کتاب روان کاوی چیست؟

کتاب روان کاوی چیست؟ (دریچه‌ای کوچک، گشوده بر ذهن آدمی) نوشتهٔ علی فیروزآبادی است. نشر قطره این کتاب را منتشر کرده است. این اثر از مجموعه‌های «روان و زندگی»‌ و‌‌ «تألیف» است.

درباره کتاب روان کاوی چیست؟

علی فیروزآبادی در کتاب روان کاوی چیست؟ بیان کرده است که روان‌کاوی علمی است که به بررسی ماهیت ذهن انسان و انگیزه‌های پیدا و نهان رفتار آن می‌پردازد و به اعماق تاریک ذهن بشر نور می‌تاباند. چنین امری در عین روشنگری و آگاهی‌بخشی، هراس‌انگیز و ترس‌آور است. شاید برخورد همراه با احتیاط برخی از افراد با روان‌کاوی یا نادیده گرفتن و تحقیر کردن آن، ریشه در همین احساس هراس داشته باشد. نویسنده در این کتاب سعی کرده بدون جان‌بداری و با نگاهی عینی و در حد اختصار به دیدگاه‌های فروید و پیروان او بپردازد. روان‌کاوی در واقع شیوه‌ای درمانی و مبتنی بر اصولی است که پزشک اتریشی، «زیگموند فروید»، در ابتدای قرن بیستم در جایگاه پاسخی به پرسش‌هایی که پزشکی آن روز با آن رو به‌رو بود، بنیاد نهاد. فروید معتقد بود که برخی از رفتارهای انسان را نمی‌توان با مراجعه به عقل سلیم و دستگاه روان‌شناسی که برپایهٔ ذهنیت آگاه شکل گرفته است، توضیح داد و دستگاهی ذهنی را بنا نهاد که از سه بخش هشیار، نیمه‌هشیار و ناهشیار تشکیل می‌شد. قسمت نیمه‌هشیار تمامی تجربه‌هایی را در بر دارد که آماده است به آگاهی فراخوانده شود، اما ناهشیاری بخشی است که ما تعلق آن به خود را انکار می‌کنیم و آن را از آگاهی خویش می‌رانیم. ما تمایل داریم خود را بهتر از آن‌چه هستیم، بپنداریم و از مواجهه با بخش تاریک خویش در هراسیم. هدف روان‌کاوی در جایگاه یک روش درمانی، کمک به فرد جهت رویارویی با این بخش پنهان وجود است. نیاز به گفتن نیست که چنین فرایندی هم برای درمانگر و هم برای مراجع از مسیری سخت و طاقت‌فرسا می‌گذرد.

خواندن کتاب روان کاوی چیست؟ را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعه در باب چیستی روان‌کاوی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب روان کاوی چیست؟

«اهمیت تعارض تنها به روان‌پزشکی محدود نمی‌شود، بلکه کل پزشکی را دربر می‌گیرد. اگر کودکی از درد شکم شکایت کند، این درد ممکن است ناشی از مشکل فیزیکی مانند التهاب آپاندیس باشد یا راهی باشد که کودک با آن عدم تمایل خود را در رفتن به مدرسه بیان کند، البته نباید نتیجه گرفت که تمامی اختلالات روان‌پزشکی برخاسته از تعارض‌های درون روحی است. عوامل وراثتی و زیستی در بیماری‌های شدید روانی همانند اسکیزوفرنیا و اختلال دو قطبی نقش به‌سزایی ایفا می‌کند و در مورد برخی بیماری‌های خفیف‌تر همانند اختلال وسواسی که زمانی آن را به تعارض‌های برخاسته از مراحل رشد و نمو کودک ربط می‌دادند، دخالت عوامل زیست‌شناختی ثابت شده است، اما درک مفهوم تعارض برای فهم بسیاری از روان‌نژندی‌ها لازم است.

فروید در مدلی که از ذهن نشان می‌دهد، بیان می‌کند که «نهاد»، منبع تمایلات و خواسته‌های غریزی است که بر اساس پیروی از اصل لذت در جهت ارضای فوری آن‌ها حرکت می‌کند. از آن سو، «ایگو» مطابق اصل واقعیت عمل می‌کند و نمی‌تواند خواسته‌های «نهاد» را، آن‌گونه که باید، بی‌کم و کاست اجرا کند، چرا که به بایدها و نبایدهای «سوپراگو» نیز گوشهٔ چشمی باید داشته باشد. هم‌چنین همهٔ این تمایلات را نمی‌تواند به آگاهی راه دهد و ناچار است که از سازوکار دفاعی سرکوبی برای نگه داشتن آن‌ها در ناخودآگاه استفاده کند. اگر این ساز و کار به‌شکلی تمام و کمال و بی‌عیب و نقص عمل می‌کرد، ناخودآگاه همیشه ناخودآگاه باقی می‌ماند و فرد نیز تعارضی را تجربه نمی‌کرد.

سرکوبی هیچ‌گاه ایده‌آل و کامل نیست، همیشه کشمکشی میان نیروهای «نهاد» و «ایگو» وجود دارد که از یک سو تمایلات ناخودآگاه برای ورود به آگاهی تلاش می‌کند و از سوی دیگر، «ایگو» در برابر آن‌ها می‌ایستد و برای بازگرداندن آن‌ها به جایگاه خود تلاش می‌کند. این کشمکش در «ایگو» احساس اضطراب به وجود می‌آورد.

از دید روانکاوان، این اضطراب به علت ورود سرزدهٔ تمایلات نهی شدهٔ نهاد به حوزهٔ «ایگو» است که آن را وادار به در پیش گرفتن تمهیدات دفاعی می‌کند. بنابراین اولین سازوکاری که به کمک می‌آید، سرکوبی است و چون «ایگو» نمی‌تواند به تنهایی و با تکیه بر سرکوبی از پس نیروهای «نهاد» برآید، سایر سازوکارهای دفاعی که از آن‌ها به‌نام سازوکارهای دفاعی ثانویه یاد می‌شود، فراخوانده می‌شود. انواع و اقسام روان‌نژندی‌ها از قبیل اختلالات وسواسی، فراموشی روان‌زاد، ترس مرضی، اختلالات جنسی، اختلالات شبه‌جسمی و.... با توجه به سازوکار دفاعی که «ایگو» برای مقابله با اضطراب به کار می‌گیرد، از هم جدا می‌شوند.»