کتاب احکام رجوع امین متعدی در فقه و حقوق

کتاب الکترونیکی «احکام رجوع امین متعدی در فقه و حقوق» (بررسی وضعیت حقوقی امین پس از عدول از تعدی)، نوشتهٔ فرید صادقزاده بنگجه و منتشرشده توسط «موسسه انتشاراتی فرهیختگان قانون یار»، اثری تخصصی در حوزهٔ فقه و حقوق اسلامی است که به بررسی وضعیت حقوقی امین پس از رجوع از تعدی می‌پردازد. این کتاب با رویکرد تطبیقی میان آرای فقها و حقوقدانان، به اختلاف‌نظرها و مبانی استدلالی در این زمینه می‌پردازد. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب احکام رجوع امین متعدی در فقه و حقوق

این کتاب به یکی از مسائل چالش‌برانگیز در فقه و حقوق ایران می‌پردازد: آیا امین متعدی پس از رجوع از تعدی، همچنان ضامن است یا وضعیت او به حالت امانی بازمی‌گردد؟ نویسنده با بررسی منابع فقهی و حقوقی، سه دیدگاه اصلی را در این زمینه مطرح می‌کند و به تحلیل ادلهٔ هر یک می‌پردازد. اثر حاضر در سه فصل تنظیم شده است: فصل اول به کلیات و مفاهیم پایه مانند امانت، تعدی و رجوع می‌پردازد؛ فصل دوم به شرح اصطلاحات فقهی و حقوقی مرتبط اختصاص دارد؛ و فصل سوم به تفصیل دیدگاه‌ها و استدلال‌های فقها و حقوقدانان دربارهٔ وضعیت امین پس از عدول از تعدی می‌پردازد. کتاب با استناد به منابع دست اول و آرای فقهای متقدم و معاصر، تلاش می‌کند تصویری جامع از اختلاف‌نظرها و مبانی استدلالی ارائه دهد. این اثر برای پژوهشگران و دانشجویان رشته‌های فقه و حقوق اسلامی، منبعی قابل توجه در بررسی یکی از مسائل مهم عقود امانی و مسئولیت مدنی به شمار می‌رود.

خلاصه کتاب احکام رجوع امین متعدی در فقه و حقوق

کتاب «احکام رجوع امین متعدی در فقه و حقوق» به بررسی این پرسش می‌پردازد که اگر امین پس از تعدی و تفریط، از رفتار خود دست بکشد و به حالت امانت‌داری بازگردد، وضعیت حقوقی او چگونه خواهد بود؟ نویسنده سه دیدگاه اصلی را مطرح می‌کند: - دیدگاه نخست معتقد است که ید امین پس از تعدی، حتی با رجوع از تعدی، همچنان ضمانی باقی می‌ماند و امین مسئول هرگونه تلف یا نقص مال خواهد بود، مگر اینکه مالک مجدداً به او اذن دهد. - دیدگاه دوم بر این باور است که با رجوع امین از تعدی، ید او به حالت امانی بازمی‌گردد و مسئولیت او محدود به دورهٔ تعدی خواهد بود. این دیدگاه بر بقای اذن مالک و عدم انحلال عقد امانی تأکید دارد. - دیدگاه سوم، نظریه‌ای تفصیلی است که میان انواع امانت تفاوت قائل می‌شود: اگر امانت صرفاً به نفع مالک باشد (مانند ودیعه)، رجوع امین از تعدی موجب بازگشت ید امانی می‌شود؛ اما در مواردی که امانت به نفع امین یا هر دو طرف است (مانند عاریه یا اجاره)، ید ضمانی باقی می‌ماند. کتاب با تحلیل مبانی فقهی و حقوقی، استدلال‌های هر دیدگاه را بررسی می‌کند و به نقش قواعدی مانند استصحاب، قاعده ضمان ید و قاعده احسان در تعیین مسئولیت امین می‌پردازد. نویسنده همچنین به دیدگاه‌های حقوقدانان معاصر و مواد قانونی مرتبط اشاره می‌کند و تلاش دارد تصویری روشن از اختلاف‌نظرها و پیامدهای عملی هر نظریه ارائه دهد.

چرا باید کتاب احکام رجوع امین متعدی در فقه و حقوق را خواند؟

این کتاب به یکی از مسائل تخصصی و کمتر بررسی‌شده در فقه و حقوق اسلامی می‌پردازد و با گردآوری و تحلیل آرای فقها و حقوقدانان، امکان مقایسهٔ دقیق دیدگاه‌ها و استدلال‌ها را فراهم می‌کند. مطالعهٔ این اثر برای کسانی که به دنبال فهم عمیق‌تر از مسئولیت امین در عقود امانی و تأثیر رجوع از تعدی بر وضعیت حقوقی او هستند، مفید است. همچنین، کتاب با تکیه بر منابع معتبر و تحلیل دقیق قواعد فقهی و حقوقی، به پژوهشگران و دانشجویان کمک می‌کند تا با مبانی نظری و عملی این مسئله آشنا شوند و در پژوهش‌های خود از آن بهره ببرند.

خواندن کتاب احکام رجوع امین متعدی در فقه و حقوق را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های فقه و حقوق اسلامی، وکلا، قضات و علاقه‌مندان به مباحث مسئولیت مدنی و عقود امانی مناسب است. همچنین برای کسانی که در زمینهٔ اختلافات حقوقی مرتبط با امانت و مسئولیت امین فعالیت دارند، منبعی کاربردی به شمار می‌رود.

فهرست کتاب احکام رجوع امین متعدی در فقه و حقوق

فصل اول: کلیات در این فصل، مفاهیم پایه‌ای مانند امانت، امین، تعدی، تفریط و رجوع امین از منظر لغوی، فقهی و حقوقی بررسی می‌شود و اقسام امانت و تفاوت امانت مالکی و شرعی توضیح داده می‌شود. فصل دوم: مفاهیم اولیه این فصل به شرح اصطلاحات کلیدی و تحلیل دقیق مفاهیم فقهی و حقوقی مرتبط با موضوع کتاب می‌پردازد. واژه‌هایی مانند امین، متعدی و رجوع امین از منظر لغت، فقه و حقوق مورد بررسی قرار می‌گیرند. فصل سوم: دیدگاه‌ها و ادله فقها و حقوقدانان در این فصل، سه دیدگاه اصلی دربارهٔ وضعیت امین پس از رجوع از تعدی مطرح می‌شود و ادلهٔ هر دیدگاه به تفصیل بررسی می‌گردد. همچنین به قواعد فقهی مانند استصحاب، قاعده ضمان ید، قاعده احسان و قاعده الزائل لایعود پرداخته می‌شود. در پایان، دیدگاه‌های حقوقدانان و مواد قانونی مرتبط با موضوع تحلیل می‌شود.

بخشی از کتاب احکام رجوع امین متعدی در فقه و حقوق

«حال اگر امین پس از تعدی و تفریط و ضمانی شدن یدش توبه کند و از تعدی و تفریط دست بردارد، برای مثال ماشینی را که در پارکینگ او به امانت گذاشته شده بود برای مدتی سوار شود و مورد استفاده قرار دهد سپس از تعدی دست بردارد و ماشین را به پارکینگ برگرداند، وضعیت ید او پس از رجوع از تعدی امانی خواهد بود یا ضمانی؟ به عبارت دیگر چنانچه امین برای مدتی از حدود اذن مالک یا شارع خارج گردد ولی دوباره به حالت اول برگردد وضعیت ید امین در مقطع اخیر چگونه خواهد بود، امانی است یا ضمانی؟ فقهای امامیه و حقوقدانان در پاسخ به سوال فوق سه دیدگاه مطرح کرده‌اند: دیدگاه اول که نظر مشهور فقهای امامیه و برخی از حقوقدانان می‌باشد بدین قرار است که ید امین متعدی پس از رجوع از تعدی نیز همچنان ضمانی باقی می‌ماند. عمده دلیل این گروه از فقها تمسک به اصل استصحاب و عموم قاعده ضمان ید می‌باشد. دیدگاه دوم که نظر عده‌ای از فقها و حقوقدانان و محققان از جمله محقق اردبیلی، شیخ یوسف بحرانی، دکتر کاتوزیان و دکتر محقق داماد می‌باشد این است که ید امین پس از اینکه از تعدی رجوع کرد از ضمانی بودن خارج و به حالت امانی باز می‌گردد. دلیل این دسته از فقها و حقوقدانان پس از خدشه‌دار دانستن ادله مشهور این است که عقد میان مالک و امین (یعنی رابطه حقوقی قبل از تعدی و تفریط) به واسطه تعدی منفسخ نمی‌شود؛ زیرا عوامل انحلال عقد مشخص و محدودند و تعدی و تفریط از آن عوامل محسوب نمی‌شود. بنابراین اذن مالک همچنان باقی است و امین با وجود تعدی و پس از رجوع از تعدی نیز همچنان امین محسوب می‌شود. دیدگاه سوم که یک نظریه تفصیلی است از سوی برخی از فقها نظیر شیخ محمد حسین کاشف الغطاء مطرح شده است. مطابق این دیدگاه ید امین پس از رجوع از تعدی همچنان ضمانی باقی می‌ماند و احکام امین جاری نمی‌گردد؛ مگر اینکه امین محسن باشد، یعنی صرفاً به نفع و مصلحت مالک امانتداری کرده باشد؛ چنانکه در عقد ودیعه این گونه است. عمده دلیل ایشان برای استثناء کردن امین محسن، تمسک به قاعده احسان است که مطابق آن قاعده و آیه شریفه «ما علی المحسنین من سبیل» هر گونه راه و مسئولیتی علیه شخص محسن نفی شده است.»