کتاب سفال گران میبدی

کتاب سفال گران میبدی با عنوان اصلی Une communauté de potiers en Iran: le centre de Meybod (Yazd) نوشتهٔ میشلین سان لیور‌دومون و ترجمهٔ محمدعلی کارگر شورکی است. انتشارات سنجاق این کتاب را به چاپ رسانده است. این اثر نتیجهٔ مطالعات میدانی مردمشناختی در جامعهٔ سفالگران میبد در دههٔ ۱۳۴۰ شمسی است که به شیوهٔ علمی و تخصصی روند تولید سفال، ساختار اجتماعی سفالگران و ویژگیهای فنی صنعت سفال این شهر را بررسی کرده است. این پژوهش در سال ۱۹۷۱ به عنوان رسالهٔ دکتری نویسنده در دانشگاه نوشاتل سوییس پذیرفته شد. میشلین سانلیور دومون پژوهشگر و مردم‌شناس شناخته‌شده‌ای است که علاوه بر مطالعات ایران‌شناسی، در زمینهٔ افغانستان‌شناسی نیز فعالیت گسترده‌ای داشته است. او از سال ۱۹۸۰ تا کنون به عنوان سردبیر بولتن دوسالانهٔ افغانستان‌اینفو فعالیت می‌کند. وی دارای ۹ اثر پژوهشی با ۴۲ استناد علمی است که نشان‌دهندهٔ جایگاه علمی او در حوزهٔ مطالعات خاورمیانه است. این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب سفال گران میبدی اثر میشلین سان لیور‌دومون

این کتاب حاصل مطالعات میدانی نویسنده در شهر میبد طی سال ۱۳۴۳ شمسی است که در آن زمان این شهر با توابع خود جمعیتی حدود ۳۰ هزار نفر داشت. میبد در استان یزد واقع است و از قدیم‌الایام به عنوان یکی از مراکز مهم تولید سفال در ایران شناخته می‌شود. نویسنده با اقامت در این شهر و زندگی در میان سفالگران، توانست اطلاعات دقیق و جامعی از فنون تولید سفال، ابزار و مصالح، روشهای تزئین، ساختار اقتصادی و اجتماعی صنعت سفال، روابط خانوادگی و حرفه‌ای سفالگران و آیندهٔ این صنعت جمع‌آوری کند. کتاب در زمان انتشار اصلی خود (۱۹۷۱ میلادی) یکی از نخستین مطالعات علمی جامع دربارهٔ صنعت سفال معاصر ایران بود. نویسنده در مقدمهٔ کتاب اشاره می‌کند که تا آن زمان مطالعات دربارهٔ سفال ایران عمدتاً به سفالهای باستانی و تاریخی محدود شده بود و توجه کمی به سفال عادی و معمولی از دیدگاه مردمشناختی شده بود. این کتاب سعی کرده است این خلأ را پر کند. نویسنده در بازدیدهای بعدی از میبد در سالهای ۱۹۹۸، ۱۹۹۹ و ۲۰۱۶ میلادی، تغییرات گستردهٔ صورت گرفته در این شهر و صنعت سفال آن را مشاهده کرد. شهر میبد تا سال ۱۹۹۸ به شهری با بیش از ۷۵ هزار نفر جمعیت تبدیل شده بود و تولیدات چینی جایگزین سفالهای رسی سنتی شده بود. کارگاههای بزرگ جدید با تجهیزات مدرن ایجاد شده و روشهای تولید نیز تغییر یافته بود. 

خلاصه کتاب سفال گران میبدی

کتاب در هفت فصل تنظیم شده است که هر فصل به جنبه‌ای از صنعت سفال میبد می‌پردازد:

فصل اول: معرفی ابعاد مطالعه شامل معرفی شهر میبد، موقعیت جغرافیایی آن، تاریخچه شهر و صنعت سفال، روش‌شناسی تحقیق و اهداف مطالعه است. نویسنده در این فصل چگونگی انجام پژوهش، مدت اقامت در میبد، نحوهٔ برقراری ارتباط با سفالگران و روشهای گردآوری اطلاعات را تشریح می‌کند.

فصل دوم: مصالح و ابزار تولید به تفصیل انواع خاک و مواد اولیهٔ مورد استفاده در تولید سفال، منابع تهیهٔ این مواد، ابزار و وسایل سفالگری، چرخ سفال، کوره‌ها و سایر تجهیزات مورد نیاز را بررسی می‌کند. این فصل شامل توضیحات فنی دقیقی دربارهٔ خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مواد اولیه است.

فصل سوم: فناوری تولید مراحل مختلف تولید سفال از آماده‌سازی خاک تا پخت نهایی را شرح می‌دهد. این فصل شامل توضیح روشهای آماده‌سازی گل، شکل‌دهی، خشک‌کردن، زیرلعابی، لعاب‌زدن و پخت است. نویسنده فرآیند تولید را به صورت مرحله به مرحله و با جزئیات فنی توضیح داده است.

فصل چهارم: تزئینات و طرحها انواع نقوش، طرحها و تزئینات مورد استفاده در سفالهای میبدی، منشأ این طرحها، نحوهٔ اجرا و ابزار مورد استفاده برای تزئین را بررسی می‌کند. این فصل شامل تصاویر و طرحهای مختلف سفالهای میبدی است.

فصل پنجم: اقتصاد سفال ساختار اقتصادی صنعت سفال، روشهای فروش، بازارهای مصرف، قیمت‌گذاری، درآمد سفالگران و جایگاه اقتصادی این صنعت در میبد را تحلیل می‌کند. این فصل اطلاعات مهمی دربارهٔ وضعیت معیشت سفالگران و نقش اقتصادی صنعت سفال ارائه می‌دهد.

فصل ششم: جامعه‌شناسی صنعت سفال روابط اجتماعی سفالگران، ساختار خانوادگی آنها، نحوهٔ انتقال مهارت از نسلی به نسل دیگر، جایگاه اجتماعی سفالگران در شهر و روابط آنها با سایر گروههای شغلی را بررسی می‌کند. این فصل به ویژه به نقش زنان در صنعت سفال و تقسیم کار میان اعضای خانواده می‌پردازد.

فصل هفتم: آینده‌پژوهی صنعت سفال چالشها و تهدیدهای پیش روی صنعت سفال، رقابت با محصولات صنعتی، تغییرات در الگوی مصرف و پیش‌بینی‌هایی دربارهٔ آینده این صنعت ارائه می‌دهد.

چرا باید کتاب سفال گران میبدی را بخوانیم؟

این کتاب از چندین جهت دارای اهمیت و ارزش است. نخست اینکه یکی از کمیاب‌ترین منابع علمی دربارهٔ صنعت سفال معاصر ایران است که با روش‌شناسی مردمشناختی تدوین شده است. دوم اینکه تصویری دقیق و جامع از یک صنعت سنتی ایرانی در دورهٔ انتقال ارائه می‌دهد. سوم اینکه روشهای فنی تولید سفال را با جزئیات کامل ثبت کرده و این اطلاعات برای محققان، صنعتگران و علاقه‌مندان به صنایع دستی بسیار مفید است. کتاب همچنین نشان می‌دهد که چگونه یک صنعت سنتی با شرایط اجتماعی، اقتصادی و فناورانهٔ در حال تغییر مواجه می‌شود و چه راهکارهایی برای بقا و تطبیق با شرایط جدید به کار می‌گیرد. مطالعهٔ این کتاب می‌تواند برای درک فرآیند تحول صنایع سنتی در ایران و کشورهای مشابه الهام‌بخش باشد.

کتاب سفال گران میبدی را به چه کسانی پیشنهاد می‌دهیم؟

این کتاب را به محققان و دانشجویان رشته‌های مردم‌شناسی، جامعه‌شناسی، تاریخ، باستان‌شناسی و هنر پیشنهاد می‌کنیم. علاقه‌مندان به صنایع دستی، هنرهای سنتی ایران، سفالگری و دست‌سازهای سرامیکی نیز می‌توانند از مطالعهٔ این اثر بهره‌مند شوند. سفالگران و صنعتگران شاغل در زمینهٔ سرامیک می‌توانند با مطالعهٔ این کتاب با روش‌های سنتی و تجربیات غنی سفالگران میبدی آشنا شوند. برنامه‌ریزان فرهنگی، مسئولان حوزهٔ میراث فرهنگی و گردشگری و پژوهشگران علوم اجتماعی نیز می‌توانند از اطلاعات و تحلیل‌های ارائه شده در این کتاب برای درک بهتر صنایع سنتی و راهکارهای حفظ و توسعهٔ آنها استفاده کنند.

فهرست کتاب سفال گران میبدی

فصل اول: معرفی ابعاد مطالعه

فصل دوم: مصالح و ابزار تولید

فصل سوم: فناوری تولید

فصل چهارم: تزئینات و طرحها

فصل پنجم: اقتصاد سفال

فصل ششم: جامعه‌شناسی صنعت سفال

فصل هفتم: آینده‌پژوهی صنعت سفال

درباره میشلین سانلیور دومون

میشلین سانلیور دومون در ۱۶ ژوئن ۱۹۳۰ میلادی از پدر و مادری سوییسی در شهر روتردام هلند به دنیا آمد. وی پس از تحصیلات ابتدایی در هلند، تحصیلات متوسطه و عالی خود را در سوییس گذراند. او در سال ۱۹۵۲ مدرک کارشناسی علوم سیاسی از دانشگاه لوزان دریافت کرد و سپس به مطالعهٔ مردمشناسی و زبان فارسی پرداخت. در سال ۱۹۶۱ با دریافت بورس تحصیلی راهی ایران شد و برای یادگیری زبان فارسی در دانشگاه تهران تحصیل کرد. پس از آن به میبد رفت و مطالعات میدانی خود را دربارهٔ جامعهٔ سفالگران آغاز کرد. وی در سال ۱۹۷۱ رسالهٔ دکتری خود را با عنوان "جامعهٔ سفالگران ایران: مرکز میبد، یزد" از دانشگاه نوشاتل دریافت کرد. سانلیور دومون پس از مطالعات ایران، تحقیقات خود را در افغانستان، هند، پاکستان، ترکیه و سوییس ادامه داد. او همراه با همسرش پییر سانلیور (مردمشناس و استاد دانشگاه) مطالعات گسترده‌ای دربارهٔ افغانستان انجام داده است.