کتاب خون صلح

کتاب الکترونیکی «خون‌صلح؛ دوراهی صلح یا حقوق بشر» نوشتهٔ زینب مصطفی‌ماهیدشتی اثری پژوهشی است که نشر ندای کارآفرین آن را منتشر کرده است. این کتاب به بررسی پدیدهٔ «خون‌صلح» و پیامدهای حقوقی، اجتماعی و فرهنگی آن می‌پردازد و با رویکردی تحلیلی، موضوع ازدواج‌های اجباری و نقش زنان در آیین‌های حل اختلاف را در جوامع محلی ایران و کشورهای همسایه واکاوی می‌کند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب خون صلح

«خون‌صلح؛ دوراهی صلح یا حقوق بشر» اثری در حوزهٔ ناداستان و پژوهش اجتماعی-حقوقی است که به بررسی یکی از رسوم دیرینه در برخی مناطق ایران، به‌ویژه کرمانشاه، می‌پردازد. این رسم که با عنوان «خون‌صلح» شناخته می‌شود، نوعی آیین حل اختلاف است که در آن برای پایان‌دادن به نزاع‌های خونین، دختری از خانوادهٔ قاتل به‌عنوان بخشی از غرامت به خانوادهٔ مقتول داده می‌شود. ساختار کتاب بر پایهٔ تحلیل نظریه‌های جامعه‌شناسی و حقوقی، بررسی اسناد بین‌المللی و قوانین داخلی، و واکاوی میدانی این رسم در جوامع محلی استوار است. نویسنده با بهره‌گیری از منابع متعدد و گفت‌وگو با کنشگران محلی، تلاش کرده است تا نسبت این آیین را با مفاهیمی چون عدالت ترمیمی، حقوق بشر و حقوق زنان روشن سازد. کتاب در قالبی پژوهشی و تحلیلی، ضمن ارائهٔ مبانی نظری، به آسیب‌شناسی و ارائهٔ راهکارهای حقوقی و اجتماعی برای مواجهه با این پدیده می‌پردازد.

خلاصه کتاب خون صلح

کتاب «خون‌صلح؛ دوراهی صلح یا حقوق بشر» به بررسی ریشه‌ها، کارکردها و پیامدهای آیین خون‌صلح در جوامع محلی ایران و کشورهای همسایه می‌پردازد. نویسنده ابتدا مفاهیم کلیدی مانند ازدواج اجباری، خشونت علیه زنان، عدالت ترمیمی و سیستم قضایی غیررسمی را تعریف می‌کند و سپس با مرور دیدگاه اندیشمندان جامعه‌شناسی و حقوقی، زمینه‌های نظری لازم برای تحلیل این پدیده را فراهم می‌آورد. در ادامه، کتاب به نقش ساختارهای سنتی مانند حکومت ریش‌سفیدان و نسبی‌گرایی فرهنگی در تداوم آیین خون‌صلح می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه ارزش‌های مردسالارانه و نگاه کالاپندارانه به زنان، زمینه‌ساز ازدواج‌های اجباری و خشونت علیه زنان شده‌اند. نویسنده با بررسی نمونه‌هایی از ایران، افغانستان، پاکستان، ترکیه و عراق، ابعاد منطقه‌ای این رسم را نیز مورد توجه قرار داده است. در بخش‌های بعدی، کتاب به تحلیل حقوقی و جامعه‌شناختی آیین خون‌صلح می‌پردازد و نسبت آن را با عدالت ترمیمی و حقوق بشر می‌سنجد. نویسنده تأکید کرده است که این آیین نه‌تنها با اصول حقوق بشر و حق انتخاب آزادانه همسر در تعارض است، بلکه در بسیاری موارد به نقض کرامت انسانی و افزایش آسیب‌های روانی و اجتماعی برای زنان منجر می‌شود. همچنین، خلأهای قانونی و ناکارآمدی قوانین موجود در ایران و کشورهای همسایه در مقابله با این پدیده مورد نقد قرار گرفته است. در نهایت، کتاب با ارائهٔ راهکارهایی در سه سطح پیشگیری، پیگیری و حمایت، بر ضرورت آگاهی‌بخشی، اصلاح قوانین و تعامل مؤثر با جوامع محلی برای کاهش آسیب‌های ناشی از آیین خون‌صلح تأکید دارد.

چرا باید کتاب خون صلح را بخوانیم؟

این کتاب با تمرکز بر یکی از رسوم کمتر شناخته‌شده و پرچالش جوامع محلی، فرصتی برای شناخت عمیق‌تر نسبت میان سنت، قانون و حقوق بشر فراهم می‌کند. «خون‌صلح؛ دوراهی صلح یا حقوق بشر» با تحلیل‌های جامعه‌شناختی و حقوقی، ابعاد پنهان خشونت علیه زنان و پیامدهای اجتماعی و فردی ازدواج‌های اجباری را آشکار می‌سازد. مطالعهٔ این اثر به درک بهتر چالش‌های گذار از سنت به مدرنیته و نقش دولت‌ها و نهادهای مدنی در حمایت از حقوق زنان کمک می‌کند. همچنین، کتاب با ارائهٔ راهکارهای عملی و نقد قوانین موجود، زمینه‌ای برای گفت‌وگو و اصلاح سیاست‌های اجتماعی و حقوقی فراهم می‌آورد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب برای پژوهشگران حوزه‌های حقوق، جامعه‌شناسی، مطالعات زنان و علوم اجتماعی مفید است. همچنین، فعالان حقوق بشر، سیاست‌گذاران، دانشجویان رشته‌های حقوق و علوم اجتماعی و افرادی که دغدغهٔ مسائل زنان، عدالت اجتماعی و آسیب‌شناسی رسوم سنتی را دارند، می‌توانند از محتوای این اثر بهره‌مند شوند.

بخشی از کتاب خون صلح

«بر مبنای آیینی ویژه در منطقه کرمانشاه با عنوان «خون‌صلح»، ریش‌سفیدان اقوام برای پایان‌دادن به درگیری‌های ناشی از قتل و برقراری آشتی و جلب رضایت خانواده مقتول پادرمیانی کرده و در ازای بخشش قاتل، دختری از خانواده وی به‌عنوان بخشی از غرامت قتل، با مردی از خانواده مقتول ازدواج می‌کند. در این مذاکرات صلح که در میان اقوام و حتی در کشورهای هم‌جوار با اسامی مختلف در حال اجرا است، سخنی از رضایت عروس برای ازدواج خون‌بهایی مطرح نمی‌شود؛ ولی بررسی آمار خودسوزی (به‌عنوان نوعی خودکشی اعتراضی) میان نوعروسان این مناطق، حکایت از نارضایتی دختران دارد. از آنجایی که حق انتخاب آزادانه همسر و رضایت در ازدواج یکی از حقوق شناخته‌شده بشر توسط جامعه جهانی بوده و ازدواج اجباری از مصادیق خشونت علیه زنان به‌شمار می‌رود، باید راهکاری قانونی اندیشید تا از شکل‌گیری این ازدواج به بهانه عدالت ترمیمی توسط آیین‌های سنتی حل‌وفصل اختلافات جلوگیری شود؛ اما قانونی به‌درستی اجرا می‌شود که منطبق با خواست و نیازهای جامعه باشد. از این‌رو در پژوهش حاضر روند پیدایش، پذیرش و پایایی آیین خون‌صلح و کارکردهای فردی و اجتماعی این پدیده، به‌منظور مشخص‌شدن نسبت آن با نظم حقوقی مدرن واکاوی می‌شود.»