کتاب سلامت معنوی

کتاب «سلامت معنوی» اثری از مریم رجبیان ده‌زیره، فریبا درتاج و فاطمه قائمی است که نشر رشد فرهنگ آن را منتشر کرده است. این کتاب به بررسی مفهوم تاب‌آوری و سلامت معنوی در زندگی انسان می‌پردازد و تلاش می‌کند نقش معنویت و مذهب را در افزایش توان مقابله با فشارها و بحران‌های زندگی روشن کند. «سلامت معنوی» با رویکردی علمی و پژوهشی، به ابعاد مختلف تاب‌آوری، مدل‌ها و نظریه‌های مرتبط با آن و همچنین جایگاه معنویت در سلامت روان و جسم می‌پردازد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب سلامت معنوی

این کتاب در قالب ناداستان و با ساختاری پژوهشی، به موضوع تاب‌آوری و سلامت معنوی می‌پردازد. «سلامت معنوی» نوشتهٔ مریم رجبیان ده‌زیره، فریبا درتاج و فاطمه قائمی، در دو بخش اصلی تدوین شده است: بخش نخست به مفهوم تاب‌آوری، عوامل مؤثر بر آن، مدل‌ها و نظریه‌های مختلف و راهکارهای ارتقای تاب‌آوری می‌پردازد؛ بخش دوم نیز به سلامت معنوی، ابعاد و ویژگی‌های آن، دیدگاه‌های مختلف درباره معنویت و نقش آن در سلامت روان و جسم اختصاص یافته است. کتاب با استناد به منابع علمی و پژوهش‌های روز، تلاش می‌کند پیوند میان معنویت، مذهب و تاب‌آوری را در زندگی فردی و اجتماعی نشان دهد. ساختار کتاب به گونه‌ای است که ابتدا مفاهیم پایه‌ای را شرح می‌دهد و سپس به بررسی عمیق‌تر ابعاد معنوی سلامت و تأثیر آن بر تاب‌آوری و کیفیت زندگی می‌پردازد. این اثر برای علاقه‌مندان به روان‌شناسی، مطالعات معنویت و سلامت روان، منبعی قابل توجه به‌شمار می‌آید.

خلاصه کتاب سلامت معنوی

کتاب «سلامت معنوی» با تمرکز بر دو مفهوم کلیدی، یعنی تاب‌آوری و سلامت معنوی، آغاز می‌شود. نویسندگان ابتدا به این می‌پردازند که انسان‌ها در طول زندگی با فشارها و شرایط دشوار روبه‌رو می‌شوند و این فشارها می‌تواند سلامت روانی، جسمانی و معنوی آن‌ها را تهدید کند. تاب‌آوری به‌عنوان قابلیتی برای غلبه بر این فشارها و عوامل خطرآفرین معرفی شده است؛ قابلیتی که نه‌تنها به معنای مقاومت منفعل نیست، بلکه به معنای مشارکت فعال و سازنده فرد در محیط و تلاش برای بازگشت به تعادل و رشد پس از تجربه بحران‌هاست. در بخش اول کتاب، ویژگی‌های افراد تاب‌آور مانند منبع کنترل درونی، عزت‌نفس، امید، خوش‌بینی، داشتن هدف و معنا در زندگی، شوخ‌طبعی و مهارت‌های حل مسئله بررسی می‌شود. همچنین مدل‌ها و نظریه‌های مختلف تاب‌آوری، از جمله مدل جبرانی، مدل چالش و مدل حفاظتی، به‌همراه رویکردهای روان‌شناسی مثبت، شناختی-اجتماعی و اصالت وجودی توضیح داده شده‌اند. نویسندگان تأکید دارند که تاب‌آوری قابل یادگیری و ارتقا است و برنامه‌های آموزشی می‌تواند به نوجوانان و بزرگسالان کمک کند تا با چالش‌های زندگی بهتر مواجه شوند. در بخش دوم، سلامت معنوی به‌عنوان بعدی فراموش‌شده از سلامت انسان معرفی می‌شود. این بخش به نقش معنویت و مذهب در افزایش تاب‌آوری و سلامت روان می‌پردازد و نشان می‌دهد که معنویت می‌تواند احساس پوچی و بیهودگی را کاهش دهد و به افراد کمک کند تا با مشکلات زندگی سازگار شوند. نویسندگان با استناد به آیات قرآن و روایات، جایگاه سلامت معنوی را در تربیت و رشد انسان بررسی می‌کنند و تأکید دارند که معنویت و نیروهای مذهبی مانند دعا و توکل، نقش مهمی در درمان بیماری‌ها و ارتقای کیفیت زندگی دارند. در نهایت، کتاب بر این نکته پافشاری دارد که سلامت معنوی و تاب‌آوری، هر دو از عوامل کلیدی برای مقابله با استرس‌ها و بحران‌های زندگی و دستیابی به بهزیستی روانی و اجتماعی هستند.

چرا باید کتاب سلامت معنوی را بخوانیم؟

این کتاب با تمرکز بر پیوند میان تاب‌آوری و سلامت معنوی، به مخاطب کمک می‌کند تا نقش معنویت و باورهای مذهبی را در افزایش توان مقابله با مشکلات و فشارهای زندگی بهتر درک کند. «سلامت معنوی» با ارائه مدل‌ها و نظریه‌های متنوع، تصویری جامع از عوامل مؤثر بر تاب‌آوری و راه‌های ارتقای آن ارائه می‌دهد. همچنین، با بررسی ابعاد مختلف سلامت معنوی و تأثیر آن بر سلامت روان و جسم، به خواننده نشان می‌دهد که چگونه می‌توان از ظرفیت‌های معنوی برای بهبود کیفیت زندگی و مقابله با بحران‌ها بهره برد. این کتاب برای کسانی که به دنبال درک عمیق‌تری از ارتباط میان روان‌شناسی، معنویت و سلامت هستند، منبعی ارزشمند به‌شمار می‌آید.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران حوزه روان‌شناسی، مشاوران، مربیان، فعالان حوزه سلامت روان و علاقه‌مندان به مباحث معنویت و تاب‌آوری مفید است. همچنین افرادی که با استرس، بحران‌های زندگی یا احساس پوچی و بی‌معنایی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، می‌توانند از آموزه‌های این کتاب بهره ببرند.

بخشی از کتاب سلامت معنوی

«تاب‌آوری به این مسئله می‌پردازد که فرد علیرغم قرار گرفتن در معرض فشارهای شدید و عوامل خطر می‌تواند عملکرد اجتماعی خود را بهبود داده و بر مشکلات غلبه کند. هرچند اندیشه تاب‌آوری در مواجهه با شرایط ناگوار از سال‌ها قبل در افسانه‌ها، اسطوره‌ها و هنر و ادبیات وجود داشته است، اما در اواخر قرن نوزده و اوایل قرن بیستم که روان‌شناسی تحولی تکوین یافت، تمایل واضحی در زمینه سازگاری فرد با محیط به وجود آمد. تاب‌آوری یکی از موضوعات مطالعه‌شده به‌وسیله روان‌شناسی مثبت‌نگر است. روان‌شناسی مثبت‌نگر در اواخر دهه ۱۹۹۰ برپاشده است و تمرکز آن بیشتر بر قدرت‌ها و توانایی‌های فرد است تا جستجو در ضعف‌ها و نقص‌های فرد. امی ورنر یکی از نخستین دانشمندانی بود که در دهه ۱۹۹۰ از اصطلاح تاب‌آوری استفاده کرده است. او گروهی از بچه‌های تقد کایوایی در هاوایی را موردمطالعه قرارداد که در فقر به سر می‌بردند و یا با والدین بیمار روانی یا الکلیک و یا اخراج‌شده از کار زندگی می‌کردند. ورنر نشان داده که بچه‌هایی که در وضعیت‌های خیلی بد رشد کرده‌اند، از این تعداد دوسوم در سنین بالاتر رفتارهای مخرب از خود نشان داده‌اند به‌عنوان نمونه، سوءاستفاده و تولدهای نامشروع و غیره. اما یک‌سوم از این بچه‌ها رفتارهای مخربی نداشتند. ورنر گروه اخیر را تاب‌آور نامید. بچه‌ها و خانواده‌های تاب‌آور ویژگی‌ها و قابلیت‌هایی دارند که آن‌ها را متفاوت از بچه‌ها و خانواده‌های غیرتاب‌آور می‌سازد.»