کتاب سازشناسی موسیقی ایرانی

معرفی کتاب سازشناسی موسیقی ایرانی

کتاب الکترونیکی «سازشناسی موسیقی ایرانی: برای آهنگسازان (علائم، نشانه‌هاء، امکانات اجرایی، وسعت صوتی و...)» نوشتهٔ دنیا دبیری و منتشرشده توسط نشر روزآمد، اثری پژوهشی در حوزهٔ موسیقی ایرانی است که به بررسی ساختار، امکانات اجرایی و نشانه‌های نت‌نگاری سازهای ایرانی می‌پردازد. این کتاب با رویکردی تحلیلی، اطلاعات فنی و تخصصی دربارهٔ سازهای مختلف ایرانی را برای آهنگسازان و پژوهشگران موسیقی گردآوری کرده است. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب سازشناسی موسیقی ایرانی

این کتاب به عنوان یک منبع تخصصی برای آهنگسازان و پژوهشگران موسیقی ایرانی، به بررسی دقیق سازهای ایرانی از منظر امکانات اجرایی، نشانه‌های نت‌نگاری و وسعت صوتی هر ساز می‌پردازد. «سازشناسی موسیقی ایرانی» در دوره‌ای نوشته شده که نیاز به یک مرجع منسجم و تحلیلی دربارهٔ علائم و تکنیک‌های اجرایی سازهای ایرانی بیش از پیش احساس می‌شود. نویسنده در مقدمه به ضرورت هماهنگی و یکسان‌سازی نشانه‌ها و علائم اجرایی در موسیقی ایرانی اشاره می‌کند و به پرسش‌هایی دربارهٔ تفاوت‌های گرافیکی و عملکردی علائم در مکاتب مختلف و حتی در میان سازهای مشابه می‌پردازد. کتاب با رویکردی تحلیلی، ضمن بررسی منابع و آثار ارکسترال، به چالش‌های موجود در نت‌نگاری و آموزش تکنیک‌های اجرایی اشاره دارد و تلاش می‌کند با ارائهٔ اطلاعات دقیق و کاربردی، راهگشای آهنگسازان و نوازندگان در مسیر خلق آثار نوین باشد. این اثر همچنین به معرفی سازهای جدید و امکانات صوتی آن‌ها می‌پردازد و به بررسی تطبیقی علائم مشترک میان موسیقی ایرانی و غربی توجه دارد.

خلاصه کتاب سازشناسی موسیقی ایرانی

این کتاب با تمرکز بر سازهای ایرانی، به معرفی و تحلیل ویژگی‌های فنی و اجرایی هر ساز می‌پردازد. نویسنده ابتدا به سازهای زهی مضرابی مانند تار و سه‌تار می‌پردازد و وسعت صوتی، کوک‌های متداول، علائم و نشانه‌های اجرایی و تکنیک‌های خاص هر ساز را شرح می‌دهد. در ادامه، سازهایی مانند عود (بربط)، کمانچه و سنتور مورد بررسی قرار می‌گیرند و برای هر یک، امکانات اجرایی، وسعت صوتی، روش‌های کوک و نشانه‌های نت‌نگاری به تفصیل توضیح داده می‌شود. کتاب به تفاوت‌های علائم و نشانه‌های اجرایی در مکاتب مختلف و حتی میان نوازندگان اشاره می‌کند و نمونه‌هایی از اختلافات گرافیکی و عملکردی را در تکنیک‌هایی مانند دراب، ریز، تریل و گلیساندو ارائه می‌دهد. همچنین به سازهای کوبه‌ای مانند دف و تنبک پرداخته می‌شود و نقش آن‌ها در ارکستر و تکنیک‌های اجرایی‌شان بررسی می‌شود. نویسنده به اهمیت یکسان‌سازی علائم و نشانه‌ها برای سهولت آموزش و اجرای گروهی تأکید دارد و به چالش‌های موجود در انتقال تکنیک‌ها میان سازها و مکاتب مختلف می‌پردازد. در بخش‌هایی از کتاب، به سازهای جدید با امکانات صوتی گسترده‌تر نیز اشاره می‌شود و ضرورت معرفی و بررسی آن‌ها برای آهنگسازان معاصر مطرح می‌گردد. در مجموع، کتاب تلاش می‌کند تصویری جامع از امکانات اجرایی، نشانه‌های نت‌نگاری و چالش‌های فنی سازهای ایرانی ارائه دهد و راهکارهایی برای هماهنگی بیشتر در آموزش و اجرا پیشنهاد کند.

چرا باید کتاب سازشناسی موسیقی ایرانی را خواند؟

مطالعهٔ این کتاب برای کسانی که به دنبال شناخت عمیق‌تر سازهای ایرانی و امکانات اجرایی آن‌ها هستند، فرصت مناسبی فراهم می‌کند تا با جزئیات فنی، نشانه‌های نت‌نگاری و تفاوت‌های اجرایی هر ساز آشنا شوند. این اثر با گردآوری اطلاعات تخصصی و تحلیلی، به آهنگسازان کمک می‌کند تا در خلق آثار جدید، از ظرفیت‌های صوتی و تکنیکی سازهای ایرانی بهره بگیرند و درک بهتری از چالش‌های نت‌نگاری و آموزش تکنیک‌های اجرایی به دست آورند.

خواندن کتاب سازشناسی موسیقی ایرانی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این اثر در دسته‌ی کتاب‌های با موضوع موسیقی قرار می‌گیرد و مطالعه آن برای آهنگسازان، نوازندگان، پژوهشگران موسیقی ایرانی و دانشجویان رشتهٔ موسیقی که به دنبال درک دقیق‌تر از ساختار، نشانه‌ها و امکانات اجرایی سازهای ایرانی هستند، مناسب است. همچنین برای کسانی که در زمینهٔ نت‌نگاری و آموزش موسیقی ایرانی فعالیت دارند، منبعی کاربردی به شمار می‌آید.

فهرست کتاب سازشناسی موسیقی ایرانی

- فصل اول: تار و سه‌تار به معرفی ساختار، وسعت صوتی، کوک‌های متداول و نشانه‌های اجرایی این دو ساز زهی مضرابی می‌پردازد و تکنیک‌های خاص مانند ریز، دراب و تریل را بررسی می‌کند.- فصل دوم: عود (بربط) ساختار عود، وسعت صوتی، کوک‌های مختلف، علائم نت‌نگاری و تکنیک‌های اجرایی مانند آرپژ، دوبل نت و گلیساندو را شرح می‌دهد و به نکات کاربردی اجرای دستگاه‌های ایرانی با عود اشاره می‌کند.- فصل سوم: کمانچه به بررسی ساختار، وسعت صوتی، کوک‌های رایج و نشانه‌های اجرایی کمانچه می‌پردازد و تکنیک‌هایی مانند گلیساندو، تریل و آرشه‌کشی را توضیح می‌دهد.- فصل چهارم: سنتور انواع سنتور، وسعت صوتی، کوک‌ها و نشانه‌های اجرایی مانند ریز، تریل و دوبل نت را معرفی می‌کند و به قابلیت‌های این ساز در تکنوازی و گروه‌نوازی می‌پردازد.- فصل هفتم: دف ساختار و نقش دف در ارکستر و تکنیک‌های اجرایی آن را بررسی می‌کند.- فصل هشتم: تنبک به معرفی ساختار، امکانات اجرایی و نقش تنبک در موسیقی ایرانی می‌پردازد.- نتیجه‌گیری و فهرست منابع جمع‌بندی مباحث و ارائهٔ منابع مورد استفاده در پژوهش.

بخشی از کتاب سازشناسی موسیقی ایرانی

«نیاز امروز آهنگسازان ایرانی به منبعی منسجم از شرح امکانات اجرایی سازهای ایرانی و ظرافت‌های اجرایی هر ساز در هر تکنیک، وسعت صوتی درخشان، پرده‌های مناسب برای اجرای هر یک از دستگاه‌ها، امکانات اجرایی از پرده‌های مختلف و نیز شناخت محدودیت‌های هر ساز، ضرورت توافق در علائم تکنیک‌های مشترک را طلب می‌کند. غیرمنطقی به نظر می‌آید در یک ساز اجرای یک تکنیک از مکتبی به مکتب و حتی از سازی به ساز دیگر ناهمگون باشد. در این پژوهش، روش تحقیق و شیوه دستیابی به اطلاعات به‌صورت تحلیلی و امکانات و تکنیک‌های اجرایی در ردیف‌های سازی موسیقی ایرانی و قطعات ضربی و آوازی موزیسین‌های به‌نام و مطرح به لحاظ مقبولیت عملکرد در جامعه موسیقی بررسی شده است. سئوال‌ها و فرضیات ما می‌تواند چنین باشد که: در یکی دو دهه اخیر سازهایی با امکانات و گستره صوتی بیشتر از سازهای پیشین ابداع شده که اطلاعات زیادی از آنها در دسترس نیست. همین مسأله می‌تواند دلیل کم کاربرد بودن آنها باشد؟ آیا به قدر ضرور معرفی شده‌اند؟ می‌توان در ارکستراسیون و آهنگسازی معاصر از جست‌وجوی امکانات اجرایی نوین در سازهای ایرانی غافل بود؟ استفاده از علائم موسیقی غربی در موسیقی ایرانی با عملکرد کاملا متفاوت می‌تواند در گسترش موسیقی ایرانی خلل وارد کند؟ ضرورتی دارد که علائم موسیقی ایرانی در تکنیک‌های مشابه با موسیقی غربی هماهنگ باشد؟ نوشتار سازهای کوبه‌ای تک‌خطی یا سه‌خطی کدام مناسب است؟ تضاد گرافیکی علائم در اجرای یک تکنیک در هر مکتب، به‌کارگیری برخی علائم از موسیقی غربی در موسیقی ایران با کارکردی ناهمسان از غرب، در برخی موارد علامت مشترک عملکردی متفاوت در هر ساز دارد. چندگانگی در گرافیک یک تکنیک در یک ساز و حتی با سازهای دیگر می‌تواند یکی از دلایل عدم تکامل و مستلزم توافق میان موزیسین‌ها باشد تا شرایط ترویج و ساخت بیشتر را فراهم کند.»