کتاب تحلیل پوششی داده ها

کتاب الکترونیکی «تحلیل پوششی داده‌ها: مدل‌ها و کاربردها» (Data Envelopment Analysis: Models and Applications) نوشتهٔ ویلیام کوپر، لورنس سیفورد و کورا تن با ترجمهٔ سیدعلی میرحسنی و انتشار دانشگاه صنعتی امیرکبیر، اثری تخصصی در حوزهٔ ارزیابی عملکرد و تحلیل داده‌های چندمتغیره است. این کتاب به معرفی مدل‌های مختلف تحلیل پوششی داده‌ها (DEA) و کاربردهای آن در ارزیابی کارایی سازمان‌ها، شرکت‌ها و نهادهای مختلف می‌پردازد و برای دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های مدیریت، اقتصاد، مهندسی صنایع و علوم داده مناسب است. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب تحلیل پوششی داده ها

این کتاب به بررسی جامع روش تحلیل پوششی داده‌ها (DEA) می‌پردازد؛ روشی که برای ارزیابی کارایی نسبی واحدهای تصمیم‌گیرنده با ورودی‌ها و خروجی‌های متعدد به کار می‌رود. اثر حاضر در دوره‌ای نوشته شده که نیاز به ابزارهای دقیق‌تر برای سنجش عملکرد سازمان‌ها و نهادها در حوزه‌های مختلف، از جمله بانک‌ها، بیمارستان‌ها، دانشگاه‌ها و شرکت‌های تولیدی، بیش از پیش احساس می‌شد. نویسندگان با تکیه بر تجربیات عملی و پژوهش‌های گسترده، تلاش کرده‌اند مفاهیم نظری را با مثال‌های واقعی و کاربردی پیوند دهند. کتاب علاوه بر معرفی مدل‌های پایه و پیشرفته DEA، به توسعه‌های اخیر این حوزه، نرم‌افزارهای مرتبط و چالش‌های عملی در پیاده‌سازی این روش می‌پردازد. ساختار کتاب به گونه‌ای است که هم برای مخاطبان مبتدی و هم برای پژوهشگران حرفه‌ای قابل استفاده باشد و در هر فصل تمرین‌ها و پاسخ‌های پیشنهادی برای تعمیق یادگیری ارائه شده است.

خلاصه کتاب تحلیل پوششی داده ها

این کتاب با معرفی مفاهیم پایهٔ کارایی و بهره‌وری آغاز می‌شود و به تدریج خواننده را با چالش‌های ارزیابی عملکرد در محیط‌های چندورودی و چندخروجی آشنا می‌کند. مدل‌های مختلف تحلیل پوششی داده‌ها، از جمله مدل CCR و BCC، به تفصیل شرح داده شده‌اند و تفاوت‌های آن‌ها در نحوهٔ برخورد با بازده به مقیاس و وزن‌دهی به ورودی‌ها و خروجی‌ها بررسی می‌شود. نویسندگان با ارائهٔ مثال‌های عددی و نمودارهای گرافیکی، نشان می‌دهند که چگونه می‌توان واحدهای ناکارا را شناسایی و مسیر بهبود آن‌ها را تعیین کرد. بخش‌هایی از کتاب به موضوعات پیشرفته‌تر مانند تحلیل حساسیت، متغیرهای غیراختیاری، مدل‌های جمعی و ترکیبی، و ارتباط DEA با برنامه‌ریزی خطی و رگرسیون آماری اختصاص یافته است. همچنین، کاربردهای عملی DEA در حوزه‌هایی مانند آموزش، بهداشت، صنعت و خدمات عمومی با جزئیات بررسی شده‌اند. در انتهای هر فصل، تمرین‌ها و مسائل کاربردی همراه با پاسخ‌های پیشنهادی آمده تا خواننده بتواند مفاهیم را در عمل بیازماید و درک عمیق‌تری از مدل‌ها و کاربردهای آن‌ها به دست آورد.

چرا باید کتاب تحلیل پوششی داده ها را خواند؟

این کتاب یکی از منابع جامع برای آشنایی با تحلیل پوششی داده‌ها و کاربردهای آن در ارزیابی عملکرد سازمان‌هاست. خواننده با مطالعهٔ این اثر، علاوه بر یادگیری مدل‌های مختلف DEA و نحوهٔ پیاده‌سازی آن‌ها، با چالش‌های عملی و راهکارهای مواجهه با داده‌های واقعی آشنا می‌شود. مثال‌های متنوع و تمرین‌های پایان فصل، امکان یادگیری فعال و تعمیق مفاهیم را فراهم می‌کند. همچنین، معرفی نرم‌افزارهای مرتبط و توضیح گام‌به‌گام حل مسائل، این کتاب را به منبعی کاربردی برای پژوهشگران و مدیران تبدیل کرده است.

خواندن کتاب تحلیل پوششی داده ها را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های مدیریت، اقتصاد، مهندسی صنایع، علوم داده و تحقیق در عملیات مناسب است. همچنین مدیران و کارشناسانی که با ارزیابی عملکرد و بهبود کارایی در سازمان‌ها سر و کار دارند، می‌توانند از مطالب آن بهره‌مند شوند. برای کسانی که به دنبال ابزارهای کمی برای تحلیل کارایی و بهره‌وری هستند، این کتاب راهنمایی عملی و نظری ارائه می‌دهد.

فهرست کتاب تحلیل پوششی داده ها

- فصل ۱: کلیات مقدمه‌ای بر مفاهیم کارایی و بهره‌وری، معرفی نسبت‌های ورودی و خروجی، مشکلات ارزیابی در حالت چندورودی و چندخروجی، و تفاوت روش‌های سنتی با DEA. - فصل ۲: مدل CCR و برنامه‌ریزی خطی معرفی مدل پایهٔ CCR، تبدیل مدل کسری به برنامه‌ریزی خطی، مفهوم وزن‌های بهینه، و مثال‌های عددی برای حل مدل. - فصل ۳: ارتباط مدل CCR و تولید تعریف مجموعه امکان تولید، بررسی مسأله دوگان، معرفی کارایی تکنیکی و ترکیبی، و نحوهٔ بهبود واحدهای ناکارا. - فصل ۴: انواع مدل‌های DEA معرفی مدل‌های BCC و جمعی، اندازه‌گیری کارایی مبتنی بر متغیرهای کمکی، و توسعه مدل‌ها برای شرایط مختلف. - فصل ۵: تحلیل حساسیت و برنامه‌ریزی قیود تصادفی بررسی تحلیل حساسیت نسبت به داده‌ها، معرفی برنامه‌ریزی قیود تصادفی و تحلیل پنجره‌ای. - فصل ۶: مدل‌های جمعی و دیگر توسعه‌ها پرداختن به مدل‌های جمعی، مدل‌های ترکیبی و کاربرد متغیرهای کمکی منفی. - فصل ۷: متغیرهای غیراختیاری و رسته‌ای بررسی متغیرهای غیراختیاری و رسته‌ای در مدل‌های DEA و کاربرد آن‌ها در مثال‌های واقعی. - فصل ۸: نرم‌افزارها و پیوست‌ها معرفی نرم‌افزارهای مرتبط با DEA، دستورالعمل‌های استفاده و مثال‌های کاربردی. - فصل ۹: تحقیقات جاری و توسعه‌های آینده مروری بر تحقیقات جدید، ارتباط DEA با رگرسیون آماری و پیشنهاداتی برای پژوهش‌های آینده.

بخشی از کتاب تحلیل پوششی داده ها

«در سال‌های اخیر در اغلب کشورهای جهان برای ارزیابی عملکرد نهادها و دیگر فعالیت‌های رایج در زمینه‌های مختلف، کاربردهای متفاوتی از تحلیل پوششی داده‌ها (DEA) دیده شده است. علت مقبولیت گسترده‌تر این روش نسبت به سایر روش‌ها، امکان بررسی روابط پیچیده و اغلب نامعلوم بین چندین ورودی و چندین خروجی (معمولاً اندازه‌ناپذیر) است که در این فعالیت‌ها وجود دارد. فعالیت‌هایی نظیر تعمیر و نگهداری در پایگاه‌های هواپیمایی آمریکا مستقر در نواحی جغرافیایی متفاوت، یا نیروهای پلیس در انگلستان و ولز، همچنین عملکرد شعب بانک‌ها در قبرس و کانادا و کارایی دانشگاه‌ها در آموزش و پژوهش در آمریکا، انگلستان و فرانسه مثال‌هایی از این دست هستند. این نوع کاربردها به ارزیابی عملکردهای شهرها، مناطق و کشورها با انواع مختلف ورودی از قبیل هزینه‌های اجتماعی، شبکه‌های ایمنی و انواع خروجی از قبیل ابعاد مختلف کیفیت زندگی نیز قابل گسترش هستند. همچنین امکان نگرش جدید به فعالیت‌هایی را هم که قبلاً به روش‌های دیگر ارزیابی شده‌اند فراهم کرده است. برای مثال امکان محک‌زنی با استفاده از DEA به شناسایی منابع ناکارایی در شرکت‌های خیلی سودآور، شرکت‌هایی که به خاطر نگرش سودآوری به عنوان محک شناخته می‌شدند، منجر شده است. مطالعه کارایی سازمان‌هایی با شکل حقوقی متفاوت همانند شرکت‌های سهامی بیمه در مقابل تعاونی به کمک DEA نشان داده است که مطالعات قبلی قادر به ارزیابی توان بالقوه تفاوت‌های شکلی آن‌ها نبودند. همچنین استفاده از DEA لزوم بازنگری مطالعات کارایی قبلی را که پیش و پس از ادغام فعالیت‌ها انجام گرفته و در بانک‌ها به اجرا گذاشته شده، نشان می‌دهد.»