کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ فلسفه دین کانت

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ فلسفه دین کانت نوشتهٔ لاورنس پاسترناک و ترجمهٔ مریم هاشمیان است. گروه انتشاراتی ققنوس این کتاب را منتشر کرده است؛ جلد ۳۳ از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد».

درباره کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ فلسفه دین کانت

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ فلسفه دین کانت (Kant’s Philosophy of Religion; The Stanford Encyclopedia of Philosophy) جلد ۳۳ از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد» است. ایمانوئل کانت در ۲۴ آوریل ۱۷۲۴ میلادی در کونیگسبرگ، مرکز پروس شرقی در خانواده‌ای متوسط و مسیحی از مذهب متقدسان لوتری زاده شد. بزرگ‌شدن کانت در خانواده‌ای مذهبی تأثیر مهمی بر شکل‌گیری فکری و فلسفی او گذاشت. کانت در دانشگاه کونیگسبرگ به تحصیل فلسفه و ریاضیات پرداخت و پس از دانشگاه چند سالی تدریس خصوصی می‌کرد تا در ۱۷۷۰ میلادی به مقام استادی منطق و فلسفهٔ مابعدالطبیعه در دانشگاه کونیگسبرگ انتخاب شد. پس از پیچیدن آوازهٔ او چندین بار از طرف دانشگاه‌های دیگر برای تدریس دعوت شد، اما پیشنهادشان را رد کرد. کانت موضوع‌هایی در فیزیک لایبنیتسی، اخترشناسی، زمین‌شناسی و شیمی را تا پیش از ۳۰سالگی به رشتهٔ تألیف درآورد و در ۳۱سالگی، رساله‌ای دربارهٔ «منشأ کیهان» منتشر کرد که برای نخستین‌بار صورت‌بندی فرضیهٔ سحاب ستاره‌ای در آن مطرح شده بود. کانت پس از انتشار مقالهٔ مشهور خود با عنوان «دربارهٔ صور و اصول جهان محسوس و معقول» که در ۱۷۷۰ میلادی منتشر شد، بیش از ۱۰ سال نوشتهٔ مهمی در زمینهٔ فلسفه منتشر نکرد. ایدهٔ بنیادین فلسفهٔ نقدی کانت به‌ویژه در نقدهای سه‌گانهٔ او («نقد عقل محض»، «نقد عقل عملی» و «نقد قوهٔ حکم») نمود یافته است. در ۱۷۸۱ میلادی چاپ نخست «نقد عقل محض» منتشر شد و چند سال بعد اهمیت نقد عقل محض آشکار و تصدیق شد. ایمانوئل کانت اغلب زندگی خود را در کونیگسبرگ گذراند و در ۸۰سالگی در ۱۲ فوریهٔ ۱۸۰۴ میلادی درگذشت. با فلسفهٔ دین کانت آشنا شوید.

دانشگاه استنفورد انتشار این دانشنامه را در سال ۱۹۹۵ میلادی آغاز کرد. پس از مدتی متن کامل مقالات را در اینترنت در دسترس علاقه‌مندان قرار داد. کسانی که در تدوین این دانشنامهٔ بزرگ نقش دارند، از استادان و مؤلفان به‌نام در حوزهٔ فلسفه هستند. این دانشنامه به سرپرستی دکتر «ادوارد ن. زالتا» صدها مدخل دارد و یکی از بهترین راه‌ها برای آشنایی مقدماتی با مباحث فلسفی است. «مسعود علیا» در سال ۱۳۹۲ با همکاری انتشارات ققنوس، تصمیم به ترجمهٔ بعضی از مدخل‌های این دانشنامه گرفت. او به‌همراه مترجمانی نام‌آشنا آخرین ویراست مقالات دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد را با حفظ سبک و زبان به پارسی برگرداند. انتشارات ققنوس این مجموعه را با کسب اجازه از گردانندگان این دانشنامه (به‌ویژه دکتر زالتا) منتشر کرده است. عناوین بعضی از این جلدها عبارت است از «مفهوم شر»، «فلسفهٔ دین»، «عقل به روایت کانت»، «زیبایی‌شناسی فمینیستی»، «ژاک لکان»، «اخلاق ارسطو»، «باروخ اسپینوزا»، «فیشته» و «پدیدارشناسی».

خواندن کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ فلسفه دین کانت را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعه در باب فلسفهٔ دین ایمانوئل کانت پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ فلسفه دین کانت

«طبق برهان وجودی از ایده واقعی‌ترین موجود، این نتیجه بدیهی برمی‌آید که این موجود وجود دارد. این واقعی‌ترین موجود هرچه باشد، می‌باید شامل تمام محمول‌هایی باشد که در بزرگی یا واقعیت آن سهم دارند؛ و، با توجه به این‌که وجود بالفعل (علی‌الظاهر) یکی از چنین محمول‌هایی است، بنابراین، واقعی‌ترین موجود هرچه باشد، موجودی است که بنا به تعریف باید وجود داشته باشد. از این رو، اگر می‌بایست دو موجود را مقایسه کنیم که بزرگی هر دو از هر لحاظ یکسان است جز این‌که یکی وجود دارد و دیگری وجود ندارد، آن‌که وجود ندارد، به موجب عدمش، فاقد محمولی است که در بزرگی دیگری سهیم است. بدین‌سان، مفهوم درستِ آنچه چیزی بزرگ‌تر از آن را نتوان تصور کرد، دربردارنده وجود است.

ایراد معروف کانت به این برهان آن است که «وجود محمول نیست»، و این امر با توسل به تمایز میان واحد بالفعل و واحد بالقوه پولی، مثلا صد دلار، تبیین می‌شود. میان این دو به لحاظ مفهومشان تفاوتی نیست: وجود، چیزی به مفهوم صد دلار اضافه نمی‌کند. لذا، وقتی ادعا می‌کنیم «صد دلار وجود دارد» یکی از محمول‌های صد دلار را، بخشی از ماهیت صد دلار را، جدا و برجسته نمی‌کنیم، بلکه فقط «وضع می‌کنیم» که این صد دلار را داریم. به همین سیاق، مدعای «واقعی‌ترین موجود وجود دارد»، صرفاً وضع کردن وجود آن است و حکمی در باب یکی از صفات ذاتی این موجود نیست، چرا که وجود، از آن رو که محمول یا صفت نیست، نمی‌تواند صفت ذات باشد.»