کتاب درمان افسردگی با فعال سازی رفتاری

کتاب درمان افسردگی با فعال سازی رفتاری با عنوان اصلی Behavioral Activation for Depression: A Clinician's Guide نوشتهٔ کریستوفر ر. مارتل و سونا دیمیدجیان و روت هرمان- دون و پیتر م. لوینسون و ترجمهٔ سامان نونهال (متخصص روان‌شناسی سلامت، دانشگاه خوارزمی تهران) و سیدعلی محمد موسوی (عضو هیئت‌علمی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، گروه روان‌شناسی) است. انتشارات ارجمند این کتاب را منتشر کرده است. اثر حاضر که در دستهٔ علم روان‌شناسی و روان‌پزشکی قرار گرفته، یک راهنمای کاربردی برای متخصصان بالینی و پژوهشگران است. کتاب به کاربردهای «فعال‌سازی رفتاری» برای افراد مبتلا به مشکلات غیر افسردگی مانند بیماری‌های جسمی و مراقبت از سالمندان مبتلا به زوال عقل اشاره کرده است. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب درمان افسردگی با فعال سازی رفتاری

کتاب «درمان افسردگی با فعال‌سازی رفتاری» (راهنمای کاربردی برای متخصصان بالینی) که نخستین‌بار در سال ۲۰۱۰ میلادی و در ایران در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۳ (چاپ سوم) منتشر شده، از آثار معتبری است که به یکی از رویکردهای نسل سوم رفتاردرمانی پرداخته است؛ رویکردی که با نام «فعال‌سازی رفتاری» شناخته می‌شود. این درمان نه جدید است و نه پیچیده؛ این رویکرد در حقیقت یکی از اجزای اساسی شناخت‌درمانیِ «جودیت اس. بک» به شمار می‌رود. او در نسخهٔ دوم کتاب معروف خود فصلی به این رویکرد اختصاص داده است. این درمان به‌هیچ‌وجه پیچیده نیست و به‌گفتهٔ بنیان‌گذارانش روشی ساده و مستقیم است. کتاب حاضر شامل ۹ فصل است. فصل اول به تاریخچه و چگونگی شکل‌گیری فعال‌سازی رفتاری پرداخته است. از فصل دوم به بعد، نویسندگان به‌سراغ جزئیات روند درمان رفته و آن را از آغاز تا پایان به‌طور کامل توضیح داده‌اند. یکی از ویژگی‌های برجستهٔ این کتاب را اشارهٔ آن به فرایند درمان یک فرد افسرده از نخستین جلسه تا جلسهٔ نهایی دانسته‌اند. ویژگی دیگر این اثر نکاتی کلیدی است که به درک بهتر فرایند درمان کمک می‌کند. همان‌طور که از نام «فعال‌سازی رفتاری» برمی‌آید، هدف این درمان فعال‌کردن افراد افسرده است، اما نه بر اساس احساسات درونیشان بلکه برخلاف آن؛ زیرا اگر قرار باشد درمانگران با احساسات درونی بیماران هم‌راستا شوند، بیماران هیچ‌گاه از جایشان تکان نخواهند خورد. هدف از این فعال‌سازی این است که بیماران افسرده دوباره به آغوش تقویت‌کننده‌های مثبت بازگردند. در فصل هفتم متوجه می‌شویم که این درمان جزو درمان‌های نسل سوم است؛ زیرا در این فصل به موضوع ذهن‌آگاهی (یا توجه‌آگاهی، حضور ذهن و هشیاری فراگیر) و تکنیک‌های آن پرداخته شده است.

مجوز رسمی کپی‌رایت ترجمهٔ فارسی این کتاب از سوی انتشارات گیلفورد به انتشارات کتاب ارجمند واگذار شده است.

خلاصه کتاب درمان افسردگی با فعال سازی رفتاری

«فعال‌سازی رفتاری» در طیف درمان‌های روان‌شناختی به‌سمت درمان‌های ساختاریافته قرار دارد، اما باید متناسب با نیازهای خاص هر بیمار اعمال شود. درمانگر فعال‌سازی رفتاری باید انعطاف‌پذیر و نوآور باشد و این ویژگی‌ها در بسیاری از روندهای توصیف‌شده در کتاب حاضر به‌خوبی به چشم می‌خورد. از ویژگی‌های مهمّ درمانگر فعال‌سازی رفتاری همکاری، عدم قضاوت و فعال‌بودن است. این رویکرد شامل تکنیک‌های خاصی مانند برنامه‌ریزی فعالیت‌ها، مسئله‌گشایی و مدیریت اجتناب و پیشگیری از عود است که در دیگر درمان‌های شناختی - رفتاری نیز استفاده می‌شود. هر فصل از کتاب به‌طور واضح مشکلات و چالش‌های درمان را بررسی کرده و رفتارهایی را که به تسهیل فرایند درمان کمک می‌کند، معرفی می‌کند. نویسندگان کتاب حاضر که متخصصان شناخته‌شدهٔ فعال‌سازی رفتاری هستند، تجربیات بالینی و پژوهشی خود را در این اثر گنجانده‌اند.

چرا باید کتاب درمان افسردگی با فعال سازی رفتاری را بخوانیم؟

این کتاب نوشته شده تا متخصصان بالینی را صرف‌نظر از گرایش نظریشان به دانشی ضروری برای اجرای فعال‌سازی رفتاری (BA) مجهز کند. نویسندگان این کتاب موفق شده‌اند کتابی جامع و مفید بنویسند که انواع تکنیک‌های رفتاری را معرفی کرده و هم برای درمانگر و هم برای بیمار سودمند است.

کتاب درمان افسردگی با فعال سازی رفتاری را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

هدف نهایی این کتاب، آموزش درمانگران ماهر در حوزهٔ «فعال‌سازی رفتاری» است. این کتاب را به متخصصان بالینی و پژوهشگران (برای ارزیابی اثرمندی دوره‌های آموزشیِ مرتبط با این درمان)  پیشنهاد می‌کنیم.

درباره کریستوفر آر. مارتل

دکتر «کریستوفر آر. مارتل» دانشیار بالینیِ دانشکدهٔ علوم رفتاری و روان‌پزشکی و دانشکدهٔ روان‌شناسیِ دانشگاه واشینگتن در سیاتل (آمریکا) بوده است. او در سیاتل کلینیک خصوصی داشته و در زمینهٔ روان‌شناسی بالینی و روان‌شناسی رفتاری از برد آمریکاییِ روان‌شناسیِ حرفه‌ای، بُرد تخصصی دریافت کرده است. او عضو هیئت مؤسسان آکادمیِ شناخت‌درمانی بوده و در حوزهٔ درمان‌های رفتاری برای افسردگی و سایر حوزه‌های کاربردیِ رفتاردرمانی شناختی (از جمله رفتاردرمانی شناختی برای دختران هم‌جنس‌باز، پسران هم‌جنس‌باز و دوجنسیتی‌ها) مطالب فراوانی را به طبع رسانده است. این نویسنده رهبر و مدرس کارگاه‌های بین‌المللی در حیطهٔ کاری خود است. جایزهٔ روان‌شناس ممتاز را در سال ۲۰۰۴ از انجمن روان‌شناسی ایالت واشینگتن دریافت کرد.

درباره سونا دیمیدجیان

دکتر «سونا دیمیدجیان» استادیار روان‌شناسیِ دانشگاه کلورادو در بولدر بوده است. او در حیطهٔ درمان و پیشگیری از افسردگی با تمرکز ویژه بر بهداشت روانِ زنان طی بارداری و پس از زایمان به پژوهش پرداخته است. در درمان و پیشگیری از افسردگی با استفاده از رویکردهای شناختی و رفتاری، متخصصی برجسته است. یکی از متخصصان اصلیِ فعال‌سازی رفتاری (BA) برای افسردگی است و در این حوزه مطالب فراوانی منتشر کرده است. او در کاربست بالینیِ تمرینات مبتنی بر غور و تعمق از قبیل مراقبهٔ ذهن‌آگاهی تخصص دارد و رهبر و مدرس کارگاه‌های بین‌المللی در حیطهٔ کاری خودش است.

درباره روت هرمان- دون

دکتر «روت هرمان - دون» در مقام استاد روان‌شناسی بالینی، سرپرستی دانشجویانِ کارشناسی‌ارشد را در دانشکدهٔ روان‌شناسیِ دانشگاه واشینگتن بر عهده داشته است. او که در سیاتل کلینیک خصوصی دارد، در چندین و چند کارآزمایی بالینیِ بزرگ برای درمان‌های رفتاری از جمله فعال‌سازی رفتاری و رفتاردرمانی دیالکتیکی درمانگر و محقق بوده است. این نویسنده کارگاه‌های مربوط به این درمان‌ها را در سرتاسر ایالات متحده و کانادا برگزار کرده است؛ همچنین در زمینهٔ پژوهش‌های اشاعهٔ درمان مشاوره داده و با متخصصان اصلیِ فعال‌سازی رفتاری در حیطهٔ پژوهش، آموزش و تدوینِ درمان همکاری داشته است.

چه نسخه‌های دیگری از این کتاب در ایران منتشر شده است؟

این کتاب با ترجمهٔ «شهرام محمدخانی»، «محمد درهرج» و «بهزاد سلمانی» و توسط انتشارات ورای دانش‏‫ در سال ۱۳۹۳ منتشر و نیز با ترجمهٔ «مهدی زمستانی» و توسط انتشارات دانژه‏‫‬‬ در سال ۱۳۹۶ منتشر شده است.

بخشی از کتاب درمان افسردگی با فعال سازی رفتاری

«آن دوْ گزارش‌هایی را که سارا از آغاز درمان دربارهٔ شدت افسردگیِ خود داده بود، بررسی کردند. اگرچه شدت افسردگی‌اش در روند درمان نوسان داشت، نمره‌اش در دومین ویرایش پرسشنامهٔ افسردگیِ بک، در سه جلسهٔ آخر، در دامنهٔ غیر افسرده بود. نمره‌اش در مقیاس اضطراب همچنان کمی بالا بود. با این حال، از بابت رویارویی با موقعیت‌های هولناک، کمی اعتمادبه‌نفس پیدا کرده بود. همچنین، از مهارت‌هایی که برای مقابله با نشخوار فکری آموخته بود، به طور فزاینده‌ای، استفاده می‌کرد. در مجموع، گفت که احساس می‌کند از شر افسردگی خلاص شده است، می‌تواند «روزهای شومِ» زندگیِ خود را بهتر کنترل کند و دارد تغییراتِ مهمی را در زندگی‌اش اعمال می‌کند. علاوه بر اینکه ارتباط با دوستان خود را افزایش داده بود، او و یکی از آنان در نظر داشتند به محلهٔ مناسب‌تری اسباب‌کشی کنند. از سویی، برای اینکه با دیگران در ارتباط باشد، به‌جای دورکاری، در محل کارش بیشتر می‌ماند. به کارهای اصلیِ منزلش می‌رسید، و در پیاده‌روی‌های روزانه، سگش را با خود همراه می‌کرد. همچنین، به‌جای اجتناب از کشمکش‌های ترسناک، راهبردهایی را برای برقراری ارتباط مستقیم با رییسش تدوین کرده بود. از آنجا که مسألهٔ اساسی وی کار بود و هنوز می‌خواست شغل دائمیِ مناسب‌تری پیدا کند، به کمک نکیسا، سابقهٔ شغلیِ خود را روزآمد کرد و برای اینکه راه مناسبی برای یافتن شغلِ جدید بیابد، با وی به بحث و تبادل نظر پرداخت.

سارا در خصوص آیندهٔ خود گفت که خوش‌بین است، البته از نوع محتاطانه‌اش. با این حال، همچنین می‌دانست افرادی که یک دورهٔ افسردگی را تجربه می‌کنند، احتمال دارد دورهٔ دیگری را نیز تجربه نمایند. به همین دلیل، از بابت اینکه مبادا بار دیگر به افسردگی مبتلا شود، نگران بود. نکیسا و سارا هنگامی که خود را برای مرحلهٔ پایانی درمان آماده می‌کردند، عود و بازگشت افسردگیْ موضوع اصلیِ بحث‌شان شد. آن دو، با همکاری یکدیگر، به‌دقت به بررسی مواردی پرداختند که برای سارا کارساز واقع شده بود. برخی از آنها عبارت بود از مهارت‌های آموخته‌شده و تغییراتی که در زندگیِ خود ایجاد کرده بود. آنان، همچنین، برای اینکه بتوانند حوزه‌های آسیب‌پذیریِ احتمالی و شیوه‌هایی را که به مدد آنها بتوان مقابلهٔ مؤثری با حوزه‌های مذکور داشت، شناسایی کنند، آینده را در کانون توجه خود قرار دادند.»