کتاب اسطوره عشق عذری

کتاب اسطوره عشق عذری، نوشته لیلا حدیدی و منتشرشده توسط انتشارات سیادت، اثری پژوهشی در حوزه‌ی ادبیات تطبیقی است که به بررسی و مقایسه‌ی روایت‌های عاشقانه‌ی لیلی و مجنون در ادبیات فارسی و عربی پرداخته است. این کتاب با رویکردی تحلیلی، اشعار و داستان‌های مرتبط با این اسطوره‌ی عاشقانه را از منظر تاریخی و ادبی واکاوی کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب اسطوره عشق عذری

کتاب اسطوره عشق عذری (نقد تطبیقی بر دیوان مجنون و مقایسه آن با لیلی و مجنون نظامی گنجوی) به بررسی تطبیقی دو روایت مهم از داستان لیلی و مجنون پرداخته است: یکی روایت نظامی گنجوی در قالب مثنوی فارسی و دیگری دیوان اشعار منسوب به قیس بن ملوح (مجنون عامری) در ادبیات عرب. لیلا حدیدی تلاش کرده است با رجوع به منابع دست‌اول عربی و فارسی، ریشه‌ها و تحولات این اسطوره‌ی عاشقانه را از دوران اموی تا قرن ششم هجری بررسی کند. 

کتاب در سه فصل اصلی سامان یافته و هر فصل به جنبه‌ای از این داستان و اشعار مرتبط با آن پرداخته است. در مقدمه، نویسنده به اهمیت عشق عذری و جایگاه آن در فرهنگ عرب و فارسی اشاره کرده است؛ سپس با تحلیل تاریخی، اجتماعی و ادبی، زمینه‌های شکل‌گیری این نوع عشق و تأثیر آن بر شعر و ادب را بررسی کرده است. اثر حاضر علاوه‌بر تحلیل ادبی، به تفاوت‌های روایت‌ها، اقتباس‌ها و تغییرات داستان در گذر زمان نیز توجه کرده و با مقایسه‌ی دقیق، نقاط اشتراک و افتراق دو روایت را روشن کرده است.

خلاصه کتاب اسطوره عشق عذری

این کتاب با تمرکز بر اسطوره‌ی عشق عذری، ابتدا به معرفی زمینه‌های تاریخی و اجتماعی عصر اموی پرداخته است؛ دورانی که داستان قیس و لیلی در آن شکل گرفت و شعر عاشقانه‌ی عفیف یا همان غزل عذری در ادبیات عرب رواج یافت. نویسنده با بررسی منابع عربی و فارسی نشان داده است که چگونه روایت‌های مختلف از عشق مجنون و لیلی در میان قبایل عرب و در ادبیات فارسی بازتاب یافته است. بخش مهمی از کتاب به مقایسه‌ی ساختار و محتوای دیوان مجنون و منظومه‌ی لیلی و مجنون نظامی اختصاص دارد. در این بخش، تفاوت‌های روایی، زبانی و محتوایی دو اثر بررسی می‌شود؛ برای مثال، نظامی داستان را با عناصر فرهنگ ایرانی و ساختار روایی منظم‌تر روایت کرده؛ درحالی‌که دیوان مجنون بیشتر شامل غزل‌ها و ابیات پراکنده‌ی عاشقانه است. 

کتاب به موضوعاتی مانند آغاز عشق، موانع اجتماعی و خانوادگی، نقش شخصیت‌های فرعی و مضامین عرفانی و اخلاقی در هر دو روایت پرداخته است. نویسنده نشان داده است که چگونه نظامی با الهام از دیوان مجنون، داستان را به زبان فارسی بازآفرینی کرده و تغییراتی متناسب با ذوق و فرهنگ ایرانی در آن ایجاد کرده است. در نهایت، کتاب به اشعاری اشاره کرده است که در دیوان مجنون آمده، اما در مثنوی نظامی نیامده‌اند و بر تفاوت‌های محتوایی و روایی این دو اثر تأکید کرده است.

چرا باید کتاب اسطوره عشق عذری را خواند؟

این کتاب فرصتی فراهم می‌کند تا مخاطب با یکی از مهم‌ترین داستان‌های عاشقانه‌ی شرق از زاویه‌ای تطبیقی و تحلیلی آشنا شود. بررسی دقیق تفاوت‌ها و شباهت‌های روایت فارسی و عربی، شناخت عمیق‌تری از سیر تحول داستان لیلی و مجنون و تأثیر آن بر ادبیات فارسی و عربی به‌دست می‌دهد؛ همچنین کتاب به علاقه‌مندان ادبیات تطبیقی و پژوهشگران کمک می‌کند تا با روش‌های تحلیل متون کلاسیک و بررسی اقتباس‌های ادبی آشنا شوند.

خواندن کتاب اسطوره عشق عذری را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعه‌ی این کتاب برای پژوهشگران و دانشجویان ادبیات فارسی و عربی و کسانی که به تحلیل تطبیقی متون ادبی علاقه دارند، مفید است؛ همچنین این اثر به افرادی که دغدغه‌ی شناخت ریشه‌های داستان‌های عاشقانه و تأثیر آن‌ها بر فرهنگ و ادبیات را دارند، پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب اسطوره عشق عذری

«سخن از عشق است، عشقی که از خداوند آغاز می‌شود. عشق، جوهری است در نهاد همهٔ موجودات بالاخص در نهاد انسان که از جانب خداوند به ودیعت گذاشته شده است. این عشق بین خداوند و انسان دو طرفه است... موضوع تحقیقی که در این پایان‌نامه پیش رو داریم نیز حکایت از عشق می‌کند. عشقی که به عالم بالا راه یافت و نظر عرفا و صوفیان را به خود جلب نمود. در این پژوهش به شرح و بررسی و مقایسهٔ مثنوی لیلی و مجنون نظامی و دیوان مجنون می‌پردازیم. مسئله‌ای که در این گفتار مورد بررسی قرار می‌گیرد این است که نظامی تا چه حد توانسته است از اشعار دیوان مجنون استفاده نماید، هر چند که مجبور به پیروی از این اشعار نبوده است و به خواهش پادشاه وقت، اخستان شروانشاه به سرودن این داستان غم‌انگیز پرداخته است. اصل این داستان عربی است و در ریگزارهای تفتیدهٔ عربستان و در حوالی سرزمین نجد اتفاق افتاده است. و نظامی اولین شاعری است که این داستان را به رشتهٔ نظم کشیده...»