهمیت تمرکز و عمق در مصاحبه. - فصل دوم: فلسفه پژوهش و مصاحبه‌های کیفی؛ مقایسه پارادایم‌های پوزیتیویستی و تفسیرگرایی، برساخت‌گرایی و تأثیر آن‌ها بر انتخاب روش پژوهش. - فصل سوم: انواع روش‌های گردآوری داده‌های کیفی؛ معرفی الگوهای مختلف مصاحبه و تحلیل داده‌ها. - فصل چهارم تا پنجم: طراحی و سازمان‌دهی پژوهش کیفی، انتخاب موضوع، تدارک پرسش‌ها و مدیریت روابط با مصاحبه‌شوندگان. - فصل ششم: همکاری گفت‌وگویی و الزامات اخلاقی؛ بررسی مسئولیت‌های پژوهشگر و مصاحبه‌شونده. - فصل‌های هفتم تا دهم: تنظیم پرسش‌های اصلی، مشوق و پیرو، مدیریت مصاحبه و تحلیل پاسخ‌ها. - فصل یازدهم: مصاحبه در موقعیت‌های خاص؛ مصاحبه با گروه‌های خاص، بینافرهنگی و تلفنی. - فصل دوازدهم: تحلیل داده‌های کیفی؛ کدگذاری، دسته‌بندی و ساخت نظریه. - فصل سیزدهم: ارائه و انتشار نتایج پژوهش کیفی. - فصل چهاردهم: تأثیر مصاحبهٔ عمیق بر پژوهشگر و فرد عادی. - فهرست منابع و پیوست‌ها: معرفی منابع تکمیلی و نرم‌افزارهای تحلیل داده‌های کیفی.

بخشی از کتاب مصاحبه کیفی

«گردآوری اطلاعات فرایندی بسیار پیچیده‌تر از عملی مکانیکی است که ممکن است در نگاه نخست به نظر برسد. چه بسا به صید ماهی بروید اما موج شکار کنید! پس پیشاپیش باید به این اندیشیده باشید که چه دامی را برای صید چه شکاری برگزینید. گاهی اطلاعاتی از عرصه پژوهش وجود دارد که با مشاهده تنها می‌توان به اندکی از آن دست پیدا کرد. پس لازم است به شیوه‌ای مشارکتی برای صید آن‌ها قراول بروید و گاهی نیازمند آن خواهید بود که با تدبیر گفت‌وگو عمق و فراگیری ضروری را تدارک کنید. نمی‌توان ابزار گردآوری اطلاعات را بی‌محابا و تنها به‌دلیل ترجیحات دل‌بخواه برگزید. به یاد داشته باشیم برای گردآوری اطلاعات پا به عرصه‌ای می‌گذاریم که با مرزهای نمادین از عرصه‌های مجاور جدا شده است. گزینش شیوه و ابزارهای لازم برای گردآوری اطلاعات در گرو اذعان به پیچیدگی عملیات گردآوری اطلاعات است و مصاحبه کیفی، به شرط سنجیدگی گزینش آن، یکی از کارآمدترین ابزارها برای رسیدن به اطلاعات غنی و تمهید توصیفی پرمایه است. اصلی‌ترین آموزه مصاحبه کیفی این است: فروتنانه نزد مردم رفتن و کوشش برای فهم اینکه ایشان چگونه دنیای خود را می‌بینند و آن را تفسیر و فهم می‌کنند. این فرایند نه یک‌سویه و قاب‌بندی‌شده با علم پیشینی پژوهشگر که برآیندی از کوشش دوسویه انسانی و همکاری معرفت‌بنیاد است.»