کتاب بیداری از خواب سرخ

کتاب بیداری از خواب سرخ (خلاصهٔ‬ کتاب‬ «چین‬ چگونه ‬سرمایه‌‬دار‬ی شد؟») نوشتهٔ «رونالد کوز» با گردآوری «سید محمدحسین غفوری» توسط نشر سنجاق به‌صورت الکترونیک منتشر شده است. این کتاب به بررسی روند تاریخی و اقتصادی گذار چین از سوسیالیسم کمونیستی به اقتصادی باز و سرمایه‌داری می‌پردازد و با نگاهی نهادگرایانه، تحولات ساختاری و نهادی این کشور را از دوران مائو تا آغاز قرن بیست‌ویکم میلادی روایت می‌کند. نسخه‌ٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب بیداری از خواب سرخ

کتاب «بیداری از خواب سرخ» (خلاصهٔ‬ کتاب‬ «چین‬ چگونه ‬سرمایه‌‬دار‬ی شد؟») که در دستهٔ آثار تاریخی و اقتصادی قرار می‌گیرد، با روایتی تحلیلی، مسیر پرفرازونشیب چین را از دهه‌های پس از جنگ جهانی دوم تا اوایل قرن بیست‌ویکم میلادی دنبال می‌کند. «بیداری از خواب سرخ» با تمرکز بر تحولات نهادی و سیاست‌گذاری‌های کلان به بررسی چگونگی عبور چین از بحران‌های عمیق اقتصادی و اجتماعی دوران مائو و حرکت به‌سوی اصلاحات اقتصادی و بازار آزاد پرداخته است. «رونالد کوز» با استفاده از منابع تاریخی، داده‌های اقتصادی و تحلیل‌های نهادگرایانه، تصویری جامع از تغییرات ساختاری، نقش رهبران کلیدی مانند «دنگ شیائوپنگ» و چالش‌های سیاسی و اجتماعی این دوران ارائه داده است. ساختار کتاب حاضر به‌گونه‌ای است که هر فصل به یکی از مراحل مهم این گذار اختصاص یافته و با مثال‌ها و روایت‌های تاریخی، پیچیدگی‌های تصمیم‌گیری و اجرای اصلاحات را به تصویر کشیده است.

خلاصه کتاب بیداری از خواب سرخ

کتاب با بررسی ریشه‌های بحران اقتصادی و اجتماعی چین در دوران مائو آغاز می‌شود؛ زمانی که سیاست‌های افراطی مانند «یک گام بزرگ به جلو» و «انقلاب فرهنگی»، کشور را به مرز فروپاشی کشاند. نویسنده نشان داده که چگونه کنترل شدید دولت، سرکوب روشنفکران و بی‌توجهی به اصول بازار، اقتصاد چین را به رکود و قحطی کشاند. با مرگ مائو، فضای سیاسی برای اصلاحات باز شد و رهبرانی مانند «دنگ شیائوپنگ» با رویکردی عمل‌گرایانه، مسیر تازه‌ای را آغاز کردند. اصلاحات ابتدا از بخش کشاورزی و با آزادسازی تولید و افزایش انگیزه‌های مادی دهقانان شروع شد و به‌تدریج به صنعت و بخش‌های دیگر گسترش یافت. ایجاد مناطق ویژهٔ اقتصادی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و کاهش تدریجی کنترل دولت بر قیمت‌ها و بنگاه‌ها ازجمله گام‌های کلیدی این دوره بود. نویسنده تأکید کرده که این اصلاحات برنامه‌ریزی‌شده نبود و اغلب نتیجهٔ آزمون و خطا و واکنش به بحران‌های پیش‌آمده بود. در این مسیر، چالش‌هایی مانند مقاومت ایدئولوژیک، بحران‌های سیاسی (ازجمله حادثهٔ میدان «تیان‌آن‌من») و مشکلات ساختاری نظام اداری و حقوقی نیز وجود داشت؛ بااین‌حال چین توانست با ترکیب عناصر بازار و برنامه‌ریزی دولتی، رشد اقتصادی چشمگیری را تجربه کند و به یکی از بازیگران اصلی اقتصاد جهانی تبدیل شود. پیام اصلی کتاب این است که عمل‌گرایی، یادگیری مستمر و انعطاف‌پذیری نهادی، کلید موفقیت چین در این گذار تاریخی بوده است.

چرا باید کتاب بیداری از خواب سرخ را بخوانیم؟

کتاب «بیداری از خواب سرخ» با رویکردی تحلیلی، روند گذار یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان را از سوسیالیسم به سرمایه‌داری بررسی می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه اصلاحات تدریجی، آزمون و خطا و سازگاری با شرایط می‌تواند مسیر توسعه را هموار کند. مطالعهٔ این اثر به درک عمیق‌تر نقش نهادها، سیاست‌گذاری‌های اقتصادی و چالش‌های اجتماعی در فرایند توسعهٔ کشورها کمک می‌کند و برای کسانی که به‌دنبال فهم ریشه‌های موفقیت اقتصادی چین هستند، منبعی ارزشمند به شمار می‌آید.

خواندن کتاب بیداری از خواب سرخ را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ کتاب حاضر به علاقه‌مندان به اقتصاد سیاسی، پژوهشگران تاریخ معاصر، دانشجویان رشته‌های اقتصاد و علوم اجتماعی و افرادی که دغدغهٔ توسعه و سیاست‌گذاری اقتصادی دارند، پیشنهاد می‌شود. این کتاب برای کسانی که به‌دنبال تحلیل عمیق‌تر تحولات چین و درس‌آموزی از تجربه‌های توسعه‌ای هستند، مناسب است.

بخشی از کتاب بیداری از خواب سرخ

«بد نیست دوباره به یاد بیاوریم که تا پیش از تغییراتِ پسامائو قدرت سیاسی و سایر ملاحظات غیر اقتصادی اغلب بر منطقِ اقتصادی غلبه داشت. البته که بدون وجود نظامی که همه بنگاه‌ها را در معرض قوانین یکسانِ بازار قرار دهد، اصلاحات بنگاهی احتمالاً عملی نیست. این را همه پیش از فوت مائو هم متوجه شده بودند؛ حتی خود او! او چن را هم برای مدیریت اقتصاد بعد از برنامه فاجعه‌بار «یک گام بزرگ به جلو» دوباره فراخوانده بود، اما او را هم در زمان کوتاهی دوباره عزل کرد. بعد از پلونوم سوم کمیته مرکزی یازدهم بود که چن به قدرت بازگشت. نگرش او به سوسیالیسم با عنوان «محوریتِ اقتصادِ برنامه‌ریزی‌شده و تعدیلاتِ بازاریِ مکمل»، چارچوب نظری اصلاحات اقتصادی چین تا اواسط دهه ۱۹۸۰ را تشکیل می‌داد. او معتقد بود که اختلال‌های اجتناب‌ناپذیر برنامه‌ریزی دولتی را می‌توان با بخش خصوصی و بازار پر کرد. آن‌ها با وجود علاقه به توسعه بخش خصوصی و بازار نمی‌خواستند برنامه‌ریزی و بخش دولتی تضعیف شوند پس باز هم ظرفیت برنامه‌ریزی دولتی مانند قفس عمل می‌کرد. اما هرگز فراموش نکنید که در آن دوره گذار بدون این قفس پرنده فرار می‌کرد و اقتصاد از هم می‌پاشید! نکته مهم و اصلی این بود که در دهه ۸۰ دولت‌مردان فهمیده بودند که قفس باید به صورت مداوم خودش را با اندازه پرنده سازگار کند!»