کتاب ماکس وبر و اسلام

کتاب ماکس وبر و اسلام نوشتهٔ برایان ترنر با ترجمهٔ سعید وصالی در نشر مرکز چاپ شده است. آگاهی از دیدگاه‌های یک جامعه‌شناس بزرگ دربارهٔ دین اسلام ضرورتی انکارناپذیر به‌شمار می‌آید و انتشار این کتاب پاسخی به همین ضرورت است. نویسندهٔ این کتاب، با احاطه و تسلطی که با‌توجه‌به مسلمان‌نبودن او جای ستایش دارد، ضمن ارائهٔ نظریات ماکس وبر در این مورد، پاره‌ای از انتقادهای وارد به آن‌ها را بیان کرده است. 

درباره کتاب ماکس وبر و اسلام

جامعه‌شناسـی دین از عرصه‌های اصلی نظریه‌پردازی ماکس وبر بود. درواقع باید او را واضـع ایـن اصطلاح شمـرد. وبر گذشتـه از نظریه‌ٔ بدیـع و بحـث‌انگیـزی که دربـاره‌ٔ رابـطـه‌ٔ مـذهب پروتستان و پیشرفت سرمایه‌داری در اروپا مطرح کرد، درباره‌ٔ جایگاه دین در جامـعـه، رابـطـه‌ٔ نهادها و کارکردهای دینی با دیگر جوانب ساختار اجتماعـی و نـقـش دین در تغییر اجتماعی تحلیل‌های ژرف‌نگرانه‌ای داشت. او درباره‌ٔ وجوه جـامعه‌شناختی کیش یهود، ادیان چینی و هنـدی، و مذهب‌هـای کاتولـیـک و پروتستان پژوهش‌های فراوان انجام داد. وبر درباره‌ٔ اسلام نیز پژوهش‌هایی، البته نه کامل، انجام داد و آشنـایی با دیدگاه‌هایش در این زمینـه و نـیـز ارزیـابـی و نـقـد و بـررسـی آن‌ها ضـرورتی انکارناپذیر است که نویسنده در کتاب ماکس وبر و اسلام با نگاهی نقادانه به شرح و بررسی ایـن دیدگاه‌ها پرداخته است.

کتاب ماکس وبر و اسلام را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب به علاقه‌مندان به مطالعات ادیان و عرفان و فلسفهٔ دین پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب ماکس وبر و اسلام

«در ارتباط با ظهور جهان جدید و کارکردن روی آن تفسیر اغلب ضمنی وبر از طریق تحقیقات پژوهشگران معاصر است. به منظور انجام این وظیفه لازم است به یک سؤال جواب داده شود: استدلال وبر درباره رابطه بین اعتقادات مذهبی و ظهور و دوام نهادهای سرمایه‌داری چه بود؟ این سؤال مسأله مرکزی در فهم تفسیر وبر از اسلام است. برای اجتناب از اغتشاش بیهوده، قبل از ارائه آن استدلال، من موضع خودم را بیان می‌کنم. پرداخت و تفسیر وبر از اسلام، درواقع با حکم ویژه او درباره کالوین‌گرایی که وبر اولین بار در اخلاق پروتستانی و روحیه سرمایه‌داری۳ آن را بیان کرد، ارتباط بسیار ضعیفی دارد؛ در عمل بحث وبر درباره اسلام به عنوان سلطه وراثتی (پاتریمونیال) و فئودالیسم مبتنی بر وجوه شرعی، عموماً با جامعه‌شناسی مارکس اما البته نه با مارکسیسم سازگاری دارد. با گفتن این نکته، باید اذعان نمود که موضع وبر درباره رابطه بین عقاید و ساختارهای اجتماعی غالباً ناسازگار بوده و یا در بهترین حالت ناهوشمندانه می‌باشد. در مرور بر کار وبر، برخی جامعه‌شناسان پیچیدگی بحث و شرح وبر را خاطر نشان ساخته‌اند اما مدعی شده‌اند که در کار وی یک مضمون کانونی وجود دارد که مباحث را دسته‌بندی کرده و تفکر جامعه‌شناسی او را وحدت می‌بخشد. مشکل این است که جامعه‌شناسان درباره این‌که کدام موضوعات در آراء وبر کانونی یا وابسته هستند به توافق دست نیافته‌اند. در زمینه تفسیر صحیح موضوع اخلاق پروتستان یا بطور عام حکم وبر، اختلافات عقیده قابل توجهی وجود داشته است. اینگونه عدم توافق‌ها می‌تواند یا بواسطه بدفهمی عمده جامعه‌شناسی وبر و یا بدین دلیل که خود جامعه‌شناسی وبر دارای ابهام‌هایی است، بروز کرده باشد. با این‌که مطمئناً بدفهمی آشکار و بدیهی در مورد آراء او وجود داشته است، این را نیز می‌توان نشان داد که به دلیل عدم یکدستی و خودسازگاری در داخل جامعه‌شناسی وبر، هیچ تفسیر قطعی یا مرجعیت‌داری از وی به راستی امکان ندارد. هنگام پرداختن به مطالعه تاریخ افکار همیشه این وسوسه وجود دارد که ثبات و پیوستگی را در آثار یک جامعه شناس، به ویژه یک جامعه‌شناس بزرگ ببینیم. در مورد وبر معقول بنظر می‌رسد که فرض کنیم وی رویکرد خود را نسبت به برخی قضایای کلیدی معین جامعه‌شناسی تغییر داد، و خطوط مختلفی از استدلال را طی حیات خویش گسترش داد و به مواضع گوناگونی اعتقاد پیدا کرد بدون اینکه برای تجدید نظر کامل کوششی بنماید.»