کتاب سیستمیک اجتماعی

کتاب سیستمیک اجتماعی (L’approche systematique dans le social - une methode pour) نوشته ژان‌ کلود لوگان و ترجمه کیان فروزش، اثری تخصصی در حوزه نظریه سیستم‌ها و کاربرد آن در علوم اجتماعی است که توسط انتشارات شباهنگ منتشر شده است. این کتاب به بررسی مفاهیم بنیادین سیستمیک، پیچیدگی، سیبرنتیک و تأثیر آن‌ها بر تحلیل و فهم پدیده‌های اجتماعی می‌پردازد و برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان علوم اجتماعی مناسب است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب سیستمیک اجتماعی

کتاب سیستمیک اجتماعی در دوره‌ای نوشته شده که رویکردهای میان‌رشته‌ای و کل‌نگر در علوم اجتماعی اهمیت بیشتری یافته‌اند. ژان‌ کلود لوگان، استاد دانشگاه تولوز، باتکیه‌بر تجربیات و پژوهش‌های چنددهه‌ای خود تلاش کرده است تصویری جامع از تحولات نظریه‌ی سیستم‌ها و کاربرد آن در جامعه‌شناسی ارائه دهد. کتاب، ضمن مرور تاریخچه‌ی نظریه‌ی سیستم‌ها از لودویگ فن برتالانفی تا نظریه‌های معاصر، به بررسی مفاهیمی مانند پیچیدگی، آنتروپی، نظم و بی‌نظمی و سیبرنتیک پرداخته است. 

نویسنده با ارجاع به آثار اندیشمندانی مانند ادگار مورن، تالکوت پارسونز، نیکلاس لومان و... نشان داده است که چگونه نظریه‌ی سیستم‌ها از علوم طبیعی به علوم اجتماعی راه یافته و چه چالش‌ها و فرصت‌هایی را برای تحلیل پدیده‌های اجتماعی فراهم کرده است. کتاب به نقد و بررسی محدودیت‌ها و مزایای رویکرد سیستمیک در تحلیل جوامع و سازمان‌ها نیز پرداخته و جایگاه این رویکرد را در میان سایر نظریه‌های اجتماعی روشن کرده است.

خلاصه کتاب سیستمیک اجتماعی

این کتاب با طرح پرسش‌هایی درباره‌ی ماهیت سیستم‌ها و چگونگی کارکرد آن‌ها در جوامع انسانی آغاز شده است. نویسنده ابتدا به ریشه‌های تاریخی و فلسفی نظریه‌ی سیستم‌ها اشاره کرده و نشان داده است که چگونه مفاهیم کل‌نگری و وابستگی متقابل عناصر، از علوم طبیعی به علوم اجتماعی منتقل شده‌اند. در ادامه، مفاهیمی مانند آنتروپی، نظم و بی‌نظمی، و نقش بازخورد در پایداری یا تحول سیستم‌ها بررسی شده‌اند. کتاب توضیح داده است که سیستم‌های اجتماعی، برخلاف سیستم‌های فیزیکی می‌توانند با تولید و تبادل اطلاعات و انرژی از افزایش بی‌نظمی جلوگیری کرده و سازمان خود را حفظ یا حتی تقویت کنند. 

ژان‌ کلود لوگان با مرور مدل‌های مختلف سیستمیک، از پارسونز تا لومان و باکلی نشان داده است که هریک از این نظریه‌ها چگونه به تحلیل ساختار و پویایی جوامع کمک می‌کنند. در بخش‌های پایانی، به محدودیت‌ها و چالش‌های رویکرد سیستمیک در علوم اجتماعی پرداخته شده و این پرسش مطرح شده است که آیا می‌توان به یک نظریه‌ی جامع سیستم‌های اجتماعی دست یافت یا باید به چارچوب‌های مفهومی و میان‌رشته‌ای بسنده کرد.

چرا باید کتاب سیستمیک اجتماعی را خواند؟

مطالعه‌ی این اثر فرصتی است برای آشنایی با یکی از مهم‌ترین رویکردهای تحلیلی در علوم اجتماعی معاصر. اثر حاضر با بیانی دقیق و اطلاعات مستند، مفاهیم پیچیده‌ی سیستم‌ها، پیچیدگی و سیبرنتیک را به حوزه‌ی جامعه‌شناسی وارد کرده و نشان داده است که چگونه می‌توان با نگاهی کل‌نگر و میان‌رشته‌ای، پدیده‌های اجتماعی را بهتر درک کرد. این کتاب به‌ویژه برای کسانی که به‌دنبال درک عمیق‌تر روابط متقابل، پویایی و تحول در جوامع هستند، مفید خواهد بود.

خواندن کتاب سیستمیک اجتماعی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

کتاب حاضر برای دانشجویان و پژوهشگران علوم اجتماعی، جامعه‌شناسی، مدیریت، برنامه‌ریزی و علاقه‌مندان نظریه‌های میان‌رشته‌ای، مناسب است؛ همچنین مدیران و برنامه‌ریزان اجتماعی که به‌دنبال ابزارهای تحلیلی برای تصمیم‌گیری و آینده‌نگری هستند، می‌توانند از مطالب آن بهره ببرند.

بخشی از کتاب سیستمیک اجتماعی

«در این کتاب خواهیم دید نگرش سیستمی که در زمینه‌های ریاضی، فیزیک، ترمودینامیک، زیست‌شناسی، روان‌شناسی، سیبرنتیک و... کاربرد خود را نشان داده است چگونه قابل به‌کاربستن در علوم اجتماعی است. چگونه علوم مختلف، فراتر از زمینه‌ی اولیه‌ی خود نظریه‌ها، روش‌ها و دستاوردهای نگرش سیستمی را در حل مسایل گسترده‌تر و پیچیده‌تر به‌کار برده و به گسترش قلمروی دانش و وسیع‌تر شدن افق دید کمک کرده‌اند. در ترجمه‌ی کتاب، برای واژه‌های «سیستم» (و سیستمیک، سیستمیسم) معادل‌هایی مانند سامانه و نظام و دستگاه را قرار نداده‌ام به این دلیل که «سیستم» یک فن‌واژه یا اصطلاح فنی و تخصصی با تعریف و تاریخچه‌ی مشخص است. اما «سامانه و نظام» بار و طیف معنایی متفاوتی دارند. مثلاً در کاربرد غیرتخصصی، یک سامانه یا یک نظام می‌تواند بی‌سامان و بی‌نظم باشد. همه‌ی پانویس‌ها (معادل واژه، تعاریف و توضیحات) از مترجم است، به جز آن‌ها که نویسنده، کتابی را به‌عنوان مرجع یا ماخذ آورده است.»