کتاب درباره آزادی میل

کتاب درباره آزادی میل، با عنوان انگلیسی Mill's 'On Liberty': A Reader's Guide، نوشته جفری اسکار و با ترجمه مینا عباسی، اثری است که به بررسی و تحلیل یکی از مهم‌ترین آثار فلسفی قرن نوزدهم، یعنی کتاب درباره‌ی آزادی جان استوارت میل، می‌پردازد. این کتاب در سال ۱۴۰۴ توسط انتشارات کتابسرای نیک منتشر شده است و بخشی از مجموعه‌ی امکان اندیشه است؛ مجموعه‌ای که هدف آن آشنایی مخاطبان فارسی‌زبان با تفسیر آثار متفکران برجسته‌ی عصر مدرن و روشنگری است. جفری اسکار در این اثر، با رویکردی انتقادی و تحلیلی، اهمیت کتاب درباره‌ی آزادی را در مباحث اخلاقی و سیاسی سنت لیبرال واکاوی می‌کند و تلاش می‌کند جایگاه این اثر را در میان آثار فلسفی و اجتماعی برجسته کند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب درباره آزادی میل اثر جفری اسکار

کتاب درباره‌ی آزادی میل، نوشته‌ی جفری اسکار، اثری تحلیلی و تفسیری درباره‌ی کتاب مشهور جان استوارت میل است. این کتاب بخشی از مجموعه‌ی امکان اندیشه است که به معرفی و تفسیر آثار کلیدی فیلسوفان مدرن و عصر روشنگری می‌پردازد. جفری اسکار در این اثر، با تکیه‌ بر منابع معتبر و ارجاع دقیق به فصل‌ها و بندهای کتاب اصلی، به بررسی زمینه‌های تاریخی، فلسفی و اجتماعی شکل‌گیری اندیشه‌های میل می‌پردازد و جایگاه او را در سنت لیبرال و فایده‌گرایی روشن می‌کند.

ساختار کتاب به‌گونه‌ای است که ابتدا زندگی و اندیشه‌های میل را مرور می‌کند، سپس به پیشینه و انگیزه‌های نگارش کتاب درباره‌ی آزادی می‌پردازد و در ادامه، فصل‌به‌فصل مضامین و استدلال‌های اصلی کتاب را شرح می‌دهد. جفری اسکار تلاش کرده است ضمن وفاداری به متن اصلی، نقاط قوت و چالش‌های نظریه‌ی آزادی میل را با نگاهی انتقادی و تحلیلی برجسته کند. کتاب درباره‌ی آزادی میل هم برای فهم بهتر اندیشه‌های میل و هم برای درک تحولات فلسفه‌ی سیاسی مدرن و نسبت آن با آزادی فردی و اجتماعی اهمیت دارد.

خلاصه کتاب درباره آزادی میل

کتاب درباره‌ی آزادی میل، با محوریت تحلیل و تفسیر کتاب درباره‌ی آزادی جان استوارت میل، به بررسی بنیادهای نظری آزادی فردی و حدود مشروع دخالت جامعه و دولت در زندگی افراد می‌پردازد. جفری اسکار در این اثر، ابتدا زندگی و زمینه‌های فکری میل را مرور می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه تجربه‌گرایی، فایده‌گرایی و دغدغه‌های لیبرالیستی در اندیشه‌ی او شکل گرفته‌اند. سپس به پیشینه‌ی نگارش کتاب درباره‌ی آزادی اشاره می‌کند و تأثیرات خانوادگی، اجتماعی و فکری بر میل را برجسته می‌کند.

در بخش‌های اصلی کتاب، اسکار به‌تفصیل به پنج فصل کتاب میل می‌پردازد: فصل اول با طرح مسئله‌ی ماهیت و حدود قدرت مشروع جامعه بر فرد آغاز می‌شود و خطر استبداد اکثریت و سلطه‌ی عرف و عادت را بر آزادی فردی گوشزد می‌کند. فصل دوم به دفاع از آزادی اندیشه و بیان اختصاص دارد و استدلال می‌کند که هیچ حکومتی حق ندارد عقاید اقلیت را سرکوب کند، چراکه حقیقت در فضای آزاد اندیشه‌ها بهتر آشکار می‌شود. فصل سوم بر اهمیت فردیت و شکوفایی شخصیت تأکید دارد و هشدار می‌دهد که جامعه‌ی دموکراتیک و مادی‌گرا ممکن است به یکنواختی و سرکوب نبوغ فردی بینجامد. فصل چهارم به تعیین حدود دخالت مشروع جامعه و دولت می‌پردازد و اصل لاضرر و لاضرار را به‌عنوان معیار اصلی محدودیت آزادی فردی معرفی می‌کند و در فصل پنجم، کاربردهای عملی این اصل در حوزه‌هایی مانند آموزش، اقتصاد، اخلاق و نقش دولت بررسی می‌شود.

جفری اسکار در سراسر کتاب، ضمن شرح دقیق استدلال‌های میل، به نقدها و چالش‌های نظریه‌ی او نیز می‌پردازد و نقش همسر میل، هریت، را در شکل‌گیری این اثر برجسته می‌کند. کتاب درباره‌ی آزادی میل در نهایت تلاشی برای روشن‌کردن مرزهای آزادی فردی، دفاع از تنوع و فردیت و نقد استبداد پنهان در جوامع مدرن است.

چرا باید کتاب درباره آزادی میل را بخوانیم؟

کتاب درباره‌ی آزادی میل با رویکردی تحلیلی و انتقادی، امکان فهم عمیق‌تر یکی از مهم‌ترین متون فلسفه‌ی سیاسی مدرن را فراهم می‌کند. این اثر نه‌تنها به شرح دقیق استدلال‌های جان استوارت میل درباره‌ی آزادی فردی و حدود مشروع دخالت دولت و جامعه می‌پردازد، بلکه زمینه‌های تاریخی و فکری شکل‌گیری این اندیشه‌ها را نیز روشن می‌کند. جفری اسکار با ارجاع به منابع معتبر و بررسی انتقادی دیدگاه‌های میل، به خواننده کمک می‌کند تا پیچیدگی‌ها و چالش‌های نظریه‌ی آزادی را بهتر درک کند. این کتاب برای کسانی که به‌دنبال فهم نسبت آزادی، فردیت و مسئولیت اجتماعی در جهان معاصر هستند، منبعی ارزشمند به‌ شمار می‌رود.

خواندن کتاب درباره آزادی میل را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان به فلسفه‌ی سیاسی، دانشجویان علوم انسانی، پژوهشگران حوزه‌ی آزادی و حقوق فردی و کسانی که دغدغه‌ی نسبت میان فرد و جامعه یا نقد استبداد اکثریت را دارند، پیشنهاد می‌شود. همچنین برای کسانی که به‌دنبال فهم عمیق‌تر اندیشه‌های لیبرالیسم و فایده‌گرایی هستند، مناسب است.

درباره جفری اسکار

جفری اسکار فیلسوف اخلاق و استاد بازنشسته‌ی فلسفه در دانشگاه دورهام است که بیش از سه دهه در حوزه‌ی فلسفه‌ی اخلاق و اخلاق کاربردی تدریس و پژوهش کرده و آثار متعددی منتشر کرده است. پژوهش‌های اخیر او بر موضوعاتی همچون مرگ و سالمندی، بخشش، اخلاق میراث فرهنگی و سنجش اخلاقی گذشته متمرکز بوده است. او تا زمان بازنشستگی در سال ۲۰۲۱، مدیر مرکز اخلاق میراث فرهنگی در دانشگاه دورهام بود.

درباره جان استوارت میل

جان استوارت میل (John Stuart Mill) در ۲۰ مه ۱۸۰۶ در لندن به دنیا آمد و در ۸ مه ۱۸۷۳ در اثر حمله‌ی قلبی در شهر آوینیون فرانسه درگذشت. او از برجسته‌ترین فیلسوفان و اندیشمندان بریتانیایی قرن نوزدهم بود که در حوزه‌های اخلاق، منطق، اقتصاد، سیاست و فلسفه‌ی اجتماعی آثار تأثیرگذاری نوشت و یکی از چهره‌های فعال و اثرگذار زمانه‌ی خود به شمار می‌آمد.

پدرش با همکاری جرمی بنتام، که میل بعدها او را بنیان‌گذار فایده‌گرایی دانست، برنامه‌ای آموزشی برای تربیت یک نابغه طراحی کرد. او از کودکی از هم‌سالانش جدا شد و تحت آموزش سخت‌گیرانه و فشرده‌ی فلسفه، تاریخ، زبان و علم قرار گرفت. نتیجه‌ی این آموزش سخت‌گیرانه پریشانی روانی او در ۲۰سالگی بود. از آن پس او فلسفه‌ی انسانی‌تری را تحت‌تأثیر کولریج و ایدئالیست‌های آلمان به وجود آورد.

میل در سه‌سالگی یونانی آموخت و تا هشت‌سالگی آثار تاریخ‌نگاران و فیلسوفان یونان باستان را به زبان اصلی خوانده بود. در نوجوانی لاتین، منطق، اقتصاد سیاسی، ریاضیات و علوم طبیعی را تحت آموزش پدر و بنتام فراگرفت. پدرش می‌خواست جان استوارت فیلسوف و مروج فایده‌گرایی باشد.

میل با اندیشمندانی چون اگوست کنت، توماس کارلایل و روشنفکران فرانسوی مراودات فکری داشت. با کنت مکاتبه‌ی طولانی داشت و تحت‌تأثیر اندیشه‌های جامعه‌شناختی و تاریخی او، نگاه خود را به ماهیت انسانی اصلاح کرد و از خودمحوری روان‌شناختی بنتام فاصله گرفت.

او به‌دلیل مواضع غیرهم‌سو با کلیسای انگلستان، نمی‌توانست در دانشگاه آکسفورد یا کمبریج تحصیل کند، بنابراین وارد خدمت در کمپانی هند شرقی شد. در کنار خدمت اداری، به دانشگاه لندن رفت و در کلاس‌های جان آستین، حقوق‌دان، شرکت کرد. بر خلاف دفاعش از آزادی در جوامع متمدن، در مورد جوامع غیرمتمدن، طرفدار نوعی استبداد خیرخواهانه بود. او هند را جامعه‌ای رکودزده می‌دانست که باید برای رشد، موقتاً تحت اداره‌ی مدیریتی بیرونی قرار گیرد؛ دیدگاهی بحث‌برانگیز که امروز نقدهای بسیاری بر آن وارد شده است.

میل بین سال‌های ۱۸۶۵ تا ۱۸۶۸ نماینده‌ی شهر وست‌مینستر در مجلس عوام بود. او در تاریخ پارلمان بریتانیا، نخستین کسی بود که رسماً خواستار حق رأی زنان شد. همچنین از اتحادیه‌های کارگری، تعاونی‌های تولید، آموزش عمومی، اصلاح نظام رأی‌دهی (از جمله رأی‌دهی ترجیحی و نمایندگی نسبی) و رفع تبعیض‌های طبقاتی حمایت کرد.

میل ابتدا طرفدار بازار آزاد بود، اما بعدها از توجه صرف به سود و سرمایه فاصله گرفت و معتقد بود که نظام اقتصادی باید به همکاری، عدالت، توزیع منصفانه و رفاه عمومی توجه کند. او به‌تدریج از مدافعان مالکیت تعاونی، لغو نظام دستمزد و کارگر‌ـ‌کارفرما و نوعی سوسیالیسم بازارمحور مبتنی‌بر مشارکت و برابری اجتماعی شد.

میل آموزش عمومی را تنها راه جلوگیری از استبداد اکثریت و تضمین دموکراسی اصیل می‌دانست. او باور داشت که انسان زمانی می‌تواند سرنوشت خود را تعیین کند که از نظر عقلانی، اخلاقی، زیبایی‌شناختی و اجتماعی رشد کرده باشد. آرای او هم‌زمان در هر دو دسته‌ی لیبرالیسم کلاسیک و لیبرالیسم مدرن جای می‌گیرد. مخالفتش با دخالت گسترده‌ی دولت در اقتصاد ریشه در سنت لیبرالیسم قرن نوزدهم داشت، اما توجه عمیق او به کیفیت زندگی انسان، آزادی فردی، حق رأی زنان، حمایت از تعاونی‌های کارگری و نقش اجتماع در تحقق کرامت انسانی نشان‌دهنده‌ی نگاه پیشرو و آینده‌بینانه‌ی او به تحولات اجتماعی و سیاسی قرن بیستم بود.

او در دین یک شک‌گرا بود. علاقه‌ی شگفت‌انگیزی به طبیعت و گیاه‌شناسی داشت و پس از مرگ، حدود هزار نمونه‌ی گیاهی او در موزه‌ی آوینیون و باغ گیاه‌شناسی لندن نگهداری شد.

از مهم‌ترین آثار جان استوارت میل می‌توان به این کتاب‌ها اشاره کرد: درباره‌ی آزادی (On Liberty)، ملاحظاتی درباره‌ی حکومت نمایندگی، انقیاد زنان (The Subjection of Women) و حکومت انتخابی.

بخشی از کتاب درباره آزادی میل

«جالب است که احترام میل به آزادی فردی به معنای حمایت بی‌قیدوشرط از حق رأی جهانی در انتخابات دولت ملی یا محلی نبود. به عقیدهٔ او دادن حق رأی به افراد بسیار فقیر یا بی‌سواد خطر زیادی به همراه داشت، زیرا مردان و زنان این طبقات احتمالاً از نظر سیاسی ساده‌لوح بودند و ممکن بود تحت‌تأثیر رشوه یا تبلیغات دروغین قرار گیرند. پیش از آنکه حق رأی عمومی مردان و زنان برقرار شود، مردم باید با حذف این کاستی‌ها برای رأی دادن آماده می‌شدند. اگرچه میل گاهی با ایدهٔ رادیکال‌تر آموزش مردم برای انجام مسئولیت سیاسی از طریق تحمیل این مسئولیت با آن‌ها سروکله می‌زد، اما احتیاط و ترس فطری او از فساد سیاسی اشتیاق او را به دموکراسی محدود می‌کرد.»