کتاب تبرستان باستان در عصر مفرغ

کتاب تبرستان باستان در عصر مفرغ نوشته‌ی علی اکبر عابدیان کاسگری اثری پژوهشی درباره تاریخ، جغرافیا و تحولات فرهنگی منطقه تبرستان (مازندران و بخش‌هایی از شمال ایران کنونی) در دوران عصر مفرغ است. این کتاب با رویکردی باستان‌شناختی و تاریخی، به بررسی روندهای زیست‌محیطی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی این منطقه در یکی از مهم‌ترین دوره‌های پیشاتاریخی ایران می‌پردازد. ساختار کتاب شامل بخش‌هایی درباره جغرافیای طبیعی، قلمرو و روابط اقتصادی-اجتماعی، ورود به دوره فلزات، آثار باستانی و تأثیر اقلیم بر بقایای تاریخی است. نشر دگراندیشان آن را منتشر کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب تبرستان باستان در عصر مفرغ

تبرستان باستان در عصر مفرغ، پژوهشی جامع از علی اکبر عابدیان کاسگری است که با تکیه‌بر داده‌های باستان‌شناسی، منابع مکتوب و مطالعات میدانی، به بازخوانی تاریخ و فرهنگ تبرستان در دوره‌ای می‌پردازد که هنوز خط و نوشتار در این منطقه رایج نبوده است. نویسنده با رویکردی تحلیلی، ابتدا جغرافیای طبیعی و مرزهای تاریخی تبرستان را ترسیم کرده و سپس به بررسی نقش اقلیم، کوهستان البرز و دریای مازندران در شکل‌گیری تمدن و سکونتگاه‌های انسانی پرداخته است. کتاب، ضمن اشاره به کمبود پژوهش‌های میدانی در برخی مناطق، تلاش می‌کند با گردآوری داده‌های پراکنده و تحلیل آثار به‌دست‌آمده، تصویری از روندهای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی این منطقه ارائه دهد. ساختار کتاب به‌گونه‌ای است که ابتدا زمینه‌های طبیعی و جغرافیایی را شرح می‌دهد و سپس به تحولات عصر فلزات، به‌ویژه عصر مفرغ، و آثار باستانی مرتبط می‌پردازد. در پایان نیز منابع فارسی و غیرفارسی مورد استفاده فهرست شده‌اند.

خلاصه کتاب تبرستان باستان در عصر مفرغ

کتاب تبرستان باستان در عصر مفرغ با مقدمه‌ای درباره اهمیت داده‌های باستان‌شناسی در بازسازی تاریخ اقوام پیش از تاریخ آغاز می‌شود. نویسنده با تأکید بر نقش جغرافیای متنوع و اقلیم خاص تبرستان، توضیح می‌دهد که این منطقه به‌دلیل وجود رشته‌کوه البرز و دریای مازندران، همواره محل مناسبی برای سکونت و مهاجرت گروه‌های انسانی بوده است. بخش نخست کتاب به قلمرو تبرستان، مرزهای تاریخی، و روابط اقتصادی-اجتماعی ساکنان آن می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه شرایط طبیعی، منابع آب و خاک حاصلخیز، و موقعیت جغرافیایی، زمینه‌ساز شکل‌گیری تمدن‌های اولیه شده‌اند. در ادامه، ورود به دوره فلزات و به‌ویژه عصر مفرغ بررسی شده است. نویسنده روند کشف و استفاده از فلزات، بهبود فناوری سفالگری، و نقش معادن منطقه را در توسعه ابزارها و ساختارهای اجتماعی تحلیل کرده است. آثار باستانی به‌دست‌آمده از تپه‌ها و محوطه‌های مختلف، شواهدی از پیشرفت‌های فنی و هنری، تبادلات فرهنگی و شکل‌گیری جوامع طبقاتی را نشان می‌دهد. کتاب همچنین به تأثیر اقلیم و تغییرات زیست‌محیطی بر بقایای باستانی و روندهای مهاجرتی اشاره دارد و با بررسی نمونه‌هایی از سفالینه‌ها و ابزارهای فلزی، تصویری از زندگی روزمره و ساختار اجتماعی مردم تبرستان در عصر مفرغ ارائه می‌دهد. در بخش‌های پایانی، نویسنده به روش‌های گاه‌نگاری، چالش‌های تعیین دقیق تاریخ رویدادها و اهمیت منابع مکتوب و شفاهی در تکمیل داده‌های باستان‌شناسی می‌پردازد. کتاب با جمع‌بندی یافته‌ها و ارائه منابع پژوهشی به پایان می‌رسد.

چرا باید کتاب تبرستان باستان در عصر مفرغ را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و مستند، به یکی از مهم‌ترین دوره‌های تاریخ ایران شمالی می‌پردازد و با گردآوری داده‌های باستان‌شناسی، جغرافیایی و تاریخی، تصویری نسبتاً کامل از روندهای فرهنگی و اجتماعی تبرستان در عصر مفرغ ارائه می‌دهد. از ویژگی‌های شاخص کتاب، توجه به نقش اقلیم و جغرافیا در شکل‌گیری تمدن، تحلیل آثار باستانی و بررسی تحولات فناوری و ساختارهای اجتماعی است. مطالعه این اثر، امکان آشنایی با پیشینه تمدنی منطقه‌ای را فراهم می‌کند که کمتر مورد توجه پژوهش‌های عمومی قرار گرفته است و می‌تواند برای علاقه‌مندان به تاریخ، باستان‌شناسی و جغرافیای تاریخی ایران، دستاوردهای تازه‌ای به همراه داشته باشد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به پژوهشگران تاریخ و باستان‌شناسی، دانشجویان رشته‌های جغرافیا و علوم انسانی، علاقه‌مندان به تاریخ ایران باستان و کسانی که به دنبال شناخت ریشه‌های فرهنگی و زیست‌محیطی شمال ایران هستند پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب تبرستان باستان در عصر مفرغ

«پرداختن به تاریخ در پرتو مستندات مادی یکی از کارکردهای مهم باستان‌شناسی است. مستندات و آثاری که از جوامع انسانی برجای مانده می‌تواند رویدادهای مربوط به گروه‌های انسانی را قبل از اختراع و به‌کارگیری خط روشن نماید. این شیوه که بر پایه داده‌های باستان‌شناختی قرار دارد، اساس تاریخ اقوام پیش از تاریخ را تشکیل داده است. هرچند با توجه به جغرافیای چندسویه، بسترهای متفاوت در طبیعت و تنوع در اقلیم تبرستان باستان، توسعه فرهنگی و پیشرفت‌های اجتماعی در دوره دیرینه‌سنگی دوران پیش از تاریخ، از جمله در عهد نوسنگی، در همه مناطق بخش‌هایی از قلمرو تبرستان باستان از جمله در سوادکوه و فیروزکوه متاسفانه عملیات باستان‌شناختی اندکی صورت گرفته است. این در حالی‌ست که با توجه به مجاورت سوادکوه با دشت‌های وسیع و معادن غنی، و نزدیکی فیروزکوه به مسیرهای تجاری خوار و ری، مناطق مذکور در برخی از عهدهای دوره دیرینه‌سنگی دوران پیش از تاریخ از جمله در عهد نوسنگی، زیستگاه‌های بالقوه‌ای بوده‌اند. با این‌حال تاکنون پژوهش‌های روشمندی در جهت تبیین داده‌های یافت‌شده و گاه‌نگاری‌های صورت گرفته در سرتاسر قلمرو تبرستان باستان انجام نشده، بلکه بیشتر به عناصر پراکنده در مناطق خاصی از جغرافیای گسترده تبرستان باستان پرداخته شده و برای تحلیل و توصیف گاه‌نگاری‌های صورت گرفته، سالیابی‌های رادیو کربنی اندکی ارائه شده است. تاریخ تبرستان باستان کمابیش مانند سایر نقاط کشور ایران، ضمن آن که از تاریخ باستان‌شناختی فلات ایران متاثر است، به شکلی با تمدن‌های آسیای مرکزی، آسیای صغیر و خاورمیانه پیوند دارد؛ از اینرو در صورت نیاز به مستنداتی از سرزمین‌های یادشده توجه شده است.»