کتاب رویکرد شناختی به مناسک
معرفی کتاب رویکرد شناختی به مناسک
کتاب رویکرد شناختی به مناسک؛ بنیادهای روانشناختی فرمهای فرهنگی نوشتهٔ رابرت ن. مک کونلی و ای. توماس لاوسون و ترجمهٔ جبار رحمانی و رضا اسکندری است و انتشارات اندیشه احسان آن را منتشر کرده است.
درباره کتاب رویکرد شناختی به مناسک
کتاب رویکرد شناختی به مناسک تمرکز بر مناسک دارد. رابرت ن. مک کونلی و ای. توماس لاوسون با اعمال یک نظریهٔ زبانشناختی در کتاب «بازاندیشی در دین»، ایدهٔ «توانش مناسک مذهبی در مشارکتکنندگان» را ارائه کردند، نظریهای در باب اینکه این مشارکتکنندگان دانش ضمنیای دربارهٔ نظامهای مناسک مذهبی خودشان دارند. آنها از این ایده دفاع کردند که این توانش کاملاً بر مکانیسمها و دستگاههای شناختی عادیای مبتنی است که عموماً مختص بازنمایی عاملها و کنشها بهطورعام بوده، نه فقط اینکه صرفاً به عاملها و کنشهای مذهبی مختص باشد.
محتوای اصلی این نظریه بر دو اصل متکی بود: اصل عاملیت فراانسانی و اصل بیواسطگی فراانسانی، که همراه با هم مفروضات مشارکتکنندگان در باب نقش عاملهای فراانسانی مفروض از لحاظ فرهنگی در کنشهای مناسکی خودشان را نشان میدهند. خلاصه آنکه مشخصههای آن مفروضات مهمترین عامل در فهم عمومی مشارکتکنندگان از فرمهای مناسکیشان بوده، همچنین مهمترین عامل برای این است که فرم و صورت مناسک مذهبی، یک متغیر حیاتی و کلیدی در تعیین دستهای از مشخصههای سیستم مناسکی در هر مذهبی است.
قوت و استحکام هر نظریهای در آزمونهای جدی است که نشاندهندهٔ استواری آن در برابر مستندات تجربی است. این نکته، هدف این دو نویسنده در این کتاب است و عمیقاً یک ایدهٔ میانرشتهای است. رشتههای بسیاری تفکر و عملکرد انسانی را موردبررسی قرار دادهاند. بنابراین مدارک مرتبط معتبر میتوانند از جهات مختلفی مطرح شوند. آنها تأکید بسیاری بر تحقیقات تجربی در روانشناسی شناختی (بهخصوص در فصل دوم) خواهند داشت. در مواضع و مباحث مختلف به یافتههای تجربی از روانشناسی رشد، روانشناسی اجتماعی، عصب- روانشناسی ارجاع خواهند داد. همچنین دادهها و مواد بسیاری از انسانشناسی فرهنگی و مطالعات دین را به کار خواهند برد.
خواندن کتاب رویکرد شناختی به مناسک را به چه کسانی پیشنهاد میکنیم
این کتاب را به متخصصان حوزههای جامعهشناسی و روانشناسی پیشنهاد میکنیم.
بخشی از کتاب رویکرد شناختی به مناسک
«بعضی از مناسک تخیل را به خدمت میگیرند و بعضی دیگر شکل کسالتباری را پیدا میکنند. ما بهراحتی به وجد میآییم، اغلب به هیجان میآییم و یا برحسب موقعیت بهوسیلهٔ مناظر، بوها و صداهایی که در صحنههای غریب منسک ایجاد میشوند، غافلیگر میشویم. این رخدادها حسهای ما را تحریک میکنند و احساسات را بیپرده میسازند و همچنین ذهن ما را درگیر میکنند. مناسک تجلیل پاپها، تحلیف رئیسجمهور، دفنکردن قهرمانان بهاندازهٔ یک عمر ذهن ما را مشغول و خاطرهها را در خود میگیرند. هر کسی نمایش باشکوه حسی را دوست دارد. بعضی از مناسک توجه تمرکز میکنند، به تخیل خوراک میدهند، به یادآوری بعضی چیزها انگیزه میدهند و تا جایی که میلهایی برای چیزها وجود دارند، ادامه مییابند و کنشهای تأثیرگذاری را ایجاد میکنند که در برابر سطحی از امر عادی در طول زندگی روزمره قرار میگیرند. اما باوجود چنین صحنههای هیجانبرانگیزی همچنان نباید این مسئله را نباید فراموش کرد که «مناسک» معمولاً به امر تکرارشدنی از کنشهای پیشپاافتاده و کوچک اشاره دارد. حتی اگر این مناسک با جهان معمولی قطع رابطه کند، آنها بهطورزیادی کاملاً به شکل امری کسالتبار و بدون خلاقیت باقی میمانند. آنها واکنشهای خودبرانگیختهای را ایجاد میکنند که بهطور کاملاً غیرعقلانی بهنظرمیرسند. اگر ما به جنبهٔ روانشناختی شرکتکنندگان متمرکز شویم، میتوانیم به یافتن درجههای متفاوتی از احساس آمیختهشده با مناسک در دو مورد نائل شویم. بعضی از مناسک آنقدر دارای غلیان احساسات هستند که انگار تأثیرات آن برای سالها باقی میماند اما در بعضی دیگر، احساسات برخاسته از مناسک نقش کمتری بازی میکنند.
با این توجه، برای مثال، آمادهسازی نسبتاً وسیع برای مناسک عروسی و تأثیر آن بر احساسات شرکتکنندگان را با تجهیزات معمولی و متوسط در کنار واکنشهای احساسی مربوط به مناسک دعا با هم مقایسه کنید. مناسک عروسی بهطورمعمول با موسیقی، لباسها، غذاها و چیزهای ویژهای از این دست همراه است. اما کشیشها مناسک دعا را بهطورمتفاوت اغلب بهعنوان چارهای بعد از انجام عملی صورت میدهند. بعضی از کنشها به هر فردی اختصاص مییابد. چه کسی عضو خانوادهٔ سلطنتی باشد یا غیراشرافی باشد. اما هیچچیز شبیه به موقیعت ویژهٔ اشرافی نیست که تفاوت مناسکی همراه با قدرت برانگیختن احساسات را داشته باشند، اینگونه مناسک بهندرت و مناسبتی اجرا میشوند و دیگر مناسکی که در همان سنت بهطورمعمول برگزار میشوند و شدت احساسی کمی را ایجاد میکنند. مثلاً، در مناسک تاجگذاری الیزابت دوم، ملکهٔ بریتانیا، در کلیسای وستمینستر، در این مناسک شرکتکنندگان نهتنها لباسهای ویژه به تن داشتند و از جواهرهای مشخص استفاده کرده بودند، بلکه این رخداد بسیار ویژه با به صدا درآوردن ترامپتها، آوازخوانی کشیشها، تشویق جمعیت، گروه کر آواز و مسافرت شرکتکنندگان با کالسکه، آن هم در عصر اتومبیل همراه بود.»
حجم
۷۴۶٫۹ کیلوبایت
سال انتشار
۱۴۰۱
تعداد صفحهها
۳۶۶ صفحه
حجم
۷۴۶٫۹ کیلوبایت
سال انتشار
۱۴۰۱
تعداد صفحهها
۳۶۶ صفحه