کتاب نبرد سردارآباد

کتاب نبرد سردارآباد نوشتهٔ ژاک کایالوف و ترجمهٔ کاوه بیات است. انتشارات شیرازه کتاب ما این کتاب را منتشر کرده است؛ کتابی در باب یک واقعۀ سرنوشت‌ساز.

درباره کتاب نبرد سردارآباد

گفته شده است که کتاب نبرد سردارآباد احتمالاً اولین و آخرین بررسی مستقلی است که در جهان غرب درمورد یک واقعۀ سرنوشت‌ساز منتشر شده است. «نبرد سردارآباد» در سال ۱۹۱۸ میلادی از ۲۱ تا ۲۷ ماه مه، بین ارمنستان و دولت عثمانی در نزدیکی روستای سردارآباد در ۴۰ کیلومتری غرب شهر ایروان صورت گرفت. این جنگ با پیروزی ارتش ارمنستان پایان گرفت. در ۲۸ مهٔ ۱۹۱۸ کشور ارمنستان اعلام استقلال کرد و اولین جمهوری ارمنستان تشکیل شد. کتاب حاضر به قلم ژاک کایالوف و ترجمهٔ کاوه بیات با جزئیات به شرح این جنگ پرداخته است.

خواندن کتاب نبرد سردارآباد را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعه در باب یک جنگ مهم در تاریخ جهان پیشنهاد می‌کنیم.

درباره کاوه بیات

کاوه بیات متولد ۱۳۳۳ در تهران، تاریخ‌نگار، پژوهشگر ایرانی و نوهٔ دختری «صولت‌الدوله قشقایی» است. بیات مقالاتی در فصلنامهٔ «گفت‌وگو»، ماهنامهٔ «جهان کتاب» و ماهنامهٔ «اندیشهٔ پویا» نگاشته است. او دبیر مجموعه‌های «تاریخ معاصر ایران» و «آسیای میانه و قفقاز» در شرکت نشر و پژوهش شیرازه (انتشارات شیرازه کتاب ما) است. «روابط ایران و ترکیه»، «سقوط فرقهٔ دموکرات آذربایجان»، «کردها و فرقهٔ دموکرات آذربایجان»، «ارومیه در محاربهٔ عالم‌سوز» و «آذربایجان در موج‌خیز تاریخ» از جمله آثار این نویسنده است.

بخشی از کتاب نبرد سردارآباد

«از آنجایی که تاریخ مدقنی از تحولات پر فراز و نشیب ماوراءقفقاز در سال‌های ۱۹۲۱-۱۹۱۸ در دست نبود به‌تدریج روایت ترکی آن دست بالا یافت. نه‌فقط در سطوحی چند گرایش‌های پان‌تورانی، انگیزه‌ای قابل درک تلقی شد بلکه با ترسیم تصویری از ارمنی‌ها به‌عنوان یک ستون پنجم سنّتی، جنایات ترک‌ها در حق آن‌ها نیز روا دانسته شد. سوءتعبیرهایی از این دست بالاخره در اتحاد شوروی نیز به واکنش‌هایی منجر شد، اگرچه نه پیشتر از سردتر شدن روابط اتحاد شوروی و جمهوری ترکیه.

یکی از نخستین این ردیه‌ها کتاب ترکیه و سیاست توسعه‌طلبانه‌اش در ماوراءقفقاز (۱۹۱۸-۱۹۱۴) نام داشت که در سال ۱۹۶۲ مننتشر شد. نویسندۀ آن - اروانت ک. سرکیسیان به آرشیوهای نظامی دسترسی داشت و موارد نقض مکرر ترتیبات ترک‌مخاصمه را بر اساس اسناد آن مجموعه توضیح داده است. ولی از نقطه‌نظر مسائل مربوط به نبرد سردارآباد نه‌فقط نکتۀ درخور توجهی دربر ندارد، بلکه ممکن است برخی از دانسته‌های آن را نیز مخدوش کند.

یکی دیگر از این ردیه‌ها که از دیدگاه ملی سیاسی‌ـ نظامی نگاشته شده کتاب ترکیه در سال‌های جنگ اول جهانی است که در سال ۱۹۶۶ از سوی دانشگاه مسکو منتشر شد. در این کتاب که به‌عنوان یک کتاب درسی نوشته شده است، اِوگِنی فِئودُرُویچ لودشویت ضمن افزودن یادداشت‌های توضیحی بر چشم‌انداز کلی تحولات مورد بحث، یک کتابشناسی جامع نیز ارائه داده است. از آنجایی که نویسنده هرازگاه منابع کتابشناسی را نادیده گرفته است خوانندۀ کم وبیش مطلع کتاب شکر می‌کند که آیا لودشویت واقعاً فرصت مرور آن منابع را داشته است یا خیر؟ دیگر مورخان شوروی روایت وی را از جنگ سردارآباد قبول ندارند.

مآخذ عمومی در مورد دوره ۱۹۲۱-۱۹۱۸ ن کم و محدود می‌باشند. پس از انقلاب اکتبر روسیه آژانس خبری پیشین روسیه تعطیل شد و در نهایت تاس جای آن را گرفت. علاوه بر این در خلال جنگ داخلی و مداخلات خارجی گزارش‌های جراید فاقد مشخصاتی چون تاریخ مخابره و منشأ خبر بودند. از میان مطالب جراید این دوره فقط بیانیه‌ها و اعلان‌های محلی ارزش تاریخی دارند زیرا دیگر اخبار معمولاً از صافی‌های مختلف گذشته و بیشتر مبین القائات دبیران روزنامه‌ها بودند تا بازتاب واقعیات. با توجه به کمبود کاغذ در آن دوره، جراید قفقاز از تیراژ بالایی برخوردار نبودند و همان محدود نسخه‌هایی که از جراید تفلیس بر جای مانده‌اند نیز در وضعیت آسیب‌پذیری قرار دارند. این نسخه‌های نادر کتابخانه‌ای فقط دراختیار تعداد خاصی از افراد قرار می‌گیرند.»