کتاب مبارزه با فساد در حکمرانی منابع طبیعی

کتاب مبارزه با فساد در حکمرانی منابع طبیعی با نام اصلی The TAP-Plus approach to anti corruption in the natural resource value chain نوشته دانیل کافمن و دیگران و ترجمه مهدی مقدری، اثری پژوهشی و تحلیلی درباره‌ی فساد در مدیریت منابع طبیعی است. این کتاب توسط انتشارات کتاب شرق منتشر شده و به بررسی چالش‌ها، پیامدها و راهکارهای مقابله با فساد در زنجیره‌ی ارزش منابع طبیعی پرداخته است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب مبارزه با فساد در حکمرانی منابع طبیعی

کتاب مبارزه با فساد در حکمرانی منابع طبیعی به بررسی فساد ساختاری و پیامدهای آن در حکمرانی منابع طبیعی می‌پردازد و باتکیه‌بر پژوهش‌های میدانی و مطالعات تطبیقی، تصویری از وضعیت کشورهای سرشار از منابع طبیعی ارائه می‌دهد. اثر حاضر در قالب همکاری میان مؤسسه‌ی بروکینگز و مؤسسه‌ی حکمرانی منابع طبیعی شکل گرفته و حاصل پروژه‌ای پژوهشی با عنوان اهرم فشار شفافیت برای کاهش فساد است. دانیل کافمن و دیگر نویسندگان این کتاب با تمرکز بر دوره‌ای که چالش‌های فساد در کشورهای دارای منابع طبیعی شدت یافته، به تحلیل روندهای تاریخی، اقتصادی و نهادی پرداخته‌اند. 

کتاب مبارزه با فساد در حکمرانی منابع طبیعی، ضمن مرور نظریه‌ها و تجربیات جهانی، به معرفی رویکردهایی مانند تاپ (شفافیت، پاسخگویی و مشارکت) و تاپ‌پلاس می‌پردازد و نقش نهادها، ساختارهای حکمرانی و ابتکارات جهانی را در کاهش فساد بررسی می‌کند. مخاطب در این کتاب با مفاهیم نفرین منابع، فساد سیاسی و اداری و تأثیرات آن‌ها بر توسعه‌ی پایدار آشنا می‌شود. اثر حاضر، علاوه‌بر تحلیل‌های نظری، نمونه‌های عینی از کشورهایی مانند مغولستان و نیجریه را نیز بررسی می‌کند و به نقش عوامل زمینه‌ای و مکمل در موفقیت یا ناکامی سیاست‌های ضدفساد می‌پردازد.

خلاصه کتاب مبارزه با فساد در حکمرانی منابع طبیعی

کتاب مبارزه با فساد در حکمرانی منابع طبیعی با تعریف فساد و انواع آن آغاز می‌شود و نشان می‌دهد که فساد در حوزه‌ی منابع طبیعی، به‌ویژه در کشورهای سرشار از منابع، چگونه به مانعی جدی برای توسعه و حکمرانی خوب تبدیل می‌شود. نویسندگان باتکیه‌بر پژوهش‌های تجربی و داده‌های جهانی، مفهوم نفرین منابع را توضیح می‌دهند؛ پدیده‌ای که در آن وفور منابع طبیعی به رشد اقتصادی منجر نمی‌شود و اغلب با افزایش فساد، تضعیف نهادهای دموکراتیک و حتی بروز درگیری‌های داخلی همراه است. کتاب، زنجیره‌ی ارزش منابع طبیعی را به پنج مرحله تقسیم می‌کند و در هر مرحله، سناریوهای واقعی فساد و راهکارهای مقابله با آن را بررسی می‌کند. 

رویکرد تاپ (شفافیت، پاسخگویی و مشارکت) به‌عنوان راهبردی برای کاهش فساد معرفی می‌شود، اما نویسندگان تأکید دارند که این سه‌گانه به‌تنهایی کافی نیست و باید با عوامل زمینه‌ای مانند کارآمدی دولت، فضای مدنی، اعتماد اجتماعی و ساختارهای مکمل مانند بنگاه‌های دولتی و صندوق‌های ثروت ملی ترکیب شود. در ادامه، نمونه‌هایی از اجرای سیاست‌های ضدفساد در کشورهای مختلف ارائه می‌شود و نقاط قوت و ضعف این سیاست‌ها تحلیل می‌شود. کتاب نتیجه می‌گیرد که موفقیت در کاهش فساد نیازمند رویکردی چندلایه و توجه به زمینه‌های نهادی و اجتماعی هر کشور است.

چرا باید کتاب مبارزه با فساد در حکمرانی منابع طبیعی را خواند؟

کتاب مبارزه با فساد در حکمرانی منابع طبیعی با رویکردی تحلیلی و مبتنی بر شواهد، به یکی از مهم‌ترین چالش‌های توسعه در کشورهای دارای منابع طبیعی می‌پردازد. مخاطب با مطالعه‌ی آن، درک عمیق‌تری از سازوکارهای فساد، پیامدهای آن بر توسعه و حکمرانی و راهبردهای مقابله با فساد به دست می‌آورد. اثر حاضر، علاوه‌بر ارائه‌ی نظریه‌ها و مدل‌های جهانی، نمونه‌های عینی و مطالعات موردی را نیز بررسی می‌کند و به مخاطب کمک می‌کند تا پیچیدگی‌های سیاست‌گذاری در حوزه‌ی منابع طبیعی را بهتر بشناسد.

خواندن کتاب مبارزه با فساد در حکمرانی منابع طبیعی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

کتاب مبارزه با فساد در حکمرانی منابع طبیعی برای پژوهشگران و دانشجویان حوزه‌های اقتصاد، علوم سیاسی، مدیریت دولتی و توسعه، فعالان حوزه‌ی شفافیت و حکمرانی، سیاست‌گذاران و مدیران دولتی و همچنین علاقه‌مندان به مسائل منابع طبیعی و توسعه‌‌ی پایدار مفید است؛ همچنین مطالعه‌ی این اثر به کسانی که دغدغه‌ی مقابله با فساد یا بهبود حکمرانی در کشورهای دارای منابع طبیعی را دارند، توصیه می‌شود.

بخشی از کتاب مبارزه با فساد در حکمرانی منابع طبیعی

«فساد در صنایع استخراج منابع طبیعی مانعی بر سر راه حکمرانی خوب و توسعهٔ پایدار در کشورهای جهان است. این موضوع به‌ویژه در زنجیرهٔ ارزش منابع طبیعی بسیار جدی است. به‌طور کلی شکنندگی دولت، درگیری و فساد فراگیر در بسیاری از «کشورهای سرشار از منابع» جا خوش کرده؛ جایی که فقر عمیق و گسترده است. پیشرفت کشورهای سرشار از منابع طبیعی در طول پانزده سال گذشته ناچیز بوده و در هر زمینه‌ای اوضاع بدتر شده است. به‌ویژه، پیشرفت اقتصادی آن‌ها در مقایسه با سایر نقاط جهان پایین‌تر بوده است. از آن بدتر، کیفیت حکمرانی این دسته از کشورها نه‌تنها بهبود نیافته، بلکه به شکل قابل‌توجهی پایین‌تر از سایر نقاط جهان است. در هر صورت، شواهد حاکی از آن است که چالش فساد بدتر شده است. بی‌گمان، کشورهای سرشار از منابع، به جزء برخی استثناها، با دشوارترین چالش توسعه دست به گریبانند. بااین‌حال، می‌توان چنین وضعیتی را تغییر داد. پژوهش‌ها حاکی از آن است که با در پیش گرفتن اصلاحات حکمرانی و مبارزه با فساد، منافع حاصل از توسعه به واسطهٔ بهبود حکمرانی و مهار فساد دست‌یافتنی خواهد شد.»