کتاب توسعه نامتوازن منطقه ای در ایران در دهه ۱۳۹۰

کتاب الکترونیکی «توسعه نامتوازن منطقه‌ای در ایران در دهه ۱۳۹۰» به کوشش حجت‌اله میرزائی تشنیزی، علی نصیری اقدم و سیدهومن علوی گردآوری شده و پژوهشکده امور اقتصادی آن را منتشر کرده است. این اثر بخشی از مجموعه نشست‌های اقتصاد ایران در دهه ۱۳۹۰ است و به بررسی ابعاد مختلف توسعه نامتوازن منطقه‌ای در کشور می‌پردازد. کتاب با تکیه‌بر داده‌ها و تحلیل‌های کارشناسانه، روندها و شاخص‌های توسعه منطقه‌ای را در دهه ۱۳۹۰ واکاوی می‌کند و فرضیه‌هایی برای توضیح این ناموزونی ارائه می‌دهد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب توسعه نامتوازن منطقه ای در ایران در دهه ۱۳۹۰

این کتاب در قالب ناداستان تحلیلی و پژوهشی، به بررسی روند توسعه نامتوازن منطقه‌ای در ایران طی دهه ۱۳۹۰ می‌پردازد. «توسعه نامتوازن منطقه‌ای در ایران در دهه ۱۳۹۰» حاصل گردآوری سخنرانی‌ها و مباحث مطرح‌شده در یکی از نشست‌های تخصصی اقتصاد ایران است که توسط پژوهشکده امور اقتصادی برگزار شده است. ساختار کتاب بر پایهٔ ارائهٔ شاخص‌های توسعه، تحلیل روندهای جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی و همچنین طرح فرضیه‌هایی دربارهٔ دلایل تداوم یا تشدید نابرابری منطقه‌ای شکل گرفته است. نویسندگان با استفاده از داده‌های آماری، نقشه‌ها و نمودارها، تصویری جامع از وضعیت توسعه در استان‌ها و مناطق مختلف کشور ارائه داده‌اند. کتاب به‌ویژه بر نقش سیاست‌های دولتی، مهاجرت، سرمایه‌گذاری، محیط زیست و عوامل فرهنگی و مدیریتی در شکل‌گیری شکاف‌های منطقه‌ای تأکید دارد. در کنار تحلیل‌های کارشناسانه، دیدگاه‌های مختلف اعضای نشست و کارشناسان حوزهٔ توسعه نیز در متن گنجانده شده است تا ابعاد موضوع از زوایای گوناگون بررسی شود. این اثر برای پژوهشگران، سیاست‌گذاران و علاقه‌مندان به مطالعات توسعه و اقتصاد ایران، منبعی غنی و مستند به‌شمار می‌آید.

خلاصه کتاب توسعه نامتوازن منطقه ای در ایران در دهه ۱۳۹۰

در «توسعه نامتوازن منطقه‌ای در ایران در دهه ۱۳۹۰»، نویسندگان با بررسی شاخص‌های مختلف توسعه، تصویری از نابرابری‌های منطقه‌ای در کشور ترسیم کرده‌اند. کتاب نشان می‌دهد که با وجود سیاست‌ها و برنامه‌های متعدد برای کاهش شکاف‌های منطقه‌ای، روند ناموزونی نه‌تنها کاهش نیافته بلکه در بسیاری موارد تشدید شده است. مهم‌ترین پیام کتاب این است که توسعه نامتوازن منطقه‌ای، هم نتیجه و هم عامل نابرابری در توان رقابت‌پذیری مناطق است. مناطقی که قدرت جذب و نگهداشت سرمایه انسانی و مالی را ندارند، بیشتر دچار مهاجرت و خروج سرمایه می‌شوند و این چرخه، شکاف توسعه‌ای را عمیق‌تر می‌کند. کتاب به نقش عوامل مختلفی چون تراکم جمعیت، تمرکز مراکز دانشگاهی، نرخ بیکاری، درآمد سرانه، توان تولید، محیط کسب‌وکار، نسبت تسهیلات به سپرده‌ها و جمعیت زیر خط فقر در شکل‌گیری این ناموزونی می‌پردازد. همچنین تأکید شده که عوامل محیط زیستی، بلایای طبیعی و تخلیه منابع آب و محیط زیست در دهه ۱۳۹۰ نقش پررنگی در جابه‌جایی جمعیت و تشدید نابرابری‌ها داشته‌اند. در بخش فرضیه‌ها، نویسندگان به عواملی چون میزان فایده‌مندی مناطق برای اقتصاد مرکز، فرهنگ کسب‌وکار، نظام مدیریت توسعه، نفوذ استان‌ها در نظام تصمیم‌گیری، سیطره رویکرد امنیتی و ساختار قومی اشاره کرده‌اند. کتاب نتیجه می‌گیرد که توسعه نامتوازن منطقه‌ای حاصل ترکیبی از سیاست‌های متمرکز، ضعف در حکمروایی شایسته، تفاوت‌های فرهنگی و مدیریتی و شرایط جغرافیایی و محیطی است.

چرا باید کتاب توسعه نامتوازن منطقه ای در ایران در دهه ۱۳۹۰ را بخوانیم؟

این کتاب با ارائهٔ تحلیلی جامع و مستند از وضعیت توسعه منطقه‌ای در ایران، به مخاطب امکان می‌دهد تا ریشه‌ها و پیامدهای نابرابری‌های منطقه‌ای را بهتر درک کند. داده‌ها و نقشه‌های متعدد، همراه با تحلیل‌های کارشناسانه، تصویری روشن از روندهای جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی در دهه ۱۳۹۰ ارائه می‌دهد. همچنین، طرح فرضیه‌های متنوع دربارهٔ دلایل تداوم شکاف‌های منطقه‌ای، زمینهٔ مناسبی برای بحث و پژوهش بیشتر فراهم می‌کند. مطالعهٔ این اثر برای کسانی که دغدغهٔ توسعه پایدار، عدالت اجتماعی و سیاست‌گذاری منطقه‌ای دارند، بسیار راهگشاست.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای پژوهشگران و دانشجویان حوزهٔ اقتصاد، جغرافیا، برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، سیاست‌گذاران و مدیران اجرایی، و همچنین علاقه‌مندان به مطالعات توسعه و عدالت اجتماعی مناسب است. به‌ویژه کسانی که به دنبال شناخت عمیق‌تر از ریشه‌های نابرابری منطقه‌ای و راهکارهای مقابله با آن هستند، می‌توانند از محتوای این کتاب بهره‌مند شوند.

بخشی از کتاب توسعه نامتوازن منطقه ای در ایران در دهه ۱۳۹۰

«موضوع توسعه ناموزون منطقه‌ای در شش دهه گذشته یک موضوع همواره قابل توجه در سرفصل‌های توسعه ملی بوده است. متأسفانه در طول زمان اهمیت این موضوع نه تنها کاهش نیافته بلکه ابعاد و پیچیدگی بیشتری پیدا کرده و ضرورت پرداختن به آن به‌طور روزافزونی بیشترشده است. دراین مجال من سعی می‌کنم مطالب را در سه دسته ساماندهی و مطرح نمایم. در ابتدا تصویری از مهم‌ترین شاخص‌های توسعه منطقه‌ای در ایران را ارائه می‌دهم که حاکی از ناموزونی شدید است. سپس مهم‌ترین روندها را که در دو دهه اخیر و به خصوص در دهه ۱۳۹۰ تشدید شده‌اند، معرفی می‌کنم و در آخر هم برخی از فرضیه‌های خودم برای توضیح این ناموزونی را مطرح خواهم کرد. امیدوارم که اعضای محترم این نشست در اصلاح این فرضیه‌ها به بنده کمک کنند.»