کتاب غم و شادی در اشعار انوری

کتاب غم و شادی در اشعار انوری اثری پژوهشی از الهه شارقی است. او در این کتاب تلاش کرده تا نگاهی به اشعار این شاعر نامدار بیندازد و مفاهیم و تعابیر شاد و غمناک را از شعرهای او استخراج کند. 

درباره کتاب غم و شادی در اشعار انوری

اوحدالدّین محمّدبن محمّد انوری (یا علی بن محمد انوری) که به انوری ابیوردی و «حجّةالحق» معروف است، از شاعران و دانشمندان نامدار ایرانی است که در دوران حکومت سلجوقیان در سده ۶ قمری زندگی می‌کرد. او یکی از استادان قصیده سرایی در ادب پارسی است و دیوان اشعارش، نزدیک به پانزده هزار بیت، قصیده و قطعه در دل خود جای داده است. دیوان اشعار انوری را سعید نفیسی و محمدتقی مدرس رضوی تصحیح کرده‌اند. از او همچنین دو اثر دیگر به نام‌های دیگر بنام‌های البشارات فی شرح الاشارات و رساله‌ای در عروض و قوافی به جا مانده است. 

الهه شارقی در کتاب غم و شادی در اشعار انوری، نگاهی به آثار او انداخته است و تلاش کرده تا نمونه‌هایی از اشعار را استخراج کند که در آن مفاهیم و تعابیری مانند غم و شادی به کار رفته است. 

کتاب غم و شادی در اشعار انوری را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم 

خواندن کتاب غم و شادی در اشعار انوری را به تمام علاقه‌مندان به مطالعه پژوهش‌های ادبی و دوست‌داران زبان و ادبیات فارسی پیشنهاد می‌کنیم. 

بخشی از کتاب غم و شادی در اشعار انوری

اوحدالّدین محمد بن انوری ابیوردی یکی از گویندگان نامبردار نیمه دوم قرن ششم هجری از کسانی است که در تغییر سبک سخن فارسی اثر بّین و آشکاری دارد. انوری از ارکان عمده شعر فارسی است و در قصیده و غزل و قطعه از سرآمدان است و در غزل پیش از سعدی راه را هموار کرده است و در سرودن قطعه بد زبانی را به حدّ اعلای آن رسانده است.

در شعر انوری، سادگی و روانی کلام، با خیال‌های دقیق در هم آمیخته است. در حقیقت شاعران این دوره فقط تجربۀ قصیده را پشت سر دارند و در غزل تازه کارند و انوری نیز از چهره‌های قصیده پرداز این دوره شناخته شده و بدلیل شهرتی که در زبان پارسی داشته یکی از سه پیامبر شعر فارسی به حساب می‌آمده است.

بخشی از عمر شاعر قبل از حمله غزها به خراسان بوده که این دوره از روزگار خوش مردم مشرق ایران بوده است و دولت مقتدر سنجری، آرامش نسبی مردم را فراهم کرده بود و بعد از حمله غزها و شکست سنجر از ایشان خراسان مدتهای زیادی در آشوب و فتنه و انواع شکنجه ها به سر می‌برد و انوری خود شاهد شکست سنجر و پیروزی غز ها بود.

از آنجایی که هر شاعر به فرا خور روحیّات و اقتضا شرایط زندگی و موقعیّت های تاریخی و اجتماعی عصر خویش با تحولات، بحران ها و کشمکش هایی روبرو بوده است که از آن ها با عنوان تجربیّات خاص زندگی خویش یاد می کند باید گفت شعر هر شاعر نمودار تجربه های خوشایند یا ناخوشایندی است که شادی و غم از تصویر این تجربیات بیرون می تراود و آیینۀ عبرت آیندگانی می گردد تا شادکامی را بیشتر تجربه کنند و از غم ها بکاهند. انوری نیز از آن دسته شاعرانی است که شعر او آیینۀ تمام نمای روزگار اوست، روزگاری تلخ و شیرین یا شاد و غمگین که شاعر را احتمالاً با تناقضات و نوسانات روحی نیز درگیر کرده و انعکاس آن در شعرش دلیلی بر اثبات این ادعاست.

در این پژوهش نیز تلاش گردیده تا مفاهیم و تعابیر شاد و غمناک شاعر که برگرفته از تجربیات زندگی اوست در قالب های شعری او به گونه ای موجز و مختصر بررسی گردد.

به همین منظور ابتدا واژگان غم و شادی از دیدگاه علوم مختلف تعریف شده و سپس بر مبنای آن در قالب‌های شعری متفاوت نکات و ویژگی های خاص هنری او آشکار گردیده است.

مثلاً اینکه شاعر به کدام موضوع بیشترین نگاه مثبت و خوشایند و به کدام موضوع دیگر بیشترین نگاه منفی و ناخوشایند را داشته یا کدام موضوع نگاه او را به غم و شادی بر جسته و خاص کرده یا عوامل محیطی، تاریخی یا بافت زندگی شاعر چه تأثیری در محتوای اشعار از نظر موضوع مورد بحث داشته یا خیر؟ از مباحثی است که به آن پرداخته شده چنانچه بتوان با توجه به این رویکرد ضمن آنکه به شیوه و سبک خاص شاعر راهنمون شد از آن به عنوان الگوی خاص و کاربردی در جهت ارائه پژوهش های دیگر استفاده نمود چنانچه به شیوه و سبک هنری بسیاری از شاعران دیگر نیز راه برد.

قدیمی ترین سندی که در آن از انوری یاد شده است و کمتر مورد توجه اهل ادب قرار گرفته است کتاب «اغراض السیاسه فی اعراض الریاسه» تألیف محمد بن علی ظهیری، کاتب سمرقندی است که در نیمه دوم قرن ششم تألیف شده است.