کتاب تنباکو

کتاب تنباکو نوشته مونا ارفع و سید مجتبی جزایری به موضوع سیگار و قلیان و تهدیدهای جدی آنها برای سلامت جسم و روان و بهزیستی جامعه می‌پردازد. 

نگاهی گذرا به اعداد و ارقام زیان‌های بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی سوءمصرف دخانیات در سراسر جهان، سبب نگرانی روزافزون خطرات گسترده این مواد می‌شود. تنها در حدود سال‌های ۱۹۷۰ تا ۲۰۱۰ میلادی یعنی در فاصلهٔ ۴۰ سال، بیش از ۷۲ میلیون نفر به واسطهٔ مصرف مواد دخانی جان خود را از دست داده‌اند. یعنی عددی نزدیک به کل جمعیت ایران. بیماری‌های متعددی از جمله انواع سرطان که هزینه‌های زیادی را بر جامعه تحمیل می‌کنند، از عواقب مصرف دخانیات است. علاوه بر این روشن شده است که تعداد مرده‌زایی، تولد نوزادان نارس و کودکان مبتلا به اختلالات روانی و رفتاری نظیر بیش‌فعالی و کمبود توجه و تولد کودکان با بهره هوشی پایین به دنبال مصرف دخانیات در خانواده‌ها افزایش می‌یابد.

در این کتاب اقدامات پیشگیرانه و شیوه‌های موجود درمان برای افراد وابسته به نیکوتین به تفضیل مورد بررسی قرار گرفته که امید است برای جامعه مفید باشد. 

خواندن کتاب تنباکو را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به فعالان حوزه سلامت و افرادی که از دخانیات استفاده می‌کنند پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب تنباکو

یکی از بزرگترین صنایع تولید سیگار و عرضهٔ آن به اروپا، خاورمیانه و ایالات متحده بین سال‌های ۱۸۸۰ تا ۱۹۱۸ م. یعنی پایان جنگ جهانی اول یک شرکت مصری به نام کیریازی فررز بود که به واسطهٔ تبلیغات گسترده در شکل‌گیری، گسترش و اصطلاحاً «مد کردن» سیگار در سرتاسر دنیا نقش بسیار ایفا کرد. در طول جنگ جهانی اول (۱۹۱۴ الی ۱۹۱۸) کشیدن سیگار در میان سربازان بسیار متداول شد به طوری که در ۱۹۱۶ میلادی تنباکو بخشی از جیرهٔ غذایی آنان درنظر گرفته شد. در طول جنگ بسیاری از زنان نیز که به ناچار مسئولیت‌های مردانه به دوش آن‌ها افتاده بود به کشیدن سیگار روی آوردند و کشیدن تنباکو در میان آنان با آنکه برخلاف عُرف اجتماعی بود گسترش یافت.

در سال ۱۹۲۴ در ایالات متحده، همزمان با جنبش‌های آزادی‌خواهانه زنان، شرکت تولیدکنندهٔ توتون و تنباکو «فیلیپ موریس» به تبلیغ گستردهٔ یکی از محصولات خود به نام «سیگار مارلبورو» پرداخت و آن را به عنوان «سیگاری زنانه» عرضه کرد و مستقیماً زنان را هدف قرار داد. کشیدن سیگار مارلبورو نمادی از رهایی و برابری زنان با مردان معرفی شد و آنان را به نام آزادی و برابری به کشیدن سیگار در ملأعام تشویق و ترغیب می‌نمود که تا قرن ۲۰ عموماً در بین بانوان رایج نبود و از دید اجتماعی رفتاری نابجا تلقی می‌شد.

در سال‌های ۱۹۲۰ در اروپا یک پزشک آلمانی تبار به نام فریتز لیکینت (Fritz Lickint) تحقیقاتی گسترده در مورد تأثیرات الکل و تنباکو بر سلامت جسم انجام داد و ۵ سال بعد به افزایش احتمال بروز زخم و سرطان معده در افراد سیگاری پی برد. وی یکی از اولین پزشکانی بود که خاصیت اعتیادآور تنباکو را به عنوان یک بیماری نیازمنددرمان عنوان کرد، روش‌هایی را برای ترک سیگار ابداع نمود (برخی تا به امروز همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرند)، رفتارهای ضداجتماعی در افراد سیگاری را بررسی کرد و عبارت «سیگار کشیدن غیرفعال» (Passive smoking) را مطرح کرد و در مورد زیان‌های آن هشدار داد. (در این خصوص در صفحات بعد توضیح بیشتری داده شده است.)

در سال ۱۹۳۹ فریتز لیکینت با همکاری دیگر پزشکان مجموعه‌ای ۱۲۰۰ صفحه‌ای از ۸۰۰۰ مقاله در ارتباط با مضرات سیگار منتشر کرد و در آن تنباکو را به شدت اعتیادآور و عامل بروز هزاران مورد سرطان در آلمان نازی خواند. وی به «پزشک مورد تنفر صنایع تولید کنندهٔ تنباکو» شهرت یافت.

به واسطهٔ تلاش و پیگیری پزشکان آلمانی، در سال‌های ۱۹۳۰ و اوایل ۱۹۴۰ م. اولین جنبش موفق ضدتنباکو در تاریخ نوین۱۲ دنیا در آلمان نازی شکل گرفت. چراکه مورد حمایت جدی دولت نازی این کشور قرار داشت. با وجودی که از اوایل قرن ۲۰ جنبش‌های ضد تنباکو در کشورهای مختلف و حتی شهرهای مختلف خود آلمان فعالیت‌هایی را آغاز کرده بودند، اما هیچکدام تا زمان به قدرت رسیدن آدولف هیتلر در آلمان به توفیق چندانی دست نیافته بودند. در زمان او بود که حمایت‌های مالی چشمگیری از تحقیقات علمی در این زمینه شد و متخصصین آلمانی در مورد تأثیرات مضر تنباکو بر سلامت، پژوهش‌های گسترده‌ای انجام داده و از اولین دانشمندانی بودند که رابطهٔ بین سرطان ریه و دخانیات را ثابت کردند و به ارتباط میان کشیدن سیگار و بیماری‌های قلبی ـ عروقی پی بردند. دولت نیز صرف‌نظر از علل ایدئولوژیکی و سیاسی ناسیونال سوسیالیستی با حمایت خود که از بحث این کتاب خارج است، از انواع راه‌های فرهنگی و تبلیغاتی، مردم آلمان را به ترک دخانیات و الکل ترغیب می‌کرد.