کتاب مختصات حکمت متعالیه

کتاب الکترونیکی «مختصات حکمت متعالیه» نوشتهٔ سید یدالله یزدان‌پناه و با تدوین و نگارش رضا درگاهی‌فر، اثری پژوهشی در حوزهٔ فلسفهٔ اسلامی است که نشر آل احمد آن را منتشر کرده است. این کتاب به بررسی ابعاد و ویژگی‌های مکتب فلسفی صدرالمتألهین شیرازی، معروف به حکمت متعالیه، می‌پردازد و تلاش می‌کند با رویکردی نظام‌مند، مختصات اصلی این مکتب را برای علاقه‌مندان و پژوهشگران فلسفه اسلامی روشن سازد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب مختصات حکمت متعالیه

«مختصات حکمت متعالیه» اثری پژوهشی و تحلیلی در حوزهٔ فلسفه اسلامی است که به بررسی ساختار و ویژگی‌های مکتب صدرالمتألهین می‌پردازد. این کتاب در قالب ناداستان و با ساختاری نظام‌مند، ابتدا زندگی‌نامهٔ علمی ملاصدرا را مرور می‌کند و سپس به سراغ پنج مختصهٔ اصلی حکمت متعالیه می‌رود: فلسفی بودن، وجودی بودن، روش فلسفی خاص، هضم آموزه‌های اسلامی و هضم آموزه‌های عرفان نظری. نویسنده با تکیه‌بر منابع دست‌اول و تحلیل‌های دقیق، تلاش کرده است تصویری جامع از جایگاه حکمت متعالیه در تاریخ فلسفه اسلامی ارائه دهد. کتاب با زبانی تحلیلی و با هدف تبیین جایگاه و اهمیت این مکتب، هم برای پژوهشگران فلسفه و هم برای علاقه‌مندان به اندیشه‌های اسلامی قابل استفاده است. ساختار کتاب به گونه‌ای است که خواننده را گام‌به‌گام با سیر تطور اندیشه‌های ملاصدرا و تأثیر آن بر جریان‌های فکری پس از او آشنا می‌کند.

خلاصه کتاب مختصات حکمت متعالیه

این کتاب با نگاهی کلان و نظام‌مند به حکمت متعالیه، تلاش می‌کند پنج ویژگی اساسی این مکتب را شناسایی و تحلیل کند. ابتدا با مروری بر زندگی‌نامهٔ ملاصدرا، زمینه‌های فکری و تحصیلی او را بررسی می‌کند و نشان می‌دهد چگونه این فیلسوف با بهره‌گیری از سنت‌های فلسفی، عرفانی و دینی، دستگاهی نوین در فلسفه اسلامی بنیان گذاشت. در ادامه، کتاب به مختصهٔ فلسفی بودن حکمت متعالیه می‌پردازد و توضیح می‌دهد که این مکتب، با وجود اشتراک موضوعی با فلسفه‌های پیشین، رویکردی متفاوت و عمیق‌تر به مسائل هستی‌شناختی دارد. سپس ویژگی وجودی بودن حکمت متعالیه را بررسی می‌کند؛ یعنی محوریت وجود به‌عنوان نقطهٔ آغاز و معیار تحلیل مسائل فلسفی. این رویکرد، امکان حل مسائل نو و ارائهٔ راه‌حل‌های تازه برای مسائل کهن را فراهم آورده است. در بخش روش‌شناسی، کتاب به ترکیب روش بحثی و اشراقی در حکمت متعالیه اشاره می‌کند و نشان می‌دهد که ملاصدرا چگونه با تلفیق عقل و شهود، راهی تازه در فلسفه اسلامی گشود. همچنین، نقش آموزه‌های اسلامی و عرفان نظری در شکل‌گیری و غنای این مکتب مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ به‌گونه‌ای که حکمت متعالیه نه‌تنها فلسفه‌ای عقلانی، بلکه فلسفه‌ای دینی و عرفانی نیز هست. در نهایت، کتاب تأکید می‌کند که این پنج مختصه به‌صورت نظام‌مند و درهم‌تنیده، هویت ویژه‌ای به حکمت متعالیه بخشیده‌اند و آن را از دیگر مکاتب فلسفی اسلامی متمایز ساخته‌اند. نویسنده با تحلیل نمونه‌هایی از آثار و اندیشه‌های ملاصدرا، نشان می‌دهد که چگونه این مکتب توانسته است بر حوزه‌های مختلفی چون عرفان، تفسیر، کلام، اخلاق و حتی سیاست تأثیرگذار باشد.

چرا باید کتاب مختصات حکمت متعالیه را بخوانیم؟

مطالعهٔ این کتاب فرصتی است برای آشنایی عمیق با یکی از مهم‌ترین مکاتب فلسفی اسلامی و شناخت ابعاد فکری و روشی ملاصدرا. «مختصات حکمت متعالیه» با رویکردی نظام‌مند، نه‌تنها به معرفی ویژگی‌های کلیدی این مکتب می‌پردازد، بلکه زمینه‌های تاریخی و فلسفی شکل‌گیری آن را نیز روشن می‌سازد. این اثر برای کسانی که به دنبال فهم دقیق‌تر نسبت میان فلسفه، دین و عرفان در سنت اسلامی هستند، منبعی ارزشمند به‌شمار می‌آید. همچنین، کتاب با تحلیل نمونه‌های عینی از آثار ملاصدرا، امکان مقایسه و ارزیابی جایگاه حکمت متعالیه در میان دیگر مکاتب فلسفی را فراهم می‌کند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران فلسفه اسلامی، علاقه‌مندان به اندیشه‌های ملاصدرا و کسانی که دغدغهٔ فهم نسبت میان عقل، دین و عرفان را دارند، مناسب است. همچنین، برای کسانی که به دنبال شناخت ساختار و هویت مکتب حکمت متعالیه هستند یا در حوزهٔ مطالعات اسلامی و فلسفی فعالیت می‌کنند، مطالعهٔ این اثر توصیه می‌شود.

بخشی از کتاب مختصات حکمت متعالیه

«حکمت اسلامی و حکیمان مؤسس و نوپرداز نیز از این قاعده خارج نیستند؛ پرداخت نظام‌مند و سازوار به اندیشهٔ حکیمان به‌ویژه مؤسسان و علی‌الخصوص صاحبان مکتب فلسفی ضرورتی انکارناشدنی دارد. اساساً در چنین فضایی است که حکمت می‌تواند به‌خوبی بسط و ترویج داده شود و این کار زمینه را برای فهم، بازخوانی و بازتقریر نقدهای عالمانه و در نهایت امتدادبخشی به‌خوبی فراهم می‌سازد. اثر پیش‌رو که محصول تلاش‌های علمی گران‌سنگ استادی مسلم در حکمت و عرفان اسلامی است، چنین رسالتی را برعهده گرفته است. جناب استاد سید یدالله یزدان‌پناه با تسلطی کم‌نظیر بر حکمت متعالیه و با بیانی روان و جذاب نگاهی دستگاه‌وار و نظام‌مند به تراث علمی صدر حکما یعنی صدرالمتألهین انداخته و ابعاد مختلف و اساسی این اندیشه را شناسایی کرده‌اند و در نهایت طرحی نو در نگاه سازوار به حکمت متعالیه درانداخته‌اند. تسلط همه‌جانبه بر حکمت متعالیه و تتبع فراوان استاد توانسته طرح ایشان را بسیار جذاب و کاملاً مستند به نگاه‌های صاحب این مکتب سازد که از این حیث در نوع خود کم‌نظیر و بلکه بی‌نظیر است.»