کتاب پنج گنج نظامی

کتاب پنج گنج نظامی اثر نظامی گنجوی در کارگاه فیلم و گرافیگ سپاس منتشر شده است. این اثر شامل پنج منظومۀ عاشقانه و حماسی است که از شاهکارهای ادب فارسی به‌شمار می‌آید و به یکی از بزرگ‌ترین آثار ادبیات کلاسیک ایران تعلق دارد. پنج گنج یا خمسه نظامی شامل مخزن‌الاسرار، خسرو و شیرین، لیلی و مجنون، هفت پیکر و اسکندرنامه است.

درباره کتاب پنج گنج نظامی

پنج گنج، که به خمسه نظامی نیز معروف است، شامل پنج منظومه داستانی است که هر یک از آن‌ها روایت‌های عاشقانه، حماسی و اخلاقی ویژه‌ای دارند. نظامی گنجوی با زبانی شاعرانه و تصاویر زیبا، به بیان داستان‌هایی پرداخته که در ادبیات فارسی جایگاه برجسته‌ای دارند. مخزن‌الاسرار، نخستین کتاب از این مجموعه، مجموعه‌ای از پند و اندرزها و تعالیم عرفانی است. خسرو و شیرین به داستان عاشقانه‌ای میان پادشاه ساسانی، خسرو پرویز، و شاهدخت ارمنی، شیرین، می‌پردازد. لیلی و مجنون نیز داستان عشقی افسانه‌ای بین لیلی و مجنون است که با جنون مجنون در عشق به لیلی معروف است. هفت پیکر به ماجرای بهرام گور و دیدار او با هفت شاهزاده‌ خانم از هفت کشور مختلف اشاره دارد، و در اسکندرنامه، داستان زندگی اسکندر مقدونی به شکل حماسی روایت می‌شود.

این مجموعه آثار از منظر سبک شعری، پیچیدگی‌های روایی، و تصویرسازی‌های ادبی، به‌عنوان یکی از دستاوردهای بزرگ شعر فارسی شناخته می‌شود. هر یک از منظومه‌های خمسه نظامی موضوعات متنوعی از عشق، سیاست، عرفان و اخلاق را به تصویر می‌کشد و از دوران‌های مختلف تاریخی و اسطوره‌ای بهره گرفته تا داستان‌هایی ماندگار خلق کند.

پنج گنج نظامی از جمله آثاری است که تأثیر عمیقی بر شعرای پس از او و همچنین بر ادبیات فارسی گذاشته است. منظومه‌های این کتاب در طول قرون متمادی مورد توجه خوانندگان و شاعران قرار گرفته و برخی از داستان‌های آن‌ها به شکل‌های مختلف در هنرهای نمایشی و تصویری بازآفرینی شده‌اند.

پنج گنج نظامی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب برای علاقه‌مندان به ادبیات کلاسیک فارسی، شعر و داستان‌های حماسی و عاشقانه توصیه می‌شود. افرادی که به مطالعه آثار عرفانی و حکمت‌های اخلاقی علاقه‌مندند نیز از خواندن این مجموعه لذت خواهند برد.

درباره نظامی گنجوی

نظامی گنجوی که به‌عنوان یکی از ارکان ادبیات پارسی به شمار می‌رود، نه‌تنها شاعری منحصربه‌فرد، بلکه از سرآمدان روزگار خود در زمینهٔ علوم عقلی و نقلی، فلسفه‌ و کلام، فقه و ادبیات عرب و نجوم بوده و این تبحر در شعر او نیز نمود یافته است. نظامی را یک حکیم دانسته‌اند. او با نام کامل «جمال الدین ابو محمد الیاس بن یوسف بن زکی بن مؤیَّد» متخلص به نظامی، حکیم و شاعر و داستان‌سرای ایرانی است که به‌عنوان صاحب سبک و پیشوای داستان‌سرایی در ادبیات پارسی شناخته می‌شود. نظامی در سدهٔ ششم هجری (دوازدهم میلادی) می‌زیست. از زندگانی او اطلاعات دقیقی در دست نیست و دربارهٔ سال تولد و وفات او نقل‌های تذکره‌نویسان مختلف است، اما آنچه مسلم دانسته شده، این‌ است که او در شهر گنجه زیست و در همین شهر وفات یافت.

نظامی گنجوی در طول عمر خود، توانست آثار قابل‌توجهی از خود به یادگار بگذارد که شاخص‌ترینِ آن‌ها «خمسه» یا «پنج گنج» نام دارد. گفته شده است که او در مجموع ۳۰ سال از زندگانی خود را بر سر به‌نظم درآوردن این مجموعهٔ ارزشمند گذاشت. او در اشعار خود به مسائل مختلف و تاریخ آن‌ها اشاره کرده است؛ ازاین‌رو «مخزن الاسرار» را می‌توان نخستین مثنوی از مجموعهٔ خمسه دانست. این مثنوی که به احتمالاً خلق آن در میان سال‌های ۵۶۱ تا ۵۶۹ هجری قمری به وقوع پیوسته، طیف وسیعی از موضوعات مهم زندگی انسان همانند خودشناسی، خداشناسی و ویژگی‌های اخلاقی نیکو را شامل می‌شود. «خسرو و شیرین» که دومین مثنوی از مجموعهٔ پنج گنج به شمار می‌رود، یکی از جذاب‌ترین آثار عاشقانهٔ ادبیات فارسی است که از آن با عنوان «شیرین و فرهاد» نیز یاد می‌شود. سومین مثنوی نظامی، «لیلی و مجنون» نام دارد که روایت‌گر یک عشق افسانه‌ای است. «هفت پیکر» که به نام‌های بهرام‌نامه و هفت‌گنبد هم شناخته می‌شود، چهارمین منظومه‌ از خمسهٔ نظامی است که روح زمانهٔ شاعر به وضوح در آن جریان دارد. پنجمین و آخرین مثنوی خمسهٔ نظامی، «اسکندرنامه» نام دارد که از ۲ بخش اقبال‌نامه و شرف‌نامه تشکیل شده است. نظامی گنجوی برای نگارش این اثر با به‌کارگیری منابع گوناگون موجود دربارهٔ اسکندر مقدونی و ترکیب داستان‌های مختلف، اثری بسیار جذاب در قالب بیش از ۱۰۰۰ بیت خلق کرده است. علاوه بر خمسه، مجموعهٔ دیگری با عنوان «دیوان قصاید و غزلیات نظامی» نیز از او به یادگار مانده است که به‌کوشش سعید نفیسی در ۳ بخش احوال، آثار و دیوان (شامل ۴ بخش قصاید، غزلیات، قطعات و ابیات پراکنده) جمع‌آوری شده است.

«حسن وحید دستگردی» را می‌توان نخستین کسی دانست که سعی فراوانی برای ارائهٔ مجموعه‌ای منسجم و صحیح از آثار نظامی کرده است. حاصل کار او بین سال‌های ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۷ هجری شمسی منتشر شد. پس از او کتب دیگری نیز انتشار یافت. خمسهٔ نظامی در فهرست میراث مستند برنامهٔ حافظهٔ جهانی یونسکو از سوی ایران به ثبت رسیده و روز ۲۱ اسفند در تقویم رسمی ایران به‌عنوان روز بزرگداشت نظامی گنجوی نام‌گذاری شده است. نظامی در فاصلهٔ سال‌های ۶۰۲ تا ۶۱۲ هجری قمری در گنجه درگذشت. امروزه آرامگاهی منسوب به او در همین شهر قرار دارد که در دههٔ نود خورشیدی، در پی تصمیم دولت آذربایجان، اشعار فارسی موجود در آن پاک و تخریب شدند.