کتاب عملکرد صندوق توسعه ملی در دهه ۱۳۹۰، بازنگری در کارکردها

کتاب الکترونیکی «عملکرد صندوق توسعه ملی در دهه ۱۳۹۰، بازنگری در کارکردها» به کوشش علیرضا ساعدی سارخانلو، علی نصیری اقدم و سیدهومن علوی گردآوری شده و پژوهشکده امور اقتصادی آن را منتشر کرده است. این اثر بخشی از مجموعه «سلسله نشست‌های اقتصاد ایران در دهه ۱۳۹۰» است و به بررسی عملکرد، چالش‌ها و بازنگری در کارکردهای صندوق توسعه ملی طی دهه ۱۳۹۰ می‌پردازد. کتاب حاضر با رویکرد تحلیلی و مبتنی بر داده‌های اقتصادی، به ارزیابی سیاست‌ها و نتایج حاصل از فعالیت این صندوق می‌پردازد و پیشنهادهایی برای بهبود عملکرد آن ارائه می‌دهد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب عملکرد صندوق توسعه ملی در دهه ۱۳۹۰، بازنگری در کارکردها

این کتاب در قالب یک گزارش تحلیلی و ناداستان اقتصادی، به بررسی عملکرد صندوق توسعه ملی ایران در دهه ۱۳۹۰ می‌پردازد. «عملکرد صندوق توسعه ملی در دهه ۱۳۹۰، بازنگری در کارکردها» بخشی از یک مجموعه پژوهشی است که به تحلیل ابعاد مختلف اقتصاد ایران در این دهه اختصاص یافته است. ساختار کتاب بر پایه چهار محور اصلی شکل گرفته: سابقه صندوق توسعه ملی در اقتصاد کشور، رابطه مالی دولت و صندوق، الزامات فعالیت صندوق و نتایج و پیشنهادها. نویسندگان با بهره‌گیری از داده‌ها، قوانین و مقررات، تجربه‌های مدیریتی و تحلیل روندهای اقتصادی، تصویری جامع از نحوه عملکرد صندوق توسعه ملی ارائه داده‌اند. کتاب با بررسی تطبیقی میان حساب ذخیره ارزی و صندوق توسعه ملی، نقاط قوت و ضعف سیاست‌های اتخاذشده را برجسته می‌کند و به چالش‌های اجرایی، مشکلات ساختاری و تاثیر تصمیمات کلان بر عملکرد صندوق می‌پردازد. همچنین، نقش صندوق در ثبات‌سازی بودجه، تخصیص منابع به بخش‌های مختلف اقتصادی و تعامل آن با سیاست‌های پولی و مالی کشور مورد توجه قرار گرفته است. این اثر برای پژوهشگران، سیاست‌گذاران و علاقه‌مندان به اقتصاد کلان ایران، منبعی برای شناخت بهتر سازوکارهای مالی و چالش‌های پیش‌روی صندوق توسعه ملی فراهم می‌کند.

خلاصه کتاب عملکرد صندوق توسعه ملی در دهه ۱۳۹۰، بازنگری در کارکردها

کتاب «عملکرد صندوق توسعه ملی در دهه ۱۳۹۰، بازنگری در کارکردها» با مروری بر پیشینه صندوق‌های ثروت ملی در ایران آغاز می‌شود و به بررسی روند شکل‌گیری و اهداف صندوق توسعه ملی می‌پردازد. نویسندگان توضیح داده‌اند که این صندوق با هدف ثبات‌سازی بودجه و ذخیره مازاد درآمدهای نفتی برای استفاده در دوران رکود تأسیس شده است. با این حال، در عمل، منابع صندوق توسعه ملی اغلب برای جبران کسری بودجه دولت و تأمین هزینه‌های جاری به کار رفته‌اند؛ موضوعی که با اهداف اولیه صندوق در تضاد است. در ادامه، کتاب به بررسی نحوه تخصیص منابع صندوق به بخش‌های مختلف اقتصادی، به‌ویژه صنعت نفت، نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و صنایع بزرگ می‌پردازد. داده‌ها نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از تسهیلات صندوق به طرح‌های بزرگ‌مقیاس با اشتغال‌زایی پایین اختصاص یافته و بخش خصوصی سهم کمتری از این منابع داشته است. همچنین، مشکلاتی مانند بازپرداخت نشدن اقساط تسهیلات، ریسک بالای بانک‌های عامل و نبود قواعد شفاف در انتخاب طرح‌ها، از جمله چالش‌های جدی مطرح‌شده در کتاب است. نویسندگان تأکید کرده‌اند که مکانیزم عملکردی صندوق توسعه ملی تا حد زیادی تحت تأثیر تصمیمات دولت و مجلس بوده و استقلال لازم را نداشته است. نرخ سود تسهیلات صندوق نیز با واقعیت‌های اقتصادی و نرخ تورم هم‌خوانی ندارد و این موضوع باعث کاهش ارزش منابع صندوق در بلندمدت شده است. در نهایت، کتاب با ارائه پیشنهادهایی برای اصلاح ساختار صندوق، به ضرورت بازنگری در قواعد، اولویت‌بندی طرح‌ها و تقویت نظارت بر تخصیص منابع اشاره دارد. دغدغه اصلی کتاب، حفظ منافع بین‌نسلی و جلوگیری از استفاده کوتاه‌مدت و غیرهدفمند از منابع صندوق توسعه ملی است.

چرا باید کتاب عملکرد صندوق توسعه ملی در دهه ۱۳۹۰، بازنگری در کارکردها را بخوانیم؟

این کتاب با تحلیل دقیق عملکرد صندوق توسعه ملی در دهه ۱۳۹۰، تصویری روشن از چالش‌ها و ناکارآمدی‌های موجود در مدیریت منابع ملی ارائه می‌دهد. خواننده با مطالعه این اثر می‌تواند با روندهای تخصیص منابع، مشکلات ساختاری و تأثیر تصمیمات کلان بر اقتصاد کشور آشنا شود. همچنین، کتاب با ارائه پیشنهادهایی برای اصلاح ساختار صندوق، به اهمیت شفافیت، پاسخگویی و حفظ منافع بین‌نسلی در مدیریت منابع نفتی و ارزی کشور می‌پردازد. این اثر برای کسانی که به دنبال درک عمیق‌تر از سیاست‌های مالی و اقتصادی ایران هستند، منبعی ارزشمند به‌شمار می‌آید.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعه این کتاب به پژوهشگران اقتصاد، سیاست‌گذاران، مدیران مالی، دانشجویان رشته‌های اقتصاد و مدیریت و همه علاقه‌مندان به مسائل اقتصاد کلان ایران توصیه می‌شود. همچنین، برای افرادی که دغدغه شفافیت مالی، مدیریت منابع ملی و اصلاح ساختارهای اقتصادی را دارند، این اثر می‌تواند راهگشا باشد.

بخشی از کتاب عملکرد صندوق توسعه ملی در دهه ۱۳۹۰، بازنگری در کارکردها

«در اساسنامه فعلی، مهم‌ترین حوزه عملکردی در اختیار صندوق توسعه ملی، اعطای تسهیلات بوده است. در تمام این سال‌ها، صندوق توسعه مهم‌ترین عملیاتی که به طور مستقل انجام داده اعطای تسهیلات ارزی به بخش‌های مختلف اقتصاد برای سرمایه‌گذاری‌های دارای توجیه بوده است. فقط نیمی از تسهیلات اعلام وصول شده توسط صندوق توسعه ملی، به متقاضیان پرداخت شده است و عمده تسهیلات پرداختی صندوق توسعه ملی به طرح‌های بزرگ مقیاس با اشتغال‌زایی کم بوده است. درحال حاضر از سیصد طرحی که از تسهیلات صندوق توسعه ملی بهره‌مند شده‌اند، ۱۸۰ طرح دارای اقساط معوق هستند. با معیارهای بین نسلی و لحاظ تورم دلار لازم است سازوکار تعیین نرخ سود تسهیلات صندوق اصلاح شود. به سامان رساندن نحوه سرمایه‌گذاری، تعیین اولویت‌ها و روش برونگرایی مستلزم بازنگری در ارکان صندوق توسعه است. درحال حاضر صندوق قاعده مشخصی در قبال پاره‌ای از مسائل اصلی اقتصاد و از جمله تورم، ثبات‌سازی و ... ندارد. انتخاب طرح‌ها در صندوق توسعه ملی طبق شیوه‌نامه‌های مرسوم انجام می‌شود و تدوین یک برنامه عملیاتی توسعه در بالادست صندوق می‌تواند در انتخاب هدفمند طرح‌ها موثر باشد.»