کتاب اخلاق در تفکر اسلامی

کتاب اخلاق در تفکر اسلامی نوشته‌ حمید شهریاری اثری دانشگاهی در موضوع فلسفه و کلام است که به بررسی مبانی، مکاتب و نظریات اخلاقی در سنت اسلامی می‌پردازد. این کتاب توسط انتشارات سمت منتشر شده است. اثر حاضر به‌عنوان منبع اصلی درس اخلاق اسلامی برای دانشجویان رشته‌های مختلف علوم انسانی و اسلامی تدوین شده است. نویسنده با رویکردی تحلیلی، مفاهیم بنیادین اخلاق، تفاوت‌ها و شباهت‌های آن با فقه و نیز جایگاه اخلاق در زندگی فردی و اجتماعی را بررسی کرده است. ساختار کتاب شامل تعریف علم اخلاق، معرفی مکاتب اخلاقی، بررسی پیشینه‌ی اخلاق در یونان باستان و تحلیل مبانی هستی‌شناختی، انسان‌شناختی و معادشناختی اخلاق اسلامی است. همچنین سه مکتب اصلی اخلاق اسلامی (فلسفی، عرفانی و نقلی) و مسئله‌ی حسن و قبح افعال به‌تفصیل مورد بحث قرار گرفته‌اند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب اخلاق در تفکر اسلامی

کتاب اخلاق در تفکر اسلامی به قلم حمید شهریاری، اثری تحلیلی و آموزشی در موضوع فلسفه‌ی اخلاق اسلامی است که برای دانشجویان و علاقه‌مندان به علوم انسانی و اسلامی نگاشته شده است. این کتاب با هدف آشناکردن مخاطبان با مبانی نظری و عملی اخلاق اسلامی، ساختاری منظم دارد و از تعریف مفاهیم پایه آغاز می‌کند. در فصل نخست، چیستی اخلاق، فلسفه‌ی اخلاق و تفاوت آن با فقه و دیگر علوم بررسی شده است. سپس با نگاهی تطبیقی، پیشینه‌ی اخلاق در یونان باستان و تأثیر آن بر اندیشه‌ی اسلامی تحلیل شده است. بخش مهمی از کتاب به مبانی هستی‌شناسی، انسان‌شناسی و معادشناسی اخلاق اسلامی اختصاص یافته و نقش ایمان، اختیار، مسئولیت و انگیزه‌های اخلاقی در رفتار انسان را واکاوی می‌کند. در ادامه سه مکتب اصلی اخلاق اسلامی (فلسفی، عرفانی و نقلی) معرفی و منابع و روش‌های هر یک بررسی شده است. در فصل پایانی مسئله‌ی حسن و قبح افعال و دیدگاه‌های مختلف درباره‌ی آن، از جمله نظریات اشاعره و معتزله، به بحث گذاشته شده است. کتاب با هدف تقویت قدرت استدلال اخلاقی و تمایز میان مکاتب مختلف، دانشجویان را برای مشارکت فعال در مباحث اخلاقی آماده می‌سازد.

خلاصه کتاب اخلاق در تفکر اسلامی

کتاب اخلاق در تفکر اسلامی با مقدمه‌ای درباره‌ی جایگاه اخلاق در زندگی انسان آغاز می‌شود و تأکید دارد که انسان موجودی مختار است که می‌تواند مسیر سعادت یا شقاوت را برگزیند. نویسنده توضیح می‌دهد که اخلاق اسلامی نه‌تنها به رفتارهای ظاهری بلکه به ریشه‌های درونی و ملکات نفسانی انسان توجه دارد و هدف آن پرورش فضایل و دوری از رذایل است. در فصل اول مفاهیم پایه‌ای مانند تعریف علم اخلاق، تفاوت آن با فقه و انواع مفاهیم ارزشی (اخلاقی و غیراخلاقی) شرح داده شده است. همچنین تقسیم‌بندی مباحث اخلاقی به فرااخلاق، اخلاق توصیفی، اخلاق هنجاری و علم تعلیم و تربیت ارائه شده است و رویکردهای اصلی مکاتب اخلاقی (طبیعت‌گرایی، شناخت‌گرایی، وظیفه‌گرایی، نسبیت‌گرایی و عینیت‌گرایی) تحلیل شده‌اند. در فصل دوم پیشینه‌ی اندیشه‌ی اخلاقی در یونان باستان بررسی شده و تأثیر آن بر فیلسوفان اسلامی، به‌ویژه از طریق آثار افلاطون و ارسطو، مورد توجه قرار گرفته است. نویسنده نشان می‌دهد که بسیاری از مباحث اخلاق فلسفی اسلامی ریشه در سنت یونانی دارند و بدون شناخت این پیشینه، فهم کامل اخلاق اسلامی ممکن نیست. فصل سوم به مبانی اخلاق اسلامی اختصاص دارد و سه محور اصلی را بررسی می‌کند: مبانی هستی‌شناسی (مانند هدفمندی هستی و نقش ایمان)، مبانی انسان‌شناسی (ابعاد وجود انسان، اختیار، مسئولیت و انگیزه‌های اخلاقی) و مبانی معادشناسی (تأثیر باور به آخرت، کیفر و پاداش و آثار گناه بر اخلاق فردی و اجتماعی). در فصل چهارم، سه مکتب اصلی اخلاق اسلامی معرفی شده‌اند: اخلاق فلسفی (با تأکید بر عقل و استدلال)، اخلاق عرفانی (با محوریت سیر و سلوک و تجربه‌ی باطنی) و اخلاق نقلی (بر پایه‌ی قرآن و سنت). هر مکتب با منابع، روش‌ها و آثار شاخص خود معرفی شده و تفاوت‌های بنیادین آن‌ها تبیین شده است. در فصل پنجم مسئله‌ی حسن و قبح افعال انسان و دیدگاه‌های مختلف درباره‌ی آن، از جمله نظریات اشاعره و معتزله، بررسی شده است. نویسنده به اختلافات معرفت‌شناختی و وجودشناختی در این زمینه پرداخته و تلاش کرده است تا ریشه‌های این اختلافات را روشن کند. در مجموع کتاب با هدف تقویت قدرت تحلیل و استدلال اخلاقی، دانشجویان را با مبانی، مکاتب و نظریات اخلاق اسلامی آشنا می‌سازد و آن‌ها را برای مواجهه با مسائل اخلاقی روزمره و مشارکت در گفت‌وگوهای اخلاقی آماده می‌کند.

چرا باید کتاب اخلاق در تفکر اسلامی را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و تطبیقی، امکان شناخت عمیق‌تر مفاهیم اخلاقی و تمایز میان مکاتب مختلف را فراهم می‌کند. یکی از ویژگی‌های شاخص آن پرداختن به ریشه‌های تاریخی و فلسفی اخلاق اسلامی و بررسی تأثیر اندیشه‌های یونان باستان بر سنت اسلامی است. همچنین کتاب با معرفی سه مکتب اصلی اخلاق اسلامی و تحلیل مبانی هستی‌شناسی، انسان‌شناسی و معادشناسی، تصویری جامع از ساختار و تنوع دیدگاه‌ها در این حوزه ارائه می‌دهد. اثر حاضر به‌گونه‌ای تدوین شده که نه‌تنها برای دانشجویان بلکه برای علاقه‌مندان به فلسفه، کلام و مطالعات اسلامی نیز قابل استفاده است. خواندن این اثر به تقویت قدرت استدلال اخلاقی و توانایی مشارکت در مباحث اخلاقی کمک می‌کند و زمینه‌ای برای مقایسه‌ی دیدگاه‌های مختلف و انتخاب آگاهانه‌تر در مسائل اخلاقی فراهم می‌آورد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به دانشجویان رشته‌های علوم انسانی و اسلامی، پژوهشگران فلسفه و کلام و علاقه‌مندان به مباحث اخلاقی پیشنهاد می‌شود. همچنین برای کسانی که به‌دنبال درک تفاوت‌ها و شباهت‌های میان مکاتب اخلاقی و تقویت قدرت تحلیل در مسائل اخلاقی هستند، مناسب است.