کتاب مردانگی در قاب

کتاب مردانگی در قاب اثر محسن حسن‌پور اسلانی، مروری دارد بر نشانه‌شناسی اجتماعی عکاسی مطبوعاتی ایران در دهه‌های ۵۰ و ۶۰ خورشیدی و جایگاه‌های جنسیتی را در این دهه‌ها بررسی می‌کند.

درباره کتاب مردانگی در قاب

محسن حسن‌پور اسلانی در کتاب مردانگی در قاب، با مد نظر قرار دادن مساله جنسیت، به نشانه‌شناسی اجتماعی عکاسی مطبوعاتی ایران در دهه‌های ۵۰ و ۶۰ خورشیدی پرداخته است. 

این اثر مقدمه‌ای دارد که در آن، نویسنده به بررسی مساله جنسیت پرداخته است و این موضوع را که یکی از بنیادهای ساختار اجتماعی است، بررسی کرده است. در ادامه به مساله مردانگی، چیستی مردانگی، خوانش عکس، بازنمایی مردانگی و برساخت مردانگی پرداخته است و این موضوعات را طرح و تفسیر کرده است. 

در بخش انتهایی کتاب هم گفتگوی محسن حسن‌پور اسلانی با حسین چنعانی و داریوش عسکری را می‌خوانیم.

کتاب مردانگی در قاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم 

مردانگی در قاب را به تمام علاقه‌مندان به عکاسی و پژوهشگران تاریخ معاصر ایران پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب مردانگی در قاب

جنسیت، به عنوان یکی از بنیادی‌ترین ساختارهای اجتماعی شناخته می‌شود، ساختاری که با دوگانه مرد/زن همواره خود را در لابه‌لای روابط قدرت پنهان کرده و جوامع را شکل داده است. در طی قرن بیستم و با ظهور جنبش‌های فمینیسم، این ساختار توسط زنان به شدت مورد پرسشگری قرار گرفت و زنانگی به یکی از کلیدی‌ترین مباحث در فلسفه، روانشناسی و جامعه‌شناسی تبدیل شد. علیرغم پیشرفت‌های چشمگیری که چه به لحاظ نظری  و چه به لحاظ عملی در این زمینه به دست آمد، مردانگی به عنوان وجه مقابل زنانگی، هیچ‌گاه مورد مطالعه قرار نگرفت. مردان، در تمام این سال‌ها تنها به عنوان یک دیگری برای زنان تعریف شدند و از همین منظر مورد خطاب قرار گرفتند.

مردانگی چیست؟ مردان چگونه خود را تعریف می‌کنند؟ ساختارهای قدرت، چگونه مردانی را تشویق می‌کنند و چگونه مردانی را تنبیه؟ چگونه مردانگی‌های گوناگون از یکدیگر متمایز می‌شوند؟ کدام مردانگی‌ها هژمون می‌شوند و شرایط و امکان مردانگی‌های هژمونیک چیستند؟ این سؤالات و بسیاری دیگر چالش‌های جدیدی هستند که در برابر مطالعات فرهنگی، مطالعات جنسیت و دیگر علوم قرار دارند. 

در صحبت از مردانگی، ابتدا باید توجه کنیم که چه کسی و در چه گفتمانی درباره آن سخن می‌‌گوید. ریشه واژگان مرد و زن را در زبان فارسی که جستجو کنیم، در می‌یابیم که کلمه مرد، با معانی میرا، نیرومند و اندیشمند پیوند دارد. در نتیجه می‌توان چنین استنباط کرد که ایرانیان باستان «مرد را مظهر نوع بشر، نیرومندی و اندیشمندی می‌دانستند». اما برخلاف باور رایج از شواهد این طور برمی‌آید که که مردانگی در طول تاریخ، معناها و ساختارها و الگوهای متفاوتی را به خود دیده است. در جامعه کشاورزی و ناامن ایران باستان، عجیب نیست که نیرومندی از ویژگی‌های اصلی مردانگی به شمار می‌رفت. تعریف مردانگی بر مبنای نیرومندی، نه تنها سلطه بر زنان را توجیه می‌کند، بلکه سلطه بر دیگر مردان را نیز مشروعیت می‌دهد. در واقع این طور به نظر می‌رسد که همواره گروهی از مردان، هژمونی خود را بر دیگر مردان حفظ کرده‌اند و برای حفظ آن از گزاره‌های مشروعیت‌بخش و توجیه کننده استفاده برده‌اند.

کتاب حاضر تلاش کرده است تا از درون عکس‌های مطبوعاتی به ساختارهای مردانگی نگاه کند و آنها را مورد مطالعه قرار دهد. انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، با دگرگون کردن تمامی سازه‌های فرهنگی و اجتماعی امکانی را فراهم آورده است تا بتوان با مقایسه قبل و بعد از این رخداد، به درک عمیق‌تری از پدیده‌ای رسید که همواره خود را طبیعی جلوه می‌دهد و از نظرها پنهان می‌ماند. این کتاب سعی دارد با نگاهی انتقادی به کنکاش در مسأله مردانگی در مطبوعات دهه ۵۰ و ۶۰ خورشیدی بپردازد و از پس این کنکاش‌ها مسأله «مردانگی» را هویدا سازد. 

در دهه‌های ۵۰ و ۶۰ خورشیدی، روزنامه‌های کیهان و اطلاعات مهم‌ترین رسانه‌های چاپی و خبری ایران بودند و از این رو تمرکز این کتاب نیز بر آنها قرار گرفته است. با توجه به پیچیدگی فهم عکس، روش نشانه‌شناسی اجتماعی، به عنوان ابزار مطالعه عکس‌ها انتخاب شد. این روش‌شناسی سعی دارد تا نشانه‌ها را در ارتباطشان با جامعه و فرهنگ مورد مطالعه قرار دهد. از همین رو ابزارهای کارآمدی را فراهم می‌آورد تا بتوان به درون تار و پود تصاویر نفوذ کرد و معناهای صریح و ضمنی آنها را بیرون کشید.