کتاب برنامه ریزی شهرهای خاورمیانه

کتاب برنامه ریزی شهرهای خاورمیانه نوشتۀ یاسر الششتاوی و حسین حاتمی نژاد و رامین ساعد موچشی است. این کتاب را انتشارات پاپلی منتشر کرده است.

درباره کتاب برنامه ریزی شهرهای خاورمیانه

کتاب برنامه ریزی شهرهای خاورمیانه نشئت‌گرفته از میل به بیان عقیده‌ای عمومی است. بسیاری از نوشته‌ها در ارتباط با خاورمیانه توسط ناظران خارجی نوشته شده‌اند. چنین کوشش‌هایی درعین‌حال که درخور ستایش‌اند، ممکن است که برخی از جزئیات منطقۀ ما را که فقط آن‌هایی می‌توانند تشخیصشان بدهند که روزانه با مسائل خیابان عربی سروکار دارند از دست بدهند. این مسائل نقش حیاتی‌ای در ایجاد چارچوب شناختی و مستند چه در ارتباط با شهروندان و حکومت‌ها و چه پیرامون سازمان‌های خصوصی و دولتی برای آنهایی ایفا می‌کند که از دور شاهد شهرهای ما هستند و ممکن است اطلاعات کافی در این پیرامون نداشته باشند.

انگیزه‌ای دیگر برای نوشتن این کتاب برچیدن کلیشه‌ها بود چه در مورد چگونگی تصویر شهرهای خاورمیانه، چه درمورد چگونگی نگریستن به پژوهشگران شاغل در دانشگاه‌های عربی. گاهی در منطقه ما به‌ندرت به مردم شانسی برای نوشتن درمورد مقولاتی که به لحاظ علاقه برای ما حیاتی‌اند و خطاب به مخاطبان غربی‌اند، داده می‌شود. گزارش توسعۀ انسانی عرب که به‌طور گسترده‌ای مورد استناد قرار گرفته و توسط سازمان ملل تهیه شده است اهمیت و اعتبار خود را مدیون این حقیقت است که این گزارش توسط عرب‌ها نوشته شده است.

خواندن کتاب برنامه ریزی شهرهای خاورمیانه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

مخاطبان کتاب‌های جامعه‌شناسی می‌توانند از مخاطبان این کتاب باشند.

بخشی از کتاب برنامه ریزی شهرهای خاورمیانه

«روایت سقوط

الگوی بارز روایت معماری شهرسازی شهر خاورمیانه روایت سقوط است. به طور عمومی، شکوفائی تمدن در دوره استعمار باهدف چپاول و بهره‌برداری بیشتر از منابع موردتوجه قرار گرفته است و بدین‌سان در این دوران شهرها همواره در یک روند توسعه‌نیافتگی قرار داشتند؛ گذشته از این آن‌طور که گفته می‌شود این روند از طریق گفتمان‌های رایج جهانی، جهانی‌شدن تشدید و تقویت می‌شود. مطالعات سنتی شهر خاورمیانه را به‌عنوان یک موجودیت منزوی نشان می‌دهد به‌گونه‌ای که از پیشرفت‌های در حال وقوع در نقاط دیگر جهان متمدن جدا مانده است. شهر همواره در ارتباط با «میراث»، «سنت» و «فرهنگ» مورد آزمون قرار می‌گیرد؛ همان‌گونه که از واقعیت‌هایی که آن را احاطه کرده است، جدا می‌شود؛ بنابراین دیدگاه اسلامی چارچوبی است که از دریچه آن در شهرها هر تصمیم مورد ارزیابی قضاوت و مورد انتقاد قرار می‌گیرد. تمام پیشرفت‌های رخ‌داده در شهرهای اسلامی حتی در تقابل با همتایان مدرن در قالب چنین دیدگاهی شکل می‌گیرد. مثال‌ها در این مورد بی‌شمارند اما شاید کار الهتلول (۱۹۹۶) و حکیم (۱۹۸۶)، به‌واسطۀ تلاش برای بررسی و تدوین الگوی ظهور و توسعۀ شهر اسلامی، بتواند دراین‌ارتباط مورداستفاده قرار گیرد.

تصمیمات جدی مربوط به شکل‌دهی و ساخت محیط همواره به متون مذهبی گذشته باز می‌گردد. اجلاس‌های برگزار شده در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ با تمرکز بر ساختارهای شهر عربی و اینکه تا چه حد شکوه این شهرها می‌تواند به‌وسیله اتصال به ریشه‌های فرهنگی مذهبی آن دوباره احیاء شود توجه بیشتری را به بحث دراین‌رابطه معطوف ساخت. تلاش‌هایی در جهت مدرنیزاسیون و توسعه در مقابل چنین چارچوبی شکل گرفت. اگر کسی به بررسی شهر لندن از چشم‌انداز مدل یک شهر غربی - مسیحی بپردازد، مانند آن است که باز هم به طریقی حس دیدگاه و اصطلاح اشتباه در مفهوم شهر «عرب - اسلامی» را ایجاد کند. نکتۀ مهم در اینجا این است که استعمار (اروپائی) تنها در خاورمیانه یا در نقاط مشهود دیگر اتفاق نیفتاده؛ بلکه در بسیاری از شهرهای دیگر همانند شهرهای آمریکای شمالی برای مثال نیویورک و واشنگتن نیز روی داده است همان‌طور که آنتونی کینگ اشاره می‌کند این شهرها به‌اندازۀ کافی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. به‌این‌ترتیب مطالعۀ شهر خاورمیانه در ارتباط با استعمار باید در مفهوم روایت بزرگ استعمار در نظر گرفته شود. چنین تصوراتی به‌ناچار منجر به تحقق این موضوع خواهد شد که استعمار نمی‌تواند تنها عامل مسئول برای توسعه‌نیافتگی شهر خاورمیانه باشد.»