کتاب توسعه بایسته

کتاب توسعه بایسته نوشه عباس محمدی اصل است. این کتاب به ‌منظور مرور رئوس تجربیات توسعه‌ای کشورهای مختلف جهان تدوین ‌شده است. این تجربیات قاعدتاً در متن نظریه‌های توسعه تنظیم ‌شده و لذا هم سویه سازی آنها چونان «استفاده از روش‌ ها، رویه‌ ها و یا نظریه‌ های متعدد برای همگرایی در مسائل پیچیده» می‌تواند در نبود شرایط عینیِ تحقق توسعه به دریافتی متفاوت از جریان توسعه و سازمان ‌دهی آن بینجامد.

 آگاهی همگانی از این نظریات و تجربیات می‌ تواند مقدمه‌ ای باشد برای نیل به مشارکت مدنی در عرصه تدوین، اجرا و نظارت اصلاحی بر برنامه‌های توسعه و اعتلای توسعه پایدار ملی در ابعادی مانند محیط‌ زیست، آب، پوشاک، غذا، مسکن، بهداشت، ارتباطات، سوخت، آموزش، نیازهای فرهنگی و معنوی. 

درباره کتاب توسعه بایسته

توسعه یکی از آگاهی‌های فرهنگی از تجربیات هزاران ساله مهندسی زیست جمعی بشر است که ضامن تداوم حیات مدنی با مدیریت ریسک‌ها و توفیق در عبور از بحران‌ها می‌نماید. انباشت این میراث از مهندسی اجتماعی و اتوپیاگرائی تا استعمار و نوسازی و وابستگی و تجربیات جهانی‌شدن فراهم آمده است. این میراث اینک در برآوردن انطباق با شرایط محیطی، توفیق در تحقق تصمیمات جمعی، یگانگی در عین تفکیک‌پذیری اجتماعی و پایداری تاریخی، از صرف رشد اقتصادی فراتر رفته و توسعه فراگیر (غیر نخبه‌گرا) و پایدار (برآورنده منافع نسل‌های آینده) را مطرح کرده که نگاهی جامع به نظام اجتماعی را وفق کل‌نگری انتقادی فراهم می‌آورد. در این نگاه بازار و دولت در کنار ارتباطات جهانی و انسجام اجتماعی مدنظر قرار می‌گیرند تا توسعه متاملانه با همه بازاندیشی در جمع‌بندی‌هایش ممکن شود. یادگیری جمعی و ساختی از تفاوت تجربیات زیسته، خط‌مشی خاصی از اصلاحات را در تکثرگرایی نسبت به توسعه رقم می‌زند که ظرفیت‌های بازسازی اجتماعی را عمده می‌کند.  

خواندن کتاب توسعه بایسته را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام فعالان حوزه علوم سیاسی پیشنهاد می‌کنیم

بخشی از کتاب توسعه بایسته

عوام همیشه فریب ظواهر و تظاهر را می‌خورند.

نیکولو ماکیاولی

توسعه یعنی عزیمت همه‌جانبه نظری-عملی و رو به کمال جامعه از سطوح پایین به سطوح بالای توانائی، کارآمدی، کیفیت، ابتکار، بهره‌وری، پیچیدگی، آگاهی، خلاقیت، مهارت، لذت، فضیلت، سعادتمندی، اشتیاق نوسازی. توسعه وابسته به مکانیسم‌های تدارک و هدایت و تبدیل انرژی‌های گروهی جامعه به فعالیت‌ها و اقدامات جدید و ارزنده است. فرایند توسعه از تبادل دستاوردهای کارکردی خرده‌نظام‌ها مثل پول و انرژی و فن، برنامه و سازمان و تعلق، یگانگی و ارتباطات و حقوق يا تکثر و عقلانیت و نوسازی مايه می‌گیرد و متقابلاً دستمايه آنها هم می‌شود. پس توسعه هم زمینه‌ساز و هم پیامد توانائی جامعه در سازمان‌دهی به توانمندی‌های انسان يا منابع مولد جهت مواجهه با فرصت‌ها و چالش‌ها است. اهداف توسعه بر اين سياق شامل رفع فقر و بیماری و قحطی، افزایش امید به ندگی، کاهش مرگ‌ومیر کودکان، رشد آموزش همگانی، بهداشت و مسکن و تغذیه، کار و تأمین و رفاه اجتماعی، بهبود کیفیت و نه استاندارد زندگی، توسعه تکنولوژی، صلح و آرامش، دمکراسی يا شتاب سوسیتالیسم جهانی است.

توسعه چونان فرایند رهاسازی و مهار نیروها و انرژی‌های اجتماعی از طریق سازمان‌دهی برنامه‌ای مناسب آنها جهت افزایش تولید و کسب نتایج بهینه رقم می‌خورد. از این قرار «توسعه مسئولیتی جمعی است که همه مجبورند در کار و نیز ثمرات آن سهیم باشند ... (وقتی) مردم تبدیل به هدف و ابزار توسعه شوند؛ علائق، ارزش‌ها و آرمان‌های‌شان الزاماً محتوا، استراتژی‌ها و ایده‌آل‌های توسعه را تعیین می‌کنند» (Asante,۱۹۹۱:۶) و در چنین فرایندی است که توسعه پیوندش را با پایه‌های اجتماعی و فرهنگی و تاریخی حفظ می‌نماید؛ زیرا مردم نه موضوع توسعه به‌منزله شی که ابزار و هدف آنند. از این حیث توسعه خودجوش می‌تواند خلاق باشد و پاسخگوی محلی مسائل توسعه نظیر تکنولوژی یا حفظ محیط‌زیست با تأمل در تجربه جهانی. تعدیل و تحول اهداف اقتصادی-اجتماعی توسعه پایدار، انسان‌محور است و بر پایه عقلانیت و مشارکت هم‌برابر و متکثر، حامی «اهداف کوتاه‌مدت تثبیت و تعدیل ساختی با الزامات بازسازی بلندمدت». (Adedeji,۱۹۹۰:۷۱) پس هر برنامه توسعه‌ای در صورت بدبخت‌سازی مردم بی‌معنی است و بزرگ‌ترین آنها مانع‌شدن مردم از اعمال حقوق پایه‌ای برای تصمیم‌گیری در مورد آینده‌شان است.