کتاب الرسالة المحیطیة

الرسالة المحیطیة اثر غیاث‌الدّین جمشید کاشانی (حدود ۷۹۰ - ۸۳۲ هـ . ق) نسخه‌برگردان به قطع اصل نسخۀ دستنوشت مؤلف به تاریخ ۸۲۷ هـ . ق ، نسخۀ خطی شمارۀ ۵۳۸۹  کتابخانۀ آستان قدس رضوی (مشهد) است که با مقدمه یونس کرامتی و با همکاری سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی و مؤسسۀ آموزش عالی غیاث‌الدین جمشید کاشانی در نشر میراث مکتوب به چاپ رسیده است. این اثر شایستۀ تقدیر در سیزدهمین دورۀ همایش حامیان نسخ خطی سال ۱۳۹۲ شناخته شد.

مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب در سال ۱۳۷۲ ش به قصد حمایت از کوشش‌های محققان و مصححان و احیا و انتشار مهمترین آثار مکتوب فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی با نام «دفتر نشر میراث مکتوب» و با کمک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تأسیس شد. پس از یک دهه فعالیت، مؤسسه نخست به «مرکز نشر میراث مکتوب» و سپس در سال ۱۳۸۴ ش با دریافت مجوز چهار گروه پژوهشی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، به «مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب» تغییر نام داد و علاوه بر کار نشر به کار پژوهشی نیز رو آورد.

فعالیت‌های موسسه میراث مکتوب بر تصحیح نسخه‌های خطی فارسی و عربی و تحقیق در متون، پژوهشهای متن شناسی، نسخه‌شناسی و فهرست‌نویسی، میراث‌های مشترک ایران و حوزة ایران فرهنگی، و تاریخ علم متمرکز است.

میراث مکتوب آثار خود را در چند عنوان اصلی و بر اساس موضوع منتشر می کند. در حوزه متون کهن، منشورات مؤسسه به ۱۶ موضوع اصلی تقسیم می شود، از جمله زبان و ادبیات فارسی، علوم و معارف اسلامی، علوم و فنون، تاریخ و جغرافیا، متن‌شناسی، فهرست نسخه‌های خطی، نسخه‌برگردان، رسائل، ارج نامه‌ها، همایش ها و نکوداشت ها و ....

بخش اصلی این آثار به متون فارسی اختصاص دارد. بسیاری از این متون که در سلسله­ ای غیر از زبان و ادبیات فارسی نیز منتشر شده اند، به عنوان یک متن کهن فارسی نیز دارای اهمیت بسیارند.

جدای از این آثار ، میراث مکتوب مجموعه‌ای با عنوان «کارنامۀ دانشوران اسلام و ایران» به چاپ می‌رساند. در این مجموعه متون کهن به قصد استفادۀ جوانان یا کسانی که دانش استفاده از اصل متون کهن را ندارند، تلخیص، ساده‌نویسی و بازنویسی می شود

میراث مکتوب همچنین سه نشریه منتشر می‌کند:

«آینه میراث» که دوفصلنامه است و هر شش ماه یکبار منتشر می شود و «ویژه کتابشناسی، نقد کتاب و اطلاع رسانی در حوزۀ متون» است. «گزارش میراث» که فصلنامه است و به پژوهشهای «حوزۀ نقد و تصحیح متون نسخه شناسی و ایران شناسی» اختصاص دارد و میراث علمی ایران و اسلام که دوفصلنامه است و به «تاریخ علوم و فناوری دورۀ اسلامی» اختصاص دارد

افزون بر این، موسسه میراث مکتوب تا کنون نشست‌های نقد و بررسی متعددی دربارۀ مباحث متن پژوهی و متون کهنِ منتشر شده در مؤسسه با حضور استادان و صاحب نظران برگزار کرده است. همچنین همایش‌هایی را در حوزه ‌های مختلف ادبی و فرهنگی و پژوهشی برگزار یا در برگزاری آنها مشارکت کرده است.

درباره الرسالة المحیطیة

غیاث‌الدین جمشید کاشانی، بی‌گمان در شمار برجسته‌ترین ریاضی‌دانان و اخترشناسان ایرانی، بلکه برجسته‌ترین ریاضی‌دان عصر خود بوده و آثار ارزشمندش مورد توجه پژوهش‌گران ریاضیات و نجوم جهان بوده و هست.

کتاب الرسالة المحیطیة را بایستی شاهکار علمی کاشانی دانست که در آن نسبت محیط دایره به قطر آن، یعنی عدد پی را به دست آورده است. پاول لوکای، مترجم این رساله به آلمانی، در مقدمه خود ضمن شاهکار خواندن اثر کاشانی می‌نویسد: 

«کاشانی در این رساله می‌خواست کسانی که منجم نبودند و با حساب شصتگانی آشنایی نداشتند بتوانند از عدد پی استفاده کنند و توانست نتیجه محاسبات خود را به کسرهایی دهدهی که اختراع نوینی بود تبدیل کند». 

این رساله با مقدمه یونس کرامتی و به با همکاری موسسه آموزش عالی غیاث‌الدین جمشید کاشانی و کتابخانه آستان قدس رضوی، در مجموعه نسخه‌برگردان‌های میراث به چاپ رسیده است.

 خواندن کتاب الرسالة المحیطیة را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 متخصصان تاریخ علم و رسالات علمی کهن مخاطبان این کتاب‌اند.