کتاب ایمان و معرفت

معرفی کتاب ایمان و معرفت

کتاب الکترونیکی «ایمان و معرفت؛ نقد هگل بر کانت ذیل ایدئالیسم نقدی و تلقی کانتی از دانش به‌منزلهٔ نظام علم» نوشتهٔ عصمت‌اله کهزاد و با ویرایش عتیق اروند توسط نشر خرد جاوید منتشر شده است. این اثر به بررسی نسبت میان ایمان و معرفت در فلسفهٔ جدید، به‌ویژه در اندیشه‌های کانت و هگل، می‌پردازد و جایگاه ایدئالیسم نقدی را در این میان تحلیل می‌کند. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب ایمان و معرفت

این کتاب به یکی از مهم‌ترین مناقشات فلسفهٔ عصر جدید می‌پردازد: نسبت میان ایمان و معرفت و چگونگی بنیادگذاری دانش به‌منزلهٔ نظام علم. نویسنده با تمرکز بر سه فیلسوف کلیدی—دکارت، کانت و هگل—تحول مفهوم «ایده» و نقش آن در شکل‌گیری نظام‌های معرفتی را دنبال می‌کند. اثر حاضر ابتدا بحران روشن‌نگری و تفاوت‌های بنیادین میان روشن‌نگری فرانسوی و آلمانی را شرح می‌دهد و سپس به سراغ صورت‌بندی کانتی از ایدئالیسم نقدی و نقد هگل بر این رویکرد می‌رود. کتاب در بستر تاریخی و فکری قرن هجدهم و نوزدهم اروپا نوشته شده و به‌ویژه بر تأثیر انقلاب‌های فکری و سیاسی آن دوران بر فلسفهٔ علم و اخلاق تأکید دارد. نویسنده با بهره‌گیری از منابع اصلی و ترجمه‌های معتبر، تلاش می‌کند تصویری جامع از چالش‌های فلسفی پیرامون عقل، ایمان، اخلاق و نظام علم ارائه دهد.

خلاصه کتاب ایمان و معرفت

کتاب «ایمان و معرفت» با طرح بحران روشن‌نگری آغاز می‌شود؛ بحرانی که در پی پرسش از ماهیت عقل، آزادی و نسبت آن با ایمان و اخلاق در اروپا شکل گرفت. نویسنده ابتدا به تفاوت‌های روشن‌نگری فرانسوی و آلمانی می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه مفهوم «بیلدونگ» (تعلیم و تربیت) در سنت آلمانی، حلقهٔ مفقودهٔ پروژهٔ روشن‌نگری فرانسوی بوده است. سپس با بررسی فلسفهٔ دکارت، به انتقال مفهوم ایده از ساحت الهی به ساحت عقل انسانی اشاره می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه نزد دکارت، دانش به‌منزلهٔ نظام علم بر نسبتی از ایمان و معرفت استوار است. در ادامه، کانت وارد میدان می‌شود و با نقد عقل محض، تلاش می‌کند متافیزیک را به‌مثابهٔ علم بازبنیاد کند. کانت با انقلاب کپرنیکی خود، شناخت را به ساحت پدیداری محدود می‌کند و امر فی‌نفسه را به قلمرو ایمان حواله می‌دهد. اینجا تضاد میان ایمان و معرفت به قلب فلسفه منتقل می‌شود. هگل در فصل سوم کتاب، با نقد ایدئالیسم نقدی کانت، بر محدودیت‌های این رویکرد انگشت می‌گذارد و تلاش می‌کند فلسفه را به مرتبهٔ نظام علم ارتقا دهد. هگل معتقد است که تلقی کانتی از دانش، فلسفه را از دانش راستین محروم می‌کند و باید از طریق تاریخ خودآگاهی و استدلال مبتنی بر خودابداعی، به توجیه معرفتی و پاسخ به شکاکیت دست یافت. کتاب در نهایت نشان می‌دهد که هر نظام فکری بر نسبت خاصی از ایمان و معرفت بنا می‌شود و این نسبت، تعیین‌کنندهٔ ماهیت دانش، اخلاق و حتی ساختارهای اجتماعی است.

چرا باید کتاب ایمان و معرفت را خواند؟

این کتاب برای کسانی که به ریشه‌های فلسفهٔ مدرن، نسبت میان عقل و ایمان، و چگونگی شکل‌گیری نظام‌های معرفتی علاقه‌مندند، فرصتی فراهم می‌کند تا با یکی از مهم‌ترین مناقشات فلسفی غرب آشنا شوند. اثر حاضر با رویکردی تحلیلی و تطبیقی، خواننده را با سیر تحول اندیشه از دکارت تا هگل و چالش‌های بنیادین فلسفهٔ نقدی و ایدئالیسم آلمانی روبه‌رو می‌کند. مطالعهٔ این کتاب به فهم بهتر بحران‌های فکری عصر جدید و تأثیر آن‌ها بر علم، اخلاق و سیاست کمک می‌کند.

خواندن کتاب ایمان و معرفت را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران فلسفه، علاقه‌مندان به فلسفهٔ غرب، و کسانی که دغدغهٔ نسبت میان عقل، ایمان و معرفت را دارند، مناسب است. همچنین برای افرادی که به دنبال فهم عمیق‌تر از ایدئالیسم آلمانی و فلسفهٔ کانت و هگل هستند، مفید خواهد بود.

فهرست کتاب ایمان و معرفت

- بحران روشن‌نگری: بررسی زمینه‌های تاریخی و فلسفی بحران روشن‌نگری در اروپا و تفاوت‌های روشن‌نگری فرانسوی و آلمانی.- فصل اول: ضرورت ایدئالیسم نقدی به میانجی دکارت: تحلیل تطور مفهوم ایده، نظام دکارتی و نسبت ایمان و معرفت، و انتقال این مفاهیم به فلسفهٔ کانت.- فصل دوم: ایدئالیسم نقدی و تلقی کانتی از دانش به‌منزلهٔ نظام علم: معرفی زندگی و آثار کانت، شناخت علمی و حدود آن، ایده‌های استعلایی، دیالکتیک استعلایی و نقش عقل عملی و اخلاق در نظام کانتی.- فصل سوم: نزدیک‌کردن فلسفه به صورت علم یا برکشیدن فلسفه به مرتبهٔ نظام علم: زندگی و آثار هگل، نقد هگل بر کانت، بررسی ایدئالیسم نقدی، تضادهای آن و راه‌حل هگل برای توجیه معرفتی و پاسخ به شکاکیت.- موخره: جمع‌بندی و تأمل دربارهٔ فلسفهٔ بازتابی و نظرورزانه و جایگاه ایمان و معرفت در نظام‌های فکری.- منابع: معرفی منابع اصلی و ترجمه‌های مورد استفاده در پژوهش.

بخشی از کتاب ایمان و معرفت

«به‌نظر می‌رسد این گفته آگوستین که «ایمان می‌آورم تا بفهمم» مهم‌ترین خصیصه تفکر در قرون وسطی بود. به عبارتی هگلی در این دوره فلسفه به گونه‌ای دستیار ایمان شده بود. نظام و سیستم تفکر در قرون وسطی اگر مجاز باشیم از چنین عنوانی استفاده کنیم، برپایهٔ همین نسبت، یعنی دستیاری فلسفه برای ایمان، اساس گذاشته شده است. به بیان دقیق‌تر نسبت مسئله‌گون «ایمان» و «معرفت» در این دوره به گونه‌ای دیگر، چنان‌که هگل نیز اشاره می‌کند، دورانی که در آن فلسفه دستیار ایمان خوانده می‌شد گذشته و در دوران مدرن، فلسفه خودقانون‌گذاری مطلق‌اش را بازیافته است. این خودقانون‌گذاری مطلق فلسفه در دوران جدید با یک گسست انقلابی همراه است. ما این گسستِ انقلابی و پایه‌گذاری فلسفه جدید را از طریق تطور مفهوم «ایده» نزد دکارت دنبال می‌کنیم. ایده‌های افلاطونی که نزد متفکرین قرون وسطی به ساحت عقل الهی - که جهان مطابق آن خلق شده است - منتقل شد، با دکارت به محتوای شناخت انسانی و بنابراین به ساحت عقل انسانی منتقل می‌شود. بر بنیاد آنچه خواهد آمد، پایه‌گذاری فلسفه جدید به‌دست دکارت با تلقی خاصی از فلسفه یا دانش به‌منزلهٔ نظام علم همراه بود.»