کتاب آیات الاحکام

کتاب الکترونیکی «آیات‌الاحکام» (بررسی آیات حقوقی و فقهی قرآن) نوشتهٔ آریا عزیزی و با ویراستاری عدنان رفاهی توسط موسسه انتشاراتی فرهیختگان قانون یار منتشر شده است. این اثر به بررسی و تحلیل آیاتی از قرآن می‌پردازد که مبنای احکام حقوقی و فقهی در اسلام قرار گرفته‌اند و به ویژه برای دانشجویان و پژوهشگران حقوق و فقه اسلامی کاربرد دارد. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب آیات الاحکام

«آیات‌الاحکام» اثری پژوهشی است که به بررسی آیاتی از قرآن می‌پردازد که مستقیماً یا به طور ضمنی به احکام حقوقی و فقهی اشاره دارند. این کتاب در دوره‌ای نوشته شده که توجه به مبانی قرآنی حقوق و فقه اسلامی اهمیت ویژه‌ای یافته است. نویسنده با رویکردی تحلیلی، ضمن اشاره به اختلافات تاریخی دربارهٔ سندیت و ترتیب آیات قرآن، به جایگاه این کتاب آسمانی در استنباط احکام شرعی می‌پردازد. اثر حاضر، علاوه بر پرداختن به مباحثی چون سندیت قرآن، اختلاف در تعداد آیات و ترتیب نزول، به نحوهٔ استفاده از قرآن در استنباط احکام و چالش‌های تفسیری میان مذاهب مختلف اسلامی نیز توجه دارد. در ادامه، نمونه‌هایی از آیات مرتبط با معاملات، عقود، شهادت، نکاح، ربا و سایر موضوعات حقوقی و فقهی مورد بررسی قرار می‌گیرد. این کتاب تلاش می‌کند تصویری جامع از جایگاه قرآن در نظام حقوقی اسلام ارائه دهد و به پرسش‌های بنیادین دربارهٔ فهم و تفسیر آیات الاحکام پاسخ دهد.

خلاصه کتاب آیات الاحکام

این کتاب با مقدمه‌ای دربارهٔ سندیت و ترتیب قرآن آغاز می‌شود و سپس به اهمیت آیات الاحکام در فقه اسلامی می‌پردازد. نویسنده توضیح می‌دهد که قرآن، به عنوان منبع اصلی شریعت، حاوی آیاتی است که به طور مستقیم یا غیرمستقیم به احکام حقوقی و فقهی اشاره دارند. در بخش‌های مختلف، آیاتی مانند «اوفوا بالعقود» (وفای به عهدها)، «لاتأکلوا أموالکم بینکم بالباطل» (نهی از تصرف ناحق در اموال)، و آیات مربوط به معاملات، شهادت، نکاح، ربا و عسر و حرج تحلیل می‌شوند. نویسنده ضمن بررسی معنای لغوی و اصطلاحی واژگان کلیدی هر آیه، به اختلاف نظرهای تفسیری و فقهی میان مذاهب اسلامی اشاره می‌کند و تلاش می‌کند با استناد به متن قرآن و سنت، برداشت‌های مختلف را بررسی کند. در ادامه، به موضوعاتی مانند شروط صحت عقود، اصل صحت و لزوم، نقش تراضی در معاملات، شرایط شاهد و کاتب در معاملات دینی، و احکام مربوط به نکاح و تعدد زوجات پرداخته می‌شود. همچنین، نویسنده به تفاوت میان احکام تکلیفی و وضعی، و نقش عقل در استنباط احکام اشاره می‌کند. در پایان، فهرستی از آیات الاحکام و نمونه سؤالات امتحانی برای دانشجویان ارائه شده است.

چرا باید کتاب آیات الاحکام را خواند؟

این کتاب برای کسانی که به دنبال فهم دقیق‌تر مبانی حقوقی و فقهی اسلام هستند، منبعی تحلیلی و کاربردی به شمار می‌آید. با بررسی آیات کلیدی قرآن و تحلیل اختلافات تفسیری، خواننده می‌تواند با نحوهٔ استنباط احکام از قرآن و چالش‌های فقهی مرتبط آشنا شود. اثر حاضر به ویژه برای دانشجویان حقوق، فقه و علوم اسلامی و علاقه‌مندان به مطالعات تطبیقی میان مذاهب اسلامی مفید است.

خواندن کتاب آیات الاحکام را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های حقوق، فقه و علوم اسلامی، و همچنین علاقه‌مندان به مباحث قرآنی و استنباط احکام شرعی توصیه می‌شود. کسانی که دغدغهٔ فهم مبانی حقوق اسلامی یا بررسی اختلافات فقهی میان مذاهب را دارند، از این اثر بهره خواهند برد.

فهرست کتاب آیات الاحکام

- مقدمه: بررسی سندیت و ترتیب قرآن، اختلافات تاریخی دربارهٔ جمع‌آوری و ترتیب آیات. - استفاده از قرآن: تحلیل نحوهٔ بهره‌گیری از قرآن در استنباط احکام و چالش‌های کنار گذاشتن قرآن در برخی مکاتب. - روش‌های کنار گذاشتن قرآن: بررسی دیدگاه‌های اهل سنت و شیعه دربارهٔ فهم قرآن و نقش اخبار و روایات. - تحلیل آیات الاحکام: بررسی آیاتی مانند «اوفوا بالعقود»، «لاتأکلوا أموالکم بینکم بالباطل»، آیات مربوط به ربا، شهادت، نکاح، عسر و حرج و ... - تفسیر واژگان کلیدی: تحلیل لغوی و اصطلاحی واژگان مهم هر آیه و تأثیر آن بر استنباط احکام. - احکام مستنبط از آیات: بررسی پیامدهای فقهی و حقوقی هر آیه، مانند شروط صحت عقود، اصل صحت و لزوم، نقش تراضی، شرایط شاهد و کاتب، احکام نکاح و تعدد زوجات. - فهرست آیات الاحکام: ارائهٔ فهرستی از آیات کلیدی قرآن که مبنای احکام حقوقی و فقهی هستند. - نمونه سؤالات امتحانی: طرح پرسش‌هایی برای سنجش فهم مطالب کتاب.

بخشی از کتاب آیات الاحکام

«قرآن مهمترین سندی است که به عنوان کلام خدا در اختیار مسلمین قرار دارد و اساس شریعت اسلام بر این کتاب استوار است. برخلاف امور دیگری که اغلب بین مسلمین در موردشان اختلاف شده است در سندیت قرآن اختلاف قابل توجهی بین مسلمین از فرقه مختلف وجود ندارد. منظور از سندیت بدین معناست که قرآنی که موجود است همان کلامی است که به پیامبر اسلام وحی شده است و به فرمان ایشان توسط کتاب وحی نوشته شده و بدست ما رسیده است. اینکه در این کتاب تحریفی صورت گرفته باشد، عقیده‌ای که حائز اهمیت باشد از جانب کسی ابراز نگردیده است و در این مورد دلیلی نیز وجود ندارد برخلاف سایر کتب آسمانی که در مورد آنان اختلاف وجود دارد. البته بین فرق شیعه چنین احوالی مطرح گردیده است اما دلیل خاصی عرضه نداشته‌اند. اینان گفته‌اند که قرآن بدین شکل که بدان داده‌اند (ترتیب سور) ترتیب منزل نیست و براساس ترتیبی که بر پیامبر نازل شده است. البته در عدم ترتیب برحسب نزول آیات شکی نیست. زیرا اولین آیات نازله آیاتی از سور علق و آخرین آنها آیاتی از سوره مائده و بقره بوده‌اند. در حالی که در قرآن‌های امروزی در اول کتاب، فاتحه الکتاب دیده می‌شود. اما باید گفت که همین ترتیب امروزی نظم خاصی در آن هست و هم‌چنین از تاریخ گردآوری قرآن و احادیثی که رسیده پی به دقت در گردآوری آن می‌بریم و این گردآوری قرآن حتی نقطه‌ای کم و زیاد نشده است. و این مکتوبات در زمان خود پیامبر اکرم(ص) به وی عرضه شده و پس از نوشتن ایشان و نطییق می‌نمودند و اگر اختلافی بود روشن می‌شد.»