کتاب عدالت فضایی - جغرافیایی و آمایش سرزمین

معرفی کتاب عدالت فضایی - جغرافیایی و آمایش سرزمین

کتاب الکترونیکی «عدالت فضایی- جغرافیایی و آمایش سرزمین (ابعاد نظری و کاربردی)» نوشتهٔ «محمدرضا حافظنیا» و «مصطفی قادری حاجت» و منتشرشده توسط سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی (سمت)، اثری دانشگاهی در حوزهٔ جغرافیای سیاسی و برنامه‌ریزی فضایی است. این کتاب به بررسی ابعاد نظری و کاربردی عدالت فضایی و ارتباط آن با آمایش سرزمین می‌پردازد و برای دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های جغرافیای سیاسی و آمایش سرزمین تدوین شده است. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب عدالت فضایی - جغرافیایی و آمایش سرزمین

این کتاب به بررسی مفهوم عدالت فضایی و جایگاه آن در مطالعات جغرافیایی و برنامه‌ریزی سرزمینی می‌پردازد. نویسندگان تلاش کرده‌اند با رویکردی تحلیلی، مفاهیم بنیادین عدالت، فضا و مکان را از منظر فلسفی، دینی و اجتماعی واکاوی کنند و سپس به ارتباط این مفاهیم با جغرافیای سیاسی و برنامه‌ریزی فضایی بپردازند. کتاب در هشت فصل تنظیم شده و علاوه بر مباحث نظری، به تجربه‌های جهانی در زمینهٔ آمایش سرزمین و عدالت فضایی نیز پرداخته است. از ویژگی‌های اثر، توجه به اسناد بالادستی و سیاست‌های توسعه در ایران و نقد نظام برنامه‌ریزی کشور از منظر عدالت فضایی است. این کتاب در دوره‌ای نوشته شده که دغدغهٔ عدالت و توسعهٔ متوازن در فضای جغرافیایی ایران و جهان اهمیت یافته و نیاز به منابع آموزشی و تحلیلی در این حوزه احساس می‌شود. نویسندگان با تکیه بر منابع داخلی و خارجی، تلاش کرده‌اند تصویری جامع از چالش‌ها و راهکارهای دستیابی به عدالت فضایی ارائه دهند.

خلاصه کتاب عدالت فضایی - جغرافیایی و آمایش سرزمین

کتاب «عدالت فضایی- جغرافیایی و آمایش سرزمین» با طرح پرسش‌هایی دربارهٔ چیستی فضا و عدالت، بحث را از مبانی فلسفی آغاز می‌کند. ابتدا مفهوم فضا و مکان در جغرافیا و ارتباط آن با زندگی اجتماعی و انسانی بررسی می‌شود. سپس عدالت از منظر دینی، فلسفی و اندیشمندان اسلامی و غربی تحلیل می‌گردد و تفاوت رویکردها به عدالت، از جمله فردگرایی، اجتماع‌گرایی، توسعهٔ انسانی و مارکسیسم، مورد توجه قرار می‌گیرد. در ادامه، مفهوم عدالت فضایی به عنوان نقطهٔ تلاقی فضا و عدالت اجتماعی معرفی می‌شود و پیشینهٔ نظری و فلسفی آن در آثار اندیشمندان مختلف بررسی می‌شود. کتاب به نقش جغرافیای سیاسی در شکل‌گیری یا تضعیف عدالت فضایی می‌پردازد و پیامدهای بی‌عدالتی فضایی را در تولید مخاطرات انسانی و نابرابری‌های منطقه‌ای تحلیل می‌کند. بخش‌هایی از کتاب به برنامه‌ریزی فضایی، آمایش سرزمین و مدل‌های سنجش عدالت فضایی اختصاص یافته و ابزارها و شاخص‌های مختلف برای تحلیل نابرابری فضایی معرفی می‌شود. نویسندگان با بررسی تجربه‌های کشورهای مختلف مانند چین، هند، کره جنوبی، ترکیه، آلمان، سوئیس، اتریش، سوئد و کانادا، راهبردهای جهانی در زمینهٔ تعادل فضایی را مرور می‌کنند. در بخش‌های پایانی، جایگاه عدالت فضایی در اسناد بالادستی ایران، نقد نظام برنامه‌ریزی و آسیب‌شناسی توسعهٔ فضایی کشور مطرح می‌شود. در نهایت، راهکارهایی برای دستیابی به عدالت فضایی در ایران با تأکید بر آموزه‌های بومی و بازتعریف مفاهیم ارائه می‌شود.

چرا باید کتاب عدالت فضایی - جغرافیایی و آمایش سرزمین را خواند؟

این کتاب با ترکیب مباحث نظری و کاربردی، به یکی از مهم‌ترین چالش‌های توسعهٔ سرزمینی یعنی عدالت فضایی می‌پردازد. خواننده با مطالعهٔ آن با مفاهیم بنیادین عدالت، فضا و آمایش سرزمین آشنا می‌شود و می‌تواند تحلیلی عمیق‌تر از نابرابری‌های منطقه‌ای و پیامدهای آن در ایران و جهان به دست آورد. اثر حاضر با بررسی تجربه‌های جهانی و نقد سیاست‌های داخلی، زمینهٔ مناسبی برای پژوهش، آموزش و سیاست‌گذاری در حوزهٔ جغرافیای سیاسی و برنامه‌ریزی فضایی فراهم می‌کند.

خواندن کتاب عدالت فضایی - جغرافیایی و آمایش سرزمین را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران جغرافیای سیاسی، آمایش سرزمین، برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای و علاقه‌مندان به مباحث عدالت اجتماعی و توسعهٔ متوازن مناسب است. همچنین برای سیاست‌گذاران و مدیرانی که دغدغهٔ کاهش نابرابری فضایی و بهبود نظام برنامه‌ریزی سرزمینی دارند، مفید خواهد بود.

فهرست کتاب عدالت فضایی - جغرافیایی و آمایش سرزمین

- مقدمه: معرفی کلی موضوع و ضرورت پرداختن به عدالت فضایی و آمایش سرزمین. - فصل اول: ماهیت، مفهوم و فلسفهٔ عدالت فضایی؛ بررسی فلسفی و دینی فضا و عدالت، دیدگاه اندیشمندان اسلامی و غربی، و پیشینهٔ مفهوم عدالت فضایی. - فصل دوم: جغرافیای سیاسی و عدالت فضایی؛ تحلیل فلسفهٔ توجه به عدالت فضایی در جغرافیای سیاسی، بی‌عدالتی و نابرابری فضایی و پیامدهای آن. - فصل سوم: برنامه‌ریزی فضایی و عدالت فضایی؛ معرفی برنامه‌ریزی فضایی، آمایش سرزمین، شاخص‌ها و مدل‌های سنجش عدالت فضایی و نابرابری. - فصل چهارم: روش‌ها و تکنیک‌های دستیابی به تعادل فضایی؛ رویکردهای نظری و تجربی، نظریه‌های توسعهٔ منطقه‌ای و سیاست‌های رفع نابرابری. - فصل پنجم: تجربه‌های آمایش سرزمین و تعادل فضایی در جهان؛ مرور تجربه‌های کشورهایی مانند چین، هند، کره جنوبی، ترکیه، آلمان، سوئیس، اتریش، سوئد و کانادا. - فصل ششم: جایگاه عدالت فضایی در اسناد بالادستی ایران؛ بررسی سیاست‌ها، برنامه‌های توسعه و نقد نظام برنامه‌ریزی کشور. - فصل هفتم: وضعیت عدالت فضایی در ایران؛ تحلیل داده‌های نرم‌افزاری، بنیادهای بی‌عدالتی فضایی و نقش نظام سیاسی و برنامه‌ریزی. - فصل هشتم: دستیابی به عدالت فضایی در ایران؛ بازتعریف مفاهیم، ایدهٔ سازمان فضایی عادلانه و ارائهٔ راهکارها.

بخشی از کتاب عدالت فضایی - جغرافیایی و آمایش سرزمین

«فضای جغرافیایی محصول نهایی کنش مجموعه عوامل و عناصری است که کیفیت، محتوا و کارکردهای آن را معنا می‌بخشند. در این رویکرد، فضا خروجی یک سیستم و متأثر از سازوکارها، نیروها و گرایش‌هایی است که در یک چرخه توالی و تکرار به رخنمون پدیده‌های فضایی طی زمان و بر بستر مکان منجر می‌شود. فضای یادشده را می‌توان در رویکردهای مختلفی مورد توجه قرار داد؛ یکی از مهم‌ترین رویکردها عدالت فضایی است. عدالت مفهومی است که فیلسوفان از دیرباز در نظریاتشان به آن پرداخته‌اند، اما این موضوع همچنان دغدغه و آرمان انسان معاصر است. ادراک عدالت و بی‌عدالتی فضایی متضمن درک دینامیسم سیاسی- فضایی و پویایی‌های ضروری آن است. بعد سیاسی فضا به عنوان کانونی‌ترین وجه آن فلسفهٔ جغرافیای سیاسی است. از آنجا که عدالت و بی‌عدالتی متأثر از سیستم‌های سیاسی اجتماعی- اقتصادی جوامع است، مطرح شدن عدالت فضایی در مطالعات جغرافیای سیاسی نیز فلسفهٔ وجودی می‌یابد.»