کتاب روزها، ماه ها، سال ها

کتاب روزها، ماه‌ها، سال‌ها نوشته یان لیانکه با ترجمه محمود گودرزی در سال ۱۳۹۵ توسط نشر هیرمند منتشر شده است. این رمان کوتاه چینی که در سال ۱۴۰۱ به چاپ دوم رسیده، داستانی از بقا، تنهایی و پیوند انسان با طبیعت را در دل روستایی دورافتاده روایت می‌کند. نویسنده با نگاهی موشکافانه و شاعرانه، زندگی پیرمردی را به تصویر می‌کشد که در مواجهه با خشکسالی و مهاجرت اهالی روستا، تصمیم می‌گیرد بماند و برای زنده‌ماندن خود و سگ نابینایش تلاش کند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب روزها، ماه ها، سال ها اثر یان لیانکه

کتاب روزها، ماه‌ها، سال‌ها رمانی کوتاه از یان لیانکه است که با روایتی تک‌خطی و متمرکز بر یک شخصیت اصلی پیش می‌رود. فضای داستان در روستایی دورافتاده و در دل خشکسالی‌ای طاقت‌فرسا شکل می‌گیرد؛ جایی که همهٔ اهالی به امید یافتن زندگی بهتر مهاجرت می‌کنند و تنها پیرمردی سال‌خورده با سگ نابینایش در روستا می‌ماند. ساختار کتاب ساده و خطی است و بیشتر بر توصیف حالات درونی شخصیت و جزئیات محیط پیرامون او تمرکز دارد. نویسنده با بهره‌گیری از عناصر طبیعت، حیوانات و اشیای روزمره، جهانی ملموس و استعاری خلق کرده است.

این اثر در دوره‌ای نوشته شده که ادبیات چین با سانسور و محدودیت‌های اجتماعی روبه‌رو بوده و یان لیانکه نیز از جمله نویسندگانی بود که آثارش بارها با ممیزی مواجه شدند. رمان روزها، ماه‌ها، سال‌ها با نگاهی انسانی و بی‌پیرایه، به مضامین بقا، امید، پیری و پیوند انسان با زمین می‌پردازد و با وجود روایت ساده، لایه‌هایی از نقد اجتماعی و فلسفی را نیز در خود جای داده است.

خلاصه داستان روزها، ماه ها، سال ها

هشدار: این پاراگراف بخش‌هایی از داستان را فاش می‌کند!

داستان روزها، ماه‌ها، سال‌ها با خشکسالی‌ای طولانی آغاز می‌شود. روستاییان یکی پس از دیگری روستا را ترک می‌کنند تا شاید در جایی دیگر زندگی بهتری بیابند، اما پیرمردی هفتادودوساله تصمیم می‌گیرد بماند و با سگ نابینایش، که تنها همدم اوست، در روستا زندگی کند. او هر روز با امید به زنده‌ماندن، به مزرعه‌ی کوچک خود سر می‌زند و از تنها ساقه‌ی ذرتی که کاشته، مراقبت می‌کند. پیرمرد برای آبیاری گیاه از هر راهی استفاده می‌کند. او حتی آبِ باقیمانده از شستن ظرف‌ها و لباس‌ها را جمع می‌کند و با سگش برای یافتن دانه‌های ذرت در لانه‌ی موش‌ها زمین را می‌کاود. در این میان، طبیعت بی‌رحم و خشکسالی زندگی را برای پیرمرد و سگش دشوارتر می‌کند. موش‌ها به مزرعه حمله می‌کنند و ذخیره‌ی اندک غلات را می‌بلعند. پیرمرد با ترفندهای مختلف تلاش می‌کند گیاه را از گرما، بی‌آبی و هجوم حیوانات حفظ کند.

در لحظاتی از داستان، او با خود و سگش گفت‌وگو می‌کند و خاطرات گذشته، امیدها و ترس‌هایش را مرور می‌کند. با گذر روزها و ماه‌ها، پیرمرد و سگش با گرسنگی، تشنگی و تنهایی دست‌وپنجه نرم می‌کنند و هر روز برای زنده‌ماندن و حفظ ساقه‌ی ذرت، مبارزه‌ای تازه آغاز می‌شود. داستان تا انتها بر این تلاش بی‌وقفه و امید به بازگشت زندگی به روستا متمرکز می‌ماند.

چرا باید کتاب روزها، ماه ها، سال ها را بخوانیم؟

این کتاب با روایت موجز و تمرکز بر جزئیات زندگی روزمره، تصویری عمیق از مقاومت انسان در برابر طبیعت و شرایط دشوار ارائه می‌دهد. رمان روزها، ماه‌ها، سال‌ها نه‌تنها داستانی دربارهٔ بقا و امید است، بلکه به‌واسطه‌ی زبان تصویری و نگاه انسانی نویسنده، فرصتی برای تأمل درباره‌ی پیری، تنهایی و پیوند انسان با زمین فراهم می‌کند. خواندن این اثر تجربه‌ای متفاوت از ادبیات معاصر چین و مواجهه با دغدغه‌های جهانی انسان در دل یک روایت محلی است.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب به علاقه‌مندان رمان‌های کوتاه، داستان‌های مینیمال و آثاری با محوریت طبیعت و بقا پیشنهاد می‌شود. همچنین برای کسانی که به ادبیات شرق آسیا، روایت‌های فلسفی و داستان‌هایی دربارهٔ پیری و تنهایی علاقه دارند، انتخاب مناسبی است.

درباره یان لیانکه

یان لیانکه، زاده‌ی ۲۴ اوت ۱۹۵۸، نویسنده‌ی چینی رمان و داستان کوتاه است. آثار او با طنز گزنده و نگاه انتقادی‌اش به جامعه و سیاست چین شناخته می‌شوند و همین رویکرد باعث شده است که برخی از مشهورترین نوشته‌هایش در کشورش ممنوع شوند. او خود اذعان کرده که برای پرهیز از سانسور، ناچار است هنگام نوشتن تا حدی خودسانسوری کند. از میان آثار شناخته‌شده‌اش می‌توان به رمان‌های Serve the People ،Dream of Ding Village و Lenin’s Kisses اشاره کرد. تا کنون چند مجموعه داستان کوتاه از او منتشر شده است. یان لیانکه در سال ۲۰۱۴ برنده‌ی جایزه‌ی فرانتس کافکا شد و دو بار نیز در فهرست نهایی جایزه‌ی بین‌المللی من‌بوکر قرار گرفت. منتقدان سبک او را تجربی و سوررئالیستی می‌دانند و خودش این سبک را واقع‌گرایی اسطوره‌ای نامیده است.

او در خانواده‌ای روستایی در استان «هِنَن» چین به دنیا آمد. در سال ۱۹۷۸ به ارتش پیوست و سپس در سال ۱۹۸۵ از دانشگاه هِنَن در رشته‌ی سیاست و آموزش فارغ‌التحصیل شد. در سال ۱۹۹۱ نیز مدرک ادبیات را از مؤسسه‌ی هنری ارتش آزادی‌بخش خلق چین دریافت کرد.

یان لیانکه نخستین داستان کوتاهش را در سال ۱۹۷۹ منتشر کرد و تا امروز بیش از چهارده رمان و چهل داستان کوتاه نوشته است. آثار نخستینش واقع‌گرایانه و متأثر از رئالیسم قرن نوزدهم بودند، اما از اواخر دهه‌ی ۱۹۹۰ دگرگونی چشمگیری در سبک او پدید آمد. در آثار بعدی‌اش تخیل، تمثیل و طنز تلخ جای واقع‌گرایی سنتی را گرفت و روایت‌هایی آفرید که گاه جنبه‌ی اسطوره‌ای و نمادین داشتند. درون‌مایه‌ی بسیاری از داستان‌های او نقد صریح دوران مائو و ایدئولوژی‌های حاکم بر آن بوده است.

بخش عمده‌ای از داستان‌های یان در قلمرو خیالی کوه بالو می‌گذرد؛ فضایی ادبی که به یکی از مهم‌ترین چشم‌اندازهای داستانی در ادبیات معاصر چین بدل شده است. مجموعه‌ی سه‌گانه‌ی او شامل عبور سال‌های خورشید، سخت چون آب و بوسه‌های لنین از مشهورترین آثار این دوره‌اند. این رمان‌ها با ترکیبی از طنز، پوچی و نگاه عمیق به تاریخ و واقعیت چین نوشته شده‌اند و قهرمانان آن اغلب شخصیت‌هایی عجیب، چندلایه و از نظر روانی پیچیده‌اند.

با انتشار کتاب بوسه‌های لنین، نام لیانکه در چین حساسیت‌برانگیز شد. او در برابر رئالیسم سنتی چین موضع گرفت و از نوعی رئالیسم روح سخن گفت که هدفش نمایش واقعیتی فراتر از واقعیت روزمره است. در همین چهارچوب، بحث تازه‌ای در محافل ادبی چین درباره‌ی ماهیت واقع‌گرایی در ادبیات سر گرفت. ترجمه‌ی فرانسوی بوسه‌های لنین با استقبال فراوان روبه‌رو شد و نقدهای تحسین‌آمیزی در نشریاتی چون لوموند و گاردین درباره‌‌اش نوشته شد. نشریه‌ی ایتالیایی ونیتی فِر از توانایی او در آفرینش دنیایی میان جادو و واقعیت سخن گفت.

یان لیانکه در کتاب نظری خود با عنوان کشف داستان، کوشید چهارچوبی تازه برای ادبیات چین ارائه دهد که در عین برخورداری از روح مدرن، از سوررئالیسم و جادویی‌گرایی غربی فاصله بگیرد و ریشه در سنت‌های شرقی داشته باشد. آثار او به بیش از ۳۰ زبان از جمله انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، ایتالیایی، ژاپنی و عربی ترجمه شده و در سراسر جهان مورد توجه و تحسین قرار گرفته‌اند.

نوشته‌های او اغلب بازتاب‌دهنده‌ی نگرانی‌هایش درباره‌ی مردم چین، تاریخ و واقعیت اجتماعی‌اند. هریک از رمان‌هایش ساختاری تازه و زبانی متفاوت دارند و همین نوآوری و سرکشی از قواعد سنتی، او را از دیگر نویسندگان معاصر چین متمایز کرده است. او خود را خائن به ادبیات رسمی می‌نامد و تنها نویسنده‌ی چینی است که بدون حمایت دولت، در سطح جهانی به شهرت رسیده است.

لیانکه افزون‌بر داستان‌نویس، منتقدی برجسته نیز هست و آثار متعددی در زمینه‌ی نقد ادبی نوشته است. او در این‌گونه آثارش دیدگاه‌هایش درباره‌ی ادبیات چین و جهان و نیز نظریه‌ی رئالیسم اسطوره‌ای را شرح داده است. این سبک ترکیبی از واقع‌گرایی، اسطوره، خیال و تمثیل است که به‌جای پیروی از روابط علت‌ومعلولی سنتی، به کشف حقیقت‌های پنهان در پس واقعیت ظاهری می‌پردازد. او نخستین نویسنده‌ی چینی است که کوشید برداشتی نو از رئالیسم در ادبیات جهان ارائه دهد.

یان همچنین مقاله‌ها و جستارهایی شاعرانه و شخصی نوشته است که در تضاد با فضای تند و انتقادی رمان‌هایش قرار دارند. این نوشته‌ها با نگاهی شاعرانه و نثر نرم و لطیف به زندگی روزمره و طبیعت چین می‌پردازند و چهره‌ای چندوجهی از نویسنده ارائه می‌دهند.

بخشی از کتاب روزها، ماه ها، سال ها

«آن سال به نظر می‌رسید که خشکی نمی‌خواهد به پایان برسد. خود هوا نیز ظاهرا به خاکستر تقلیل یافته بود و زغال روزها در دست‌هایمان تحلیل می‌رفت. خورشید در قالب خوشه‌هایی نامحدود بالای سرمان می‌درخشید. پدربزرگ از صبح تا شب بوی موهای سوختهٔ خود را می‌شنید. گاهی دستش را در خلاء دراز می‌کرد. آن‌وقت می‌توانست بوی گند ناخن‌های ارغوانی‌اش را حس کند. «روز نکبتی!» همیشه همینطور فحش می‌داد. وقتی که از روستای خالی از سکنه بیرون می‌رفت و دره‌ای از سکوت را زیر پا می‌گذاشت، با چشمان نیم‌بسته و نگاهی کج به‌سوی خورشید می‌گفت «کور بیا؛ بیا برویم». سگ به دنبالش در پی صدای پاهایی می‌رفت که گذشت سال‌ها سنگین‌شان کرده بود و آن دو سایه از روستا خارج می‌شدند.»