کتاب مطالعاتی درباره طبقات اجتماعی

کتاب مطالعاتی درباره طبقات اجتماعی نوشتهٔ ژرژ گورویچ و ترجمهٔ باقر پرهام است و انتشارات اندیشه احسان آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب مطالعاتی درباره طبقات اجتماعی

مؤلف کتاب مطالعاتی درباره طبقات اجتماعی، ژرژ گورویچ، در دوم نوامبر ۱۸۹۴ در «نووروسیسک» روسیه متولد شده و در ۱۹۶۶ در فرانسه درگذشته است. گورویچ تحصیلات خود در «روستف»، «ریگا» و پاریس انجام داده و نخستین کتاب او دربارۀ فلسفه فیشته در ۱۹۳۲ در توبینگن آلمان منتشر شده است.

از ۱۹۳۵ تا ۱۹۴۸، گورویچ استاد جامعه‌شناسی در دانشگاه استراسبورگ فرانسه بوده، سپس به پاریس آمده و کرسی جامعه‌شناسی «سوربن» را تا لحظۀ مرگ خویش اداره کرده است.

کتاب مطالعاتی درباره طبقات اجتماعی مجموعۀ درس‌های وی در «سوربن» غیرمارکسیست است که سال ۱۹۶۶ در فرانسه چاپ شده و شامل دو قسمت عمده است؛ بیش از پنج ششم کتاب به معرفی انتقادی کلیۀ نظریه‌های مهم طبقات اجتماعی اختصاص دارد و از این لحاظ برای دانشجویان و همۀ کسانی که در مسائل اجتماعی تحقیق می‌کنند و به جامعه‌شناسی علاقه‌مندند ابزار کار بسیار مفیدی است؛ بخش دوم، یا یک ششم دیگر کتاب کوششی است از جانب گورویچ در ارائه نظریه‌ای تلفیقی دربارۀ طبقات اجتماعی. بخش اخیر شاید برای خوانندگان تا حدودی دشوار به نظر رسد و حق هم همین است زیرا:

نوشته‌های گورویچ دو خصلت عمده دارند: از لحاظ محتوا، تقریباً در مرز فلسفه و جامعه‌شناسی‌اند، و بنابراین، جنبۀ نظری آنها بسیار شدید است؛ از لحاظ بیان، بسیار دشوار و حتی گاهی معلق‌اند، چراکه گوریچ روسی‌الاصل بود و زبان فرانسه را به شیوایی و روانی نمی‌نوشت. ترکیب این دو خصلت، یعنی باریک‌بینی‌های فیلسوف‌مآبانه با پیچیدگی بیان، نوشته‌های گورویچ را گاه تا سر حد لفاظی پیش می‌برد و خوانندۀ تنگ‌حوصله را ممکن است زود از میدان به در کند. لکن اگر دقت شود، در پی دشواری‌های لفظی و مغلق‌گویی‌های فلسفی و حتی زیاده‌نویسی‌ها، ایده‌های مهم در نزد گورویچ کم نیست.

مطلب دیگر اینکه، گورویچ مانند همۀ «اساتید»، نگران اصالت خویش است و جویای نام. ضمن امتیازهایی که به نظریۀ مارکسیستی طبقات اجتماعی می‌دهد کوشش دارد خود را پیشرفته‌تر و کامل‌تر نشان دهد.

کتاب حاضر اثر مفیدی است و در زمینۀ کتب مربوط به طبقات اجتماعی جایگاه ارزنده‌ای دارد، به‌خصوص برای خوانندۀ ایرانی، که نظیر این‌گونه کتاب‌ها چندان در اختیار او نیست.

خواندن کتاب مطالعاتی درباره طبقات اجتماعی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران و دانشجویان جامعه‌شناسی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب مطالعاتی درباره طبقات اجتماعی

«من با تحلیل متون مارکس آغاز می‌کنم یکی از مشهورترین این متون همان متن بیانیۀ کمونیستی است که در ژانویۀ ۱۸۴۸، چند روز پیش از در گرفتن انقلاب پاریس، منتشر شده است (هر چند که با توجه به موضوع، این متن نه دقیق‌ترین متن‌های مارکس است، نه قدیمی‌ترین آنها و نه غنی‌ترینشان). برای تحلیل مضمون این متن باید قسمتهایی از آن را نقل کرد:

«تاریخ تمامی جوامع تا به امروز همانا تاریخ نبرد طبقات است. آزادمردان و بردگان، نجبا و عوام، خوانین و رعایا، استادکاران و وردستها خلاصه، ستمگران و ستمدیدگان، که در تضادی دائمی رودرروی یکدیگر ایستاده‌اند، نهان یا آشکار، در نبردی بی‌امان بوده‌اند که هر بار با واژگونی انقلابی همه جامعه یا با ویرانی مشترک طبقات درگیر در نبرد خاتمه یافته است. در دوره‌های پیشین تاریخ، ما تقریباً در همه جا، جامعه را به‌صورت سازمان پیچیده‌ای از مراتب گوناگون می‌بینیم و مشاهده می‌کنیم که سلسله‌مراتب متعددی از شرایط اجتماعی وجود دارد. در روم قدیم نجبا یا اعیان، و عوام یا بردگان را داریم، در قرن وسطا، بزرگان فئودال، دست‌نشانده‌ها، استادکاران، وردستها و سرفها را، که تقریباً هر کدام از آنها نیز سلسله‌مراتبی خاص خود دارند. جامعه بورژوایی نوین که بر ویرانه‌های جامعۀ فئودالی بنا شده تضادهای طبقاتی را از بین نبرده است. فقط به جای صورت‌های نبرد طبقاتی و طبقات و شرایط ستمگری گذشته، صورت‌ها، طبقات و شرایط جدیدی قرار گرفته است.» بیانیۀ کمونیستی.»