کتاب تبعیدی بهشت

کتاب تبعیدی بهشت، اثر محبوبه ذوالقدر، تحلیل بینامتنی تلمیح در شعر محمدکاظم کاظمی است که در انتشارات گیوا به چاپ رسیده است.

درباره کتاب تبعیدی بهشت

محبوبه ذوالقدر در کتاب تبعیدی بهشت به بررسی و تحلیل بینامتنی تلمیح در اشعار محمدکاظم کاظمی می‌پردازد. محمدکاظم کاظمی، شاعر معاصر افغان است که تعابیر و مفاهیم را هنرمندانه و با خلاقیتی خاص، همراه با ظرافت‌های ادبی در شعر خویش به کار گرفته و همین باعث جذابیت و تأثیرگذاری فوق‌العاده اشعار او شده است.

این کتاب سه فصل دارد. فصل اول به بیان مساله و تعریف مفاهیم اختصاص دارد. در فصل دوم بعد از ارائه تعریفی از بینامتنیت و همچنین تلمیح، که با توجه به نظرات صاحبنظران در این زمینه بیان شده است، این دو مفهوم توضیح داده شده و تشریح می‌شود. 

فصل سوم بررسی انواع تلمیح‌ها در آثار محمدکاظم کاظمی است. در هر بیت، روابط بینامتنی به تفکیک مشخص می‌شوند و در انتها نیز، بسامد هر کدام از انواع تلمیح‌ها، در یک جدول آماری قرار گرفته است. 

کتاب تبعیدی بهشت را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم 

تبعیدی بهشت را به تمام دوست‌داران پژوهش‌های ادبی پیشنهاد می‌کنیم. 

بخشی از کتاب تبعیدی بهشت

اصطلاح بینامتنیت از رویکردهای مهم در پژوهش‌­های ادبی چند دهه اخیر است که توجه بسیاری از نقادان را به خود جلب نموده‌ ­است. این نظریه نخستین بار توسط ژولیا کریستوا مطرح شد اما پیش از او نظریه پردازانی چون دوسوسور، باختین و بارت هر یک زمینه را برای پیشبرد و زایش این نظریه هموار کردند. یکی از کسانی که پژوهش حاضر بر مبنای نظریه بینامتنی او استوار می­باشد کریستواست. با وجود اختلاف نظرهایی که در زمینه بینامتنیت میان نظریه­ پردازان آن وجود دارد اغلب آن­ها در مورد این که هر متن خود یک بینامتن است و از متون پیش از خود تأثیر پذیرفته و بر متون پس از خود تأثیرگذار است اتفاق نظر دارند. مفهوم بینامتنیت گرچه شیوه نقد جدیدی است پیشینه‌­ای کهن در تاریخ ادبیات این سرزمین دارد که اصطلاحاتی نظیر اقتباس، تضمین، حل و درج و تلمیح را از آن میان می­توان نام برد. 

تلمیح یکی از آرایه­‌های بدیعی است که اغلب شعرا و نویسندگان به دلایل مختلف از جمله ایجاز در ضمن ارائة بار معنایی بسیار، از آن بهره برده‌­اند. محمدکاظم کاظمی شاعر متعهد و مهاجر افغانستانی مقیم ایران از جمله شاعرانی است که آثار در خور توجهی خلق­ کرده­ و همین امر سبب بررسی آثارش در زمینه‌­های مختلف گردیده ­است.

ارکان اصلی بینامتنیت

نظریه بینامتنی که در واقع نوعی عملیات خوانش محسوب می شود، دارای زیرمجموعه‌هایی است که به وسیله آن‌ها یک متن ادبی مورد بررسی قرارمی‌گیرد. این زیرمجموعه‌ها، که سه عنصر اساسی این نظریه هستند و تحلیل متن بر مبنای آن‌ها پایه‌گذاری شده‌است، «شامل: «متن غایب»، «متن حاضر» و «عملیات بینامتنی» است.» (ظفرزاده، ۱۳۹۴: ۳۸)

۱- متن حاضر یا متن موجود که پیش روی خواننده است و مورد تعامل با متون دیگر قرارگرفته و خواننده در صدد یافتن منشأ و مرجع این متن می‌باشد.

۲--متن غایب که متن سابق یا متن مفقود نیز نامیده‌می‌شود، متنی است که موجود نیست ولی خواننده با خوانش متن حاضر، با توجه به دانش و پیشینه قبلی خود به درک آثار و نشانه‌های آن پرداخته و به وجود آن (متن غایب) پی‌می‌برد.

۳-روابط بینامتنی که نحوه تعامل متن حاضر و متن غایب و چگونگی ارتباط آن‌ها را بازگو می‌کند و لفظ یا معنا را از متن پنهان به متن حاضر انتقال می‌دهد و یکی از مهمترین ارکان این نظریه در تفسیر متون به‌شمارمی‌رود. مهمترین هدفی که بینامتنیت دارد، کشف نشانه‌ها و آثار مثبت متون دیگر بر یک متن است که با بررسی روابط بینامتنی به آن دست می‌یابیم.