کتاب هنر اسلامی، معماری و فرهنگ مادی

کتاب الکترونیکی «هنر اسلامی، معماری و فرهنگ مادی: دیدگاه‌های جدید» نوشتهٔ مارگارت اس. گریوز و با ترجمهٔ حسین نوروزی قره‌قشلاق و حجت‌اله رشادی، توسط نشر دانشگاه اراک منتشر شده است. این اثر مجموعه‌ای از مقالات پژوهشی است که به بررسی جنبه‌های مختلف هنر و معماری اسلامی و ارتباط آن با فرهنگ مادی در جوامع اسلامی می‌پردازد. کتاب حاضر با رویکردی نو به تاریخ هنر اسلامی، تلاش می‌کند تا دیدگاه‌های تازه‌ای را در این حوزه ارائه دهد و به موضوعاتی چون هنرهای تزیینی، معماری، منسوجات و صنایع‌دستی در بستر فرهنگی و اجتماعی آن‌ها بپردازد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب هنر اسلامی، معماری و فرهنگ مادی

این کتاب مجموعه‌ای از مقالات پژوهشی است که نخستین بار در کارگاهی علمی در دانشگاه ادینبورگ گردآوری شده‌اند و به همت مارگارت اس. گریوز ویرایش شده است. «هنر اسلامی، معماری و فرهنگ مادی: دیدگاه‌های جدید» در قالب ناداستان دانشگاهی و پژوهشی، به بررسی ابعاد گوناگون هنر اسلامی از جمله معماری، صنایع‌دستی، منسوجات، سفال، خوشنویسی و کتابت می‌پردازد. ساختار کتاب به گونه‌ای است که هر مقاله به یکی از جنبه‌های هنر اسلامی در دوره‌ها و مناطق مختلف می‌پردازد و تلاش می‌کند با تکیه‌بر شواهد تاریخی و آثار مادی، تصویری چندلایه و پویا از فرهنگ و هنر اسلامی ارائه دهد. نویسنده و دیگر پژوهشگران حاضر در این مجموعه، با بهره‌گیری از مطالعات میدانی، تحلیل آثار هنری و بررسی منابع تاریخی، به موضوعاتی چون نقش منسوجات در جامعه مملوک، سفالینه‌های قرون وسطی، معماری باغ‌های ایرانی، تأثیر روایات شفاهی بر نسخه‌های خطی و تحولات شهرهای اسلامی پرداخته‌اند. این کتاب نه‌تنها به دسته‌بندی‌های سنتی هنر اسلامی توجه دارد، بلکه مرزهای میان هنرهای کاربردی و زیبا را نیز به چالش می‌کشد و به بررسی پیوندهای میان هنر، جامعه و فرهنگ مادی می‌پردازد.

خلاصه کتاب هنر اسلامی، معماری و فرهنگ مادی

در «هنر اسلامی، معماری و فرهنگ مادی: دیدگاه‌های جدید» مجموعه‌ای از ۱۲ مقاله گردآوری شده که هر یک به موضوعی خاص در حوزهٔ هنر و معماری اسلامی می‌پردازد. این مقالات بر اساس پژوهش‌های ارائه‌شده در یک کنفرانس تخصصی شکل گرفته‌اند و هرکدام با رویکردی تازه به بررسی آثار و پدیده‌های هنری می‌پردازند. در بخش‌هایی از کتاب، به بررسی اشیای تاریخی مانند ظرف گالری فریر پرداخته شده که با تحلیل شمایل‌نگاری و منشاء ساخت آن، ارتباط میان جوامع مسیحی و اسلامی در قرون وسطی را نشان می‌دهد. مقالات دیگر به نقش منسوجات در جامعه مملوک می‌پردازند و اهمیت اجتماعی، مذهبی و اقتصادی پارچه‌ها را در ساختار قدرت و زندگی روزمره بررسی می‌کنند. همچنین، پژوهش‌هایی دربارهٔ منسوجات روستایی مراکش و تأثیر آن‌ها بر هویت فرهنگی و هنری این منطقه ارائه شده است. در حوزهٔ سفال و صنایع‌دستی، مقالاتی به تمایز میان هنر مملوک و مغولی، ویژگی‌های فنی و زیبایی‌شناسی سفالینه‌ها و تأثیرات متقابل فرهنگی در تولید و تجارت این آثار می‌پردازند. بخش‌هایی از کتاب نیز به معماری و محیط ساخته‌شده اختصاص یافته و موضوعاتی مانند باغ‌های ایرانی، مجسمه‌های گچی قرون وسطی و تحولات شهری دمشق را از منظر تاریخی و اجتماعی تحلیل می‌کند. در نهایت، مقالاتی دربارهٔ خوشنویسی و کتابت، منشأ نسخه‌های خطی قرآنی و تأثیر روایت‌های شفاهی بر متون مصور قرون وسطی ارائه شده است. کتاب با تأکید بر رویکردهای نوین پژوهشی، تلاش می‌کند تا ابعاد کمتر دیده‌شدهٔ هنر اسلامی را آشکار کند و نقش فرهنگ مادی را در شکل‌گیری و تحول این هنرها برجسته سازد.

چرا باید کتاب هنر اسلامی، معماری و فرهنگ مادی را بخوانیم؟

این کتاب با گردآوری مقالاتی از پژوهشگران جوان و صاحب‌نظر، فرصتی فراهم می‌کند تا خواننده با تازه‌ترین رویکردها و یافته‌ها در زمینهٔ هنر و معماری اسلامی آشنا شود. «هنر اسلامی، معماری و فرهنگ مادی: دیدگاه‌های جدید» به‌جای تکرار روایت‌های سنتی، به سراغ موضوعات کمتر بررسی‌شده رفته و با تحلیل آثار مادی، نقش آن‌ها را در زندگی اجتماعی و فرهنگی جوامع اسلامی برجسته می‌کند. مطالعهٔ این کتاب به درک عمیق‌تر از پیوند میان هنر، جامعه و فرهنگ مادی کمک می‌کند و افق‌های تازه‌ای را برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ هنر اسلامی می‌گشاید.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های هنر، معماری، تاریخ و مطالعات فرهنگی مناسب است. همچنین علاقه‌مندان به هنر اسلامی، تاریخ تمدن‌های اسلامی و کسانی که به دنبال رویکردهای نوین در تحلیل آثار هنری هستند، می‌توانند از مطالب این اثر بهره‌مند شوند.

بخشی از کتاب هنر اسلامی، معماری و فرهنگ مادی

«مملوک‌ها که پیوسته درگیر روابط دیپلماتیک، بازی‌های سیاسی و مذاکرات تجاری بودند، معمولاً از پارچه‌های خاص به عنوان هدایای سیاسی استفاده می‌کردند. این منسوجات، هم در قالب لباس‌های دوخته‌شده و هم به شکل برش‌نخورده، هنر عالی بافندگان مملوک را به نمایش می‌گذاشتند و در مواردی نیز برای برقراری ارتباط به کار می‌رفتند. پیام‌های سیاسی پیچیده و حساس نمونه‌ای از آن را می‌توان در هدیه‌ای مشاهده نمود که شریف مکه (در ق زمان تحت حکومت مملوک) به سلطان محمد دوم عثمانی، در مقابل اهدای «نه هزار سکه طلا» جدید با مهر محمد، به مکه، توسط سلطان محمد دوم تقدیم کرد. فتح قسطنطنیه هدیه شریف شامل بیست پارچه عمامه آغشته به آب چاه زمزم و حجاب درب مکه بود که به سرپرستی مملوک ساخته شده بود. همانطور که الیاس مهنا اشاره می‌کند، انتخاب این اقلام خاص بدون شک برای رساندن پیامی مضاعف بوده است: اولاً به عنوان منسوجات مذهبی، چنین هدایایی حاکی از به رسمیت شناختن عبت مشارکت مسلمانان سقی عملوک و فولت‌های عقمایی خر برابر تهدید کقار بود. اتب: آین همان‌طور که از پاراگراف‌های قبل مشاهده می‌شود: منسوجات دقیق بافته‌شده نیز توسط مملوک به عنوان نمادهای مذهبی به کار می‌رفت. مهم‌ترین آن‌ها کسوه، پوشش بافته‌شده کعبه بود. این پارچه بسیار بزرگ سالانه به متولیان حرم مقدس در مکه تقدیم می‌شد، که عمدتاً از پارچه‌های ابریشمی بود که با مواد دیگری روکش شده بودند، و قطعاً محدودیت‌های مذهبی هم در آن مد نظر قرار می‌گرفت.»