کتاب دانایی و نادانی در روزگار شبکه ها

کتاب دانایی و نادانی در روزگار شبکه ها، نوشته شاهو صبار است که توسط انتشارات سیمای شرق منتشر شده است. این کتاب به بررسی چالش‌های تشخیص اطلاعات صحیح و غلط در عصر انفجار داده‌ها و شبکه‌های اجتماعی پرداخته و راهکارهایی را برای تقویت تفکر انتقادی ارائه داده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب دانایی و نادانی در روزگار شبکه ها

کتاب دانایی و نادانی در روزگار شبکه‌ها (مقدمه‌ای بر شناخت پیام‌های درست و نادرست در عصر اطلاعات) اثری است که در بستر تحولات عصر اطلاعات و گسترش شبکه‌های اجتماعی نوشته شده است. کتاب در دوره‌ای منتشر شده که دسترسی به اطلاعات، بیش از هر زمان دیگری آسان شده، اما همین سهولت، چالش‌های تازه‌ای را برای تشخیص صحت‌و‌سقم داده‌ها به وجود آورده است. شاهو صبار باتکیه‌بر پژوهش‌های میدانی و مثال‌های متنوع، به بررسی رفتار کاربران در مواجهه با حجم عظیم اطلاعات پرداخته و نشان داده است که چگونه باورهای نادرست و اطلاعات غلط می‌توانند حتی افراد تحصیل‌کرده را نیز تحت تأثیر قرار دهند. 

کتاب با نگاهی انتقادی به نظام آموزشی و فرهنگ عمومی، ضعف‌های موجود در آموزش تفکر انتقادی را نشان داده و به نقش خانواده و جامعه در پرورش ذهن پرسشگر اشاره کرده است. در کنار این مباحث، نویسنده به پدیده‌هایی مانند توهم دانایی، انباشت داده‌های غلط و شکاف دانش نیز پرداخته و تلاش کرده است تصویری واقع‌بینانه از فرصت‌ها و تهدیدهای عصر دیجیتال ارائه دهد.

خلاصه کتاب دانایی و نادانی در روزگار شبکه ها

این کتاب با طرح پرسش‌هایی درباره‌ی تأثیر اینترنت و شبکه‌های اجتماعی بر میزان دانایی انسان معاصر آغاز شده و نشان داده است که دسترسی آسان به اطلاعات لزوماً به افزایش دانش منجر نمی‌شود. نویسنده با مثال‌هایی از پیام‌های رایج در شبکه‌های اجتماعی، به بررسی میزان باورپذیری افراد نسبت به اطلاعات نادرست پرداخته و نتایج پژوهش‌هایی را مطرح کرده است که نشان می‌دهد حتی دانشجویان و نخبگان جامعه نیز در برابر اطلاعات غلط آسیب‌پذیر هستند. کتاب بر اهمیت تفکر انتقادی و مهارت پرسشگری تأکید کرده و ضعف نظام آموزشی و فرهنگی را در پرورش این مهارت‌ها نشان داده است. 

در ادامه، به چالش‌هایی مانند انباشت داده‌های غلط، ضعف تحلیل، افزایش شکاف دانش و توهم دانایی پرداخته شده است. شاهو صبار توضیح داده است که چگونه افراد ممکن است با وجود دسترسی به اطلاعات فراوان، به دلیل ضعف در استدلال یا اعتماد به منابع نامعتبر به نتایج نادرست برسند؛ همچنین به نقش الگوهای تکراری در پیام‌های شبکه‌های اجتماعی و ضعف‌های منطقی در استدلال‌ها اشاره کرده و راهکارهایی را برای حساس‌تر شدن ذهن نسبت به اطلاعات نادرست ارائه داده است. کتاب در نهایت بر این نکته تأکید کرده است که تنها با تقویت مهارت‌های تفکر انتقادی و یادگیری روش‌های تشخیص اطلاعات صحیح می‌توان از آسیب‌های جهل نوین در عصر اطلاعات مصون ماند.

چرا باید کتاب دانایی و نادانی در روزگار شبکه ها را خواند؟

این اثر با زبانی ساده و مثال‌های متنوع، به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های عصر دیجیتال پرداخته است: چگونه می‌توان در میان سیل اطلاعات درست و نادرست، مسیر حقیقت را پیدا کرد؟ نویسنده با بررسی نمونه‌های واقعی و پژوهش‌های میدانی نشان داده است که حتی افراد تحصیل‌کرده نیز در معرض خطاهای شناختی و باور به اطلاعات غلط هستند. مطالعه‌ی این اثر می‌تواند به تقویت مهارت‌های تفکر انتقادی، پرسشگری و تحلیل منطقی کمک کند و مخاطب را نسبت به دام‌های رایج در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی هوشیارتر سازد.

خواندن کتاب دانایی و نادانی در روزگار شبکه ها را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

کتاب حاضر برای علاقه‌مندان سواد رسانه‌ای، دانشجویان علوم اجتماعی و ارتباطات، معلمان، والدین و هرکسی که دغدغه‌ی تشخیص اطلاعات صحیح از نادرست در فضای مجازی را دارد، مفید است؛ همچنین به کسانی که می‌خواهند مهارت تفکر انتقادی خود را تقویت کنند یا در برابر شایعات و اخبار جعلی آسیب‌پذیر نباشند، توصیه می‌شود.

بخشی از کتاب دانایی و نادانی در روزگار شبکه ها

«در این وضعیت چه راه حلی پیش پای ماست؟ اگر شما پنج تخم‌مرغ داشته باشید و بدانید یکی از آن‌ها فاسد است اما هیچ راهی برای تشخیص تخم‌مرغ‌های سالم و فاسد از یکدیگر نداشته باشید، چه می‌کنید؟ احتمالاً تصمیم درست، دور ریختن همهٔ تخم‌مرغ‌ها باشد. چون در مورد مطالب شبکه‌های اجتماعی نیز صدق می‌کند. شاید توصیهٔ درست این است که درستی و نادرستی درصد کمی از مطالبی را که برای ما مهم هستند، تحقیق کنیم و بقیه مطالب را نادیده بگیریم. فرض کنید در روز حدود دویست مطلب از قبیل طنز، خبر، تحلیل سیاسی، هنری و غیره از شبکه‌های اجتماعی دریافت می‌کنید. آیا مهارت کافی برای تحقیق درستی همهٔ این مطالب را دارید؟ حتی در این صورت، آیا وقت کافی دارید؟ مثلاً پنج دقیقه برای هر مطلب (در مجموع روزانه یک ساعت و ۴۰ دقیقه) صرف کنید و درستی آن‌ها را پژوهش کنید؟ در مورد بیشتر مردم پاسخ این دو پرسش منفی است. بنابراین ما دو راه حل بیشتر نداریم: ۱. همه چیز را بدون تحقیق بپذیریم؛ ۲. تعداد بسیار کمی از مطالب را که برایمان مهم‌تر هستند انتخاب کنیم و درستی آن‌ها را بررسی کنیم.»