کتاب آسیب شناسی بهنجار بودن

آسیب‌شناسی بهنجار بودن اثری از اریک فروم است که با ترجمه‌ی پرویز شریفی‌درآمدی و مریم ذوالفقاری توسط انتشارات مروارید منتشر شده است. این کتاب در دسته‌ی آثار روان‌شناسی اجتماعی و فلسفه‌ی انسان‌گرایانه قرار می‌گیرد و به بررسی مفهوم بهنجاری و سلامت روان در بستر جامعه‌ی مدرن می‌پردازد. فروم، روان‌کاو و متفکر برجسته‌ی قرن بیستم، در این کتاب با نگاهی انتقادی به ساختارهای اجتماعی و اقتصادی، به تحلیل ریشه‌های بیگانگی، بحران معنا و آسیب‌های روانی ناشی از انطباق با هنجارهای رایج می‌پردازد. او با بهره‌گیری از سخنرانی‌ها و مقالات خود، پرسش‌هایی اساسی درباره‌ی ماهیت سلامت روان، نقش فرهنگ و اقتصاد بازار در شکل‌گیری شخصیت انسان و معنای واقعی شادکامی و امنیت مطرح می‌کند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب آسیب شناسی بهنجار بودن

آسیب‌شناسی بهنجار بودن نوشته‌ی اریک فروم، اثری است که در مرز میان روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و فلسفه حرکت می‌کند. فروم در این کتاب، به‌جای تمرکز صرف بر اختلالات روانی فردی، به بررسی این موضوع می‌پردازد که چگونه هنجارهای پذیرفته‌شده‌ی اجتماعی می‌توانند خود منشأ آسیب‌های روانی باشند. او با تکیه‌بر تجربیات و پژوهش‌های خود، به‌ویژه در دهه‌های میانی قرن بیستم، ساختار جامعه‌ی صنعتی و سرمایه‌داری را زیر ذره‌بین قرار می‌دهد و نشان می‌دهد که بسیاری از رفتارهای به ظاهر سالم و پذیرفته‌شده، در واقع نشانه‌هایی از بیگانگی، افسردگی و بحران معنا هستند. کتاب ساختاری چندبخشی دارد و بخش عمده‌ی آن بر پایه‌ی سخنرانی‌های فروم در مدرسه‌ی نوین تحقیقات اجتماعی نیویورک و سمینارهای مکزیک شکل گرفته است. در این سخنرانی‌ها، او مفاهیمی مانند سلامت روان، بیگانگی، نقش دین و آیین‌های جمعی، پرستش تولید و مصرف، و بحران شادکامی را از منظر روان‌شناسی اجتماعی تحلیل می‌کند. فروم با رویکردی انتقادی، به این پرسش می‌پردازد که آیا انطباق با جامعه‌ی مدرن الزاماً به معنای سلامت روان است یا می‌تواند خود نوعی آسیب‌شناسی باشد. او همچنین به نقش فرهنگ، اقتصاد و ساختارهای قدرت در شکل‌دهی به شخصیت و نیازهای روانی انسان اشاره کرده است.

خلاصه کتاب آسیب شناسی بهنجار بودن

هشدار: این پاراگراف بخش‌هایی از داستان را فاش می‌کند! آسیب‌شناسی بهنجار بودن با طرح این پرسش آغاز می‌شود که سلامت روان در جامعه‌ی معاصر چه معنایی دارد و آیا معیارهای آماری و اجتماعی برای سنجش سلامت روان کافی هستند. فروم دو رویکرد را در این زمینه بررسی می‌کند: رویکرد آماری که سلامت را با انطباق با اکثریت جامعه یکی می‌داند و رویکرد تحلیلی که به کیفیت تجربه‌ی زیسته و ارتباط فرد با واقعیت توجه دارد. او با مثال‌هایی از جوامع مختلف، نشان می‌دهد که حتی در جوامعی با رفاه اقتصادی و امنیت اجتماعی بالا، نرخ بالای اختلالات روانی، خودکشی و بیگانگی وجود دارد. فروم در ادامه، به بررسی مفهوم چارچوب مرجع و نیاز انسان به هدفی پرستش‌گرانه می‌پردازد و توضیح می‌دهد که چگونه خلأ دینی و معنایی در فرهنگ مدرن، زمینه‌ساز پیدایش آیین‌ها و ارزش‌های جدیدی مانند پرستش تولید و مصرف شده است. او معتقد است که جامعه‌ی مدرن با تأکید بر تولید، مصرف و امنیت، انسان را از تجربه‌ی اصیل زندگی و اشتیاق زیستن دور می‌کند و به جای آن، نوعی افسردگی و بی‌احساسی را گسترش می‌دهد. در بخش دیگری از کتاب، فروم به مفهوم بیگانگی می‌پردازد و آن را به‌عنوان مشکل اصلی سلامت روان در جامعه‌ی مدرن معرفی می‌کند. او بیگانگی را جدایی فرد از خود، دیگران و طبیعت می‌داند و ریشه‌ی آن را در ساختارهای اقتصادی و فرهنگی جست‌وجو می‌کند. فروم همچنین به نقش کار، شادکامی، امنیت و آیین‌های جمعی در شکل‌دهی به تجربه‌ی روانی انسان اشاره می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه این مفاهیم در جامعه‌ی مدرن دچار دگرگونی و تهی‌شدگی شده‌اند. در نهایت، کتاب با دعوت به بازاندیشی در ارزش‌ها و بازگشت به علم انسان‌گرایانه، بر ضرورت ایجاد چارچوب‌های معنایی و ارتباط اصیل با واقعیت تأکید می‌کند.

چرا باید کتاب آسیب شناسی بهنجار بودن را بخوانیم؟

آسیب‌شناسی بهنجار بودن اثری است که با نگاهی موشکافانه، مرز میان سلامت و بیماری روانی را در جامعه‌ی مدرن به چالش می‌کشد. این کتاب با تحلیل دقیق ساختارهای اجتماعی و اقتصادی، نشان می‌دهد که بسیاری از رفتارهای پذیرفته‌شده و به ظاهر سالم، می‌توانند نشانه‌هایی از بحران معنا، بیگانگی و افسردگی باشند. فروم با زبانی روشن و مثال‌های ملموس، مفاهیمی مانند شادکامی، امنیت، کار و مصرف را از نو تعریف می‌کند و خواننده را به بازاندیشی در ارزش‌ها و هنجارهای رایج دعوت می‌کند. مطالعه‌ی این کتاب فرصتی است برای آشنایی با دیدگاه‌های انتقادی نسبت به فرهنگ معاصر و شناخت ریشه‌های روانی مشکلاتی که در زندگی روزمره تجربه می‌شوند. همچنین، این اثر به‌ویژه برای کسانی که به دنبال فهم عمیق‌تری از رابطه‌ی فرد و جامعه، و نقش ساختارهای فرهنگی در شکل‌گیری هویت و سلامت روان هستند، ارزشمند است.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان روان‌شناسی اجتماعی، جامعه‌شناسی، فلسفه‌ی انسان‌گرایانه و کسانی که دغدغه‌ی بحران معنا، بیگانگی یا افسردگی در زندگی مدرن دارند، پیشنهاد می‌شود. همچنین برای دانشجویان و پژوهشگران حوزه‌های علوم انسانی و افرادی که به نقد فرهنگ مصرف‌گرا و ساختارهای اجتماعی علاقه‌مند هستند، مناسب است.

بخشی از کتاب آسیب شناسی بهنجار بودن

در این چهار سخنرانی مایلم نه جنبۀ آماری بلکه جنبۀ کیفی موضوع را مطرح کنم. برای شروع با این پرسش: «منظور ما از سلامت روانی و بیماری روانی چیست؟» آغاز می‌کنم، و سپس به بحث دربارۀ این پرسش پرداخته می‌شود که چگونه واقعیت‌های سلامت روان و بیماری روانی با ساختار ویژۀ فرهنگ ما در سال جاری یعنی ۱۹۵۳، مرتبط هستند. اگر بخواهیم دربارۀ سلامت روان در فرهنگ معاصر سخن بگوییم، نه‌تنها باید سلامت روان را از یک سو و از سوی دیگر فرهنگ خود را همچون نقطه‌ای ثابت با یکدیگر مقایسه کنیم، بلکه باید این مفاهیم را دریابیم که چه چیز در رویّه و چه چیز در ساختار عناصری را می‌سازند که برای سلامت روانی مؤثر هستند؟ و چه چیزی در ساختار عناصری را ایجاد می‌کند که منجر به بیماری روانی می‌شود؟ اگر بپرسیم منظور ما از سلامت روان چیست، باید بین دو مفهوم اساسی تفاوت قائل شویم، که همچنان رایج هستند و اغلب به‌وضوح از هم متمایز نمی‌شوند، اگرچه تفاوت آن‌ها کاملاً مشهود است. یکی به‌طور نسبی‌گرایانه، مفهومی اجتماعی است که با وضعیت ذهنی اکثریت جامعه هماهنگی دارد. این امر با تعریف هوش مشابهت دارد. هوش چیزی است که با آزمون هوش اندازه‌گیری می‌شود. سلامت روان از این منظر، تنظیم شدن با شیوه‌های زندگیِ جامعه‌ای موجود است، صرف‌نظر از این‌که این جامعه سالم یا ناسالم باشد. تنها امر مهم این است که فرد با آن سازگار باشد.