کتاب هم شناسی فرهنگی؛ الگوی قرآنی ارتباطات میان فرهنگی

کتاب هم‌شناسی فرهنگی؛ الگوی قرآنی ارتباطات میان‌فرهنگی نوشته‌ی سیدمحمدعلی غمامی و اصغر اسلامی‌تنها، اثری پژوهشی در حوزه‌ی ارتباطات و فرهنگ است که به بررسی مفاهیم و چالش‌های ارتباطات میان‌فرهنگی با تمرکز بر آموزه‌های قرآنی می‌پردازد. این کتاب توسط انتشارات دانشگاه امام صادق منتشر شده است و تلاش دارد با رویکردی تحلیلی، ضمن مرور نظریه‌های غربی و سنت‌های مختلف در حوزه ارتباطات، الگویی بومی و دینی برای مواجهه با مسائل میان‌فرهنگی ارائه دهد. نویسندگان با بهره‌گیری از منابع دینی و مطالعات تطبیقی، به دنبال تبیین جایگاه و اهمیت تفاوت‌های فرهنگی و نقش آن‌ها در شکل‌گیری ارتباطات انسانی هستند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب هم شناسی فرهنگی؛ الگوی قرآنی ارتباطات میان فرهنگی

هم‌شناسی فرهنگی؛ الگوی قرآنی ارتباطات میان‌فرهنگی اثری است که در مرز میان علوم ارتباطات، انسان‌شناسی و مطالعات دینی حرکت می‌کند. غمامی و اسلامی‌تنها در این کتاب، ابتدا مفاهیم پایه‌ای مانند ارتباطات، فرهنگ و نسبت آن‌ها را از منظر تاریخی و زبانی بررسی کرده‌اند. سپس با نگاهی تطبیقی، سه سنت نظری عمده در مطالعات ارتباطات میان‌فرهنگی (عمل‌گرایی انگلیسی-آمریکایی، ساختارگرایی فرانسوی و سازه‌گرایی آلمانی) را معرفی و نقد کرده‌اند. بخش مهمی از کتاب به واکاوی انسان‌شناسی مدرن و قرآنی اختصاص یافته و مفاهیمی چون «خود» و «دیگری» و نحوه‌ی شکل‌گیری آن‌ها در بستر فرهنگ و ارتباطات مورد تحلیل قرار گرفته است. در ادامه، نویسندگان با تمرکز بر واژه‌ی قرآنی «تعارف»، الگویی بومی برای ارتباطات میان‌فرهنگی پیشنهاد داده‌اند که بر اصل توحید، کرامت انسانی و شناخت متقابل استوار است. ساختار کتاب منطقی و مرحله‌به‌مرحله پیش می‌رود و هر فصل با جمع‌بندی و مقایسه‌ی رویکردهای مدرن و قرآنی به پایان می‌رسد. این اثر نه‌تنها به‌عنوان یک پژوهش دانشگاهی، بلکه به‌عنوان تلاشی برای پاسخ به بحران‌های ارتباطی معاصر در جهان اسلام و فراتر از آن، قابل توجه است.

خلاصه کتاب هم شناسی فرهنگی؛ الگوی قرآنی ارتباطات میان فرهنگی

این کتاب غیرداستانی است و در این بخش به پیام‌ها و ایده‌های اصلی آن پرداخته می‌شود. غمامی و اسلامی‌تنها در هم‌شناسی فرهنگی؛ الگوی قرآنی ارتباطات میان‌فرهنگی، ابتدا به ریشه‌شناسی و تحول مفاهیم «ارتباطات» و «فرهنگ» در زبان فارسی و عربی می‌پردازند و نشان می‌دهند که این واژه‌ها چگونه در بستر تاریخی و اجتماعی ایران و جهان اسلام معنا یافته‌اند. سپس سه مدل اصلی ارتباطات (کنشی، میان‌کنشی و تراکنشی) را معرفی و تفاوت‌های آن‌ها را با رویکردهای غربی و دینی بررسی می‌کنند. در بخش نظری، سه سنت مهم مطالعات ارتباطات میان‌فرهنگی (عمل‌گرایی، ساختارگرایی و سازه‌گرایی) با ارجاع به نظریه‌پردازانی چون مید، سوسور، اشتروس و هابرماس تحلیل شده‌اند. نویسندگان تأکید دارند که بیشتر منابع رایج در ایران، متأثر از سنت عمل‌گرایانه آمریکایی و عقلانیت ابزاری هستند و این رویکردها به‌نوعی با امپریالیسم فرهنگی و استعمار نرم گره خورده‌اند. در بخش انسان‌شناسی، کتاب به مقایسه‌ی دیدگاه‌های مدرن و قرآنی درباره‌ی «خود» و «دیگری» می‌پردازد. در نگاه قرآنی، تفاوت‌های نژادی، زبانی و فرهنگی نه‌تنها تهدید نیستند، بلکه زمینه‌ای برای شناخت متقابل و رشد معنوی به‌شمار می‌آیند. واژه‌ی کلیدی «تعارف» در قرآن، به‌عنوان الگویی برای ارتباطات میان‌فرهنگی معرفی شده است؛ الگویی که بر مبنای اصل توحید، کرامت انسانی و پذیرش دیگری شکل می‌گیرد. نویسندگان با تحلیل آیات و روایات، نشان می‌دهند که قرآن به جای رویکردهای مبتنی بر تطابق، تعاون یا تحاور، بر تعارف و شناخت دوسویه تأکید دارد. در فصل‌های پایانی، کتاب ضمن مقایسه‌ی الگوهای مدرن و قرآنی، به این نتیجه می‌رسد که الگوی قرآنی تعارف می‌تواند راه‌حلی برای بحران‌های ارتباطی و فرهنگی معاصر، به‌ویژه در جهان اسلام، ارائه دهد. این الگو بر هم‌گرایی، یکدلی و پرهیز از تعصب یا ذوب‌شدن در فرهنگ غالب تأکید دارد و تلاش می‌کند راهی برای ارتباط مؤثر و انسانی میان فرهنگ‌ها پیشنهاد کند.

چرا باید کتاب هم شناسی فرهنگی؛ الگوی قرآنی ارتباطات میان فرهنگی را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و تطبیقی، فرصتی فراهم می‌کند تا خواننده با مفاهیم بنیادین ارتباطات میان‌فرهنگی از منظر دینی و غربی آشنا شود. یکی از ویژگی‌های شاخص اثر، نقد جدی رویکردهای رایج و وارداتی در حوزه ارتباطات و ارائه‌ی الگویی بومی بر اساس آموزه‌های قرآنی است. نویسندگان با بررسی دقیق مفاهیم «خود» و «دیگری»، نشان داده‌اند که تفاوت‌های فرهنگی می‌توانند به‌جای منبع تعارض، بستری برای شناخت و هم‌افزایی باشند. همچنین، کتاب با تبیین واژه‌ی «تعارف» به‌عنوان الگویی قرآنی، راهی تازه برای مواجهه با چالش‌های ارتباطی در جهان معاصر پیشنهاد داده است. مطالعه‌ی این اثر به درک عمیق‌تر از نسبت فرهنگ و ارتباطات، و نیز شناخت ظرفیت‌های نهفته در متون دینی برای حل مسائل روز کمک می‌کند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به پژوهشگران و دانشجویان رشته‌های ارتباطات، مطالعات فرهنگی، علوم اجتماعی و الهیات پیشنهاد می‌شود. همچنین برای کسانی که دغدغه‌ی فهم بهتر تفاوت‌های فرهنگی، مدیریت تعارضات میان‌فرهنگی یا جست‌وجوی راه‌حل‌های بومی و دینی برای مسائل ارتباطی دارند، این اثر مفید خواهد بود.