کتاب امامت و خاتمیت

کتاب امامت و خاتمیت (مبانی، ادله و ترابط) نوشته سیدمهدی حسینی یکی از کتب تخصصی مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص) برای پژوهشگران علوم‌ قرآنی و حدیث است.

مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، زیر نظر معاونت پژوهشی جامعه المصطفی(ص) العالمیه، با هدف ترویج و گسترش معارف اسلامی و نشر کتاب‌های مورد نیاز داخل و خارج از کشور در حوزه علوم اسلامی و انسانی از سال ۱۳۷۹ آغاز به کار نموده و مفتخر است تاکنون ۱۲۷۶ عنوان کتاب چاپ اول منتشر نموده که بعضی از آنها به چاپ دوازدهم نیز رسیده است. بیش از نیمی از کتاب‌های منتشر شده این مرکز آموزشی و نیمی از آن پژوهشی است.

فقه و اصول، کلام و عقاید، اخلاق و تربیت، ادیان و مذاب، معارف اسلامی، حدیث، ادعیه، تاریخ و علو سیاسی، علوم اجتماعی علوم قرآنی و تفسیر، اقتصاد اسلامی، ادبیات و بسیاری از حوزه های دیگر علوم انسانی و اسلامی در حوزه کاری مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص) قرار دارند.

خواندن کتاب امامت و خاتمیت (مبانی، ادله و ترابط) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

پژوهشگران و علاقه‌مندان به علوم قرآنی و حدیث مخاطبان این کتاب‌اند.

بخشی از کتاب امامت و خاتمیت (مبانی، ادله و ترابط)

از ادله عقلی، که قاطبه علمای شیعی و برخی علمای معتزلی در مباحث اعتقادی به آن استدلال کرده‌اند، قاعده لطف است که ذیل ادله عقلی امامت مورد بحث قرار می‌گیرد؛ قاعده‌ای که مبنای آن، حکمت الهی است.

از مواردی که قاعده لطف در جایگاه دلیل کلامی به کار رفته، بحث امامت است. شیخ مفید در اثبات عقلی امامت و در پاسخ به این سؤال که به چه دلیل امامت از باب حکمت واجب است، می‌گوید:

الدليل علی ذلك أنها لطف واللطف واجب في الحكمة علی الله تعالی فالإمامة واجبة في الحكمة.

دلیل بر این مطلب، قاعده لطف است و لطف خدای متعال ایجاب می‌کند. پس امامت، از باب حکمت، واجب است.

او در جای دیگر نیز در اثبات امامت به ادله اربعه تمسک می‌کند و در تقریر دلیل عقلی می‌گوید:

پس ما خلق را در شرع، منوط به ائمه یافتیم؛ به‌نحوی‌که به‌واسطه آن بر ایشان واجب است معرفت به ائمه بر اساس تحقیق؛ وگرنه آنچه آنها مکلف به آن شده‌اند در تسلیم به ایشان _ در اخذ حقوقشان و مطالبه از ایشان در اخذ مالشان و رجوع به ایشان در حل اختلاف و حال اضطرار و نیاز به حضور ایشان برای اقامه فرایض دینی مثل نماز و زکات و حج و جهاد _، همگی اینها تکلیف بمالایطاق خواهند بود و چون این امر بر خداوند حکیم رحیم محال است؛ پس ثابت می‌شود که معرفت ائمه واجب است و این امر بر وجود ایشان دلالت می‌کند.

تمرکز شیخ در چنین تقریری، بر معرفت امام و وجوب آن است؛ اما نکته دیگر این‌که اقامه شرایع و واجبات دینی را منوط به نصب امام و حاکم می‌داند تا وی امور شرعی و دنیوی را حل و فصل کند.

خواجه نصیر طوسی در تقریر دلیل عقلی امامت می‌نویسد: «الإمام لطف فيجب نصبه علی الله تعالی تحصيلاً للغرض؛ وجود امام، لطف است. پس نصب امام بر خداوند متعال برای تحصیل غرض، واجب است».

علامه حلی در شرح آن می‌گوید:

إستدل المصنف علی وجوب نصب الإمام علی الله تعالی بأن الإمام لطف واللطف واجب في الحكمة أما الصغری فمعلومة للعقلاء. إذا العلم الضروري حاصل بان العقلاء متی كان لهم رئيس يمنعهم عن التغالب والتهاوش ويقيدهم عن المعاصي ويعدهم علی فعل الطاعات ويبعثهم علی التناصف والتعادل كانوا إلی الصلاح أقرب ومن الفساد أبعد وهذا أمر ضروري لا شك منه العاقل وأما الكبری فقد تقدم بيانها.

اگر در جامعه رهبری باشد که افراد را از ظلم و ستم نسبت به یکدیگر باز داشته و از انجام معصیت و گناه بترساند و باز بدارد و نیز به انجام طاعت و کار نیک وادارشان نماید و آنها را به انصاف و عدل رهنمون سازد، آنها به رستگاری نزدیک، و از فساد دور خواهند بود. لذا وجود چنین رهبری ضروری بوده و لطف خواهد بود.

خواجه نصیر در «رساله امامت» نیز تعریفی از امام بیان می‌کند و آن را برتر می‌داند:

الإمام هو الإنسان الذي له الرياسة العامة في الدين والدنيا بالإصالة في دار التكليف.

امام، انسانی است که اصالتاً در امر دین مردم در سرای تکلیف، ریاست داشته باشد، نه به‌عنوان نایب مردم.

سپس در اثبات آن یا به تعبیر خود بیان «لِمَ» آن، دو مسلک را در پیش می‌گیرد؛ مسلک نخست، قاعده لطف است و در مسلک دوم به حکمت الهی اشاره می‌کند و عدم نصب امام را مخالف و نقض غرض دانسته، آن را قبیح می‌شمارد.

به‌علاوه، به استناد قرآن کریم، شریعت از جانب خداوند، همچون چراغی فروزان است که راه سلامت و سعادت در زندگی را برای پیروان مکتب توحیدی روشن می‌سازد و از تیرگی‌های زندگی رهایی می‌بخشد و پیوسته آنان را به راه راست هدایت می‌کند.

بنابراین، اسلام شریعتی است فرا گیر و جاوید برای ابدیت و تمام شئون زندگی انسان را برای همیشه تحت نظر دارد؛ ازاین‌رو معقول نیست که برای رهبری جامعه، مرجعیت دینی، حفظ شریعت و مسئولیت اجرایی، شرایطی را ارائه نکرده باشد؛ زیرا ریاست و زعامت سیاسی اجتماعی، از مهم‌ترین ابعاد زندگی اجتماعی _ اسلامی است و به‌حکم ضرورت، بایستی اسلام در این بُعد مهم نظر داشته باشد و شرایط لازم را ارائه کرده باشد؛ در غیر این صورت، نظامی ناقص و قابل ثبات و دوام نیست و به‌طور طبیعی، در تمام نظام‌های اجتماعی _ سیاسی، بُعد رهبری و مسئولیت اجرایی از مهم‌ترین ابعادی است که در اساسنامه‌ها مدنظر قرار می‌گیرد.