کتاب جرایم پنهان و آسیب های اجتماعی

کتاب جرایم پنهان و آسیب های اجتماعی نوشتهٔ پاملا دیویس و پیتر فرانسیس و تانیا یات و ترجمهٔ محسن نیازی و زهرا نوری است و انتشارات اندیشه احسان آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب جرایم پنهان و آسیب های اجتماعی

با آغاز دوران صنعتی‌شدن، مهاجرت روستاییان به شهرها و گسترش شهرنشینی، مسئلهٔ جرم و انحرافات اجتماعی مورد توجه دانشمندان علوم اجتماعی قرار گرفت. این‌گونه جرایم و انحرافات شامل سرقت، قتل، خشونت، مصرف مواد مخدر و جرایم دیگری می‌شوند که اغلب علل و عوامل تأثیرگذار، روند و پیامد وقوع آن‌ها در جامعه مشهود هستند. در این میان، جرایم و انحرافات دیگری وجود دارند که عوامل و فرایند رخداد آنها کاملاً مشخص نیستند، اما پیامدهای متعدد و مخربی در پی داشته و ابعاد گسترده‌ای از خشونت و تخریب را در بر می‌گیرند. به این‌گونه جرایم و انحرافات به دلیل پنهان‌بودگی جرم، مجرم و قربانی، جرایم پنهان اطلاق می‌شوند و به همین دلیل کمتر مورد توجه عموم جامعه و پژوهشگران اجتماعی قرار گرفته‌اند. از دلایل دیگر پنهان‌بودگی این گونه جرایم می‌توان به همکاری منابع قدرت و ثروت در رخداد این جرایم و انحرافات اشاره کرد.

کتاب پیش رو «جرایم پنهان و آسیب‌های اجتماعی» در جستجوی پاسخگویی به چند پرسش اساسی با استفاده از رویکرد جامعه‌شناختی است. این پرسش‌ها شامل: ۱- جرایم پنهان از چه ویژگی‌هایی برخوردارند؟، ۲- چه افرادی مرتکب این‌گونه جرایم می‌شوند؟، ۳- قربانیان این جرایم چه ویژگی‌هایی دارند؟ و به صورت جزیی‌تر ۴- جرایم پنهان چه جرایمی را در بر می‌گیرند؟ می‌شوند.

این کتاب با همکاری جمعی از نویسندگان و پژوهشگران حوزهٔ جرم و انحرافات اجتماعی از جمله، اوی بریزمن، پاملا دیویس، پیتر فرانسیس، الکساندرا هال، متیو هال، مایکل لوی، واین موریسون، استیو تامبز، ریک والترز، هایلی واتسون و تانیا یات به نگارش درآمده و سعی شده تا با طرح پرسش و به چالش کشیدن باورها و روش‌های متداولِ تأمل پیرامونِ جرم، آسیب، قربانی‌سازی، مقررات و کنترل جرم و نیز به منظور کمک به سنت انتقادی با تلفیق و بررسی آثار پژوهشگرانی که در این زمینه الهام‌بخش بوده‌اند، نقد جدیدی ارایه شود.

کتاب حاضر مشتمل بر ۱۲ فصل است که به استثنای فصل اول که پیرامون پیشینه، زمینه و رویکرد جرایم پنهان نگاشته شده است، هریک از ۱۱ فصل دیگر، به یکی از جرایم پنهان متمرکز بوده و آن‌ها را مورد بررسی و مداقه قرار داده است. در فصل اول، نگارندگان، پاملا دیویس، پیتر فرنسیس و تانیا یات به نگارش پیشینه، زمینه و رویکردهای جرایم پنهان پرداخته و به لزوم جدی گرفتن این جرایم و آسیب‌های پنهان اشاره کرده‌اند. در این فصل نمونه‌هایی از جرایم پنهان (رسوایی لیبور، رسوایی اخلاقی جیمی ساویل و فاجعهٔ هیلسبورگ) و علل پنهان ماندن این جرایم ارایه شده‌اند. نگارش فصل دوم با عنوان «برابری جنسیتی: رازهایی درباب آشکارسازی جرایم و قربانی‌سازی جنسی» را پاملا دیویس به عهده گرفته است. او در این فصل شالوده‌های ساختارمند تاریخی سوءاستفادهٔ جنسی و جرایم خشن و قربانی‌شدن را مورد بررسی قرار داده است. این فصل، دلیل و ماهیت پنهان‌ماندن جرایم و قربانی‌سازی‌ها در طی سالیان متمادی را به واسطهٔ رویکرد جنسیتی و انتقادی، توضیح می‌دهد. در این فصل از رسوایی جیمی ساویل به عنوان نمونه، استفاده شده و نقش عواملی را که آشکار سازی جرایم حتی برای یک سلبریتی مشهور مانند ساویل را به تعویق می اندازند، توضیح می‌دهد. 

«سیاست، قدرت و رسانه: افشای تروریسم زیست محیطی و بوم شناختی» عنوان فصل سوم به نگارش هایلی واتسون و تانیا یات است. آنها در این فصل به نقش واژه‌گزینی از سوی نشریات و نقش آن در تلقی جرم تأکید داشته اند. بریزمن از دیگر نگارندگان این کتاب در مقالهٔ خود با عنوان «دقت دید تغییرات اقلیمی» بر جرایم پنهان زیست‌محیطی تمرکز کرده و فصل چهارم این کتاب را به این بحث اختصاص داده و در این فصل اصطلاحاتی با عنوان نزدیک‌بینی و دوربینی اقلیمی را مطرح ساخته و به توضیح آنها با رویکرد جرم‌شناسی سبز پرداخته است.

 الکساندرا هال، نگارندهٔ فصل پنجم کتاب با عنوان «جرایم ناموسی» است. وی پس از مطالعات ابتدایی پیرامون چیستی جرایم ناموسی و بررسی ویژگی‌های این اصطلاح، ماهیت و گستردگی جرایم «ناموسی» را در انگلستان مورد تحلیل و مداقه قرار داده است. «سالمندآزاری» عنوان فصل ششم کتاب جرایم پنهان و آسیب های اجتماعی با نگارش متیو هال است. به اعتقاد او این موضوع فراتر از باور محدود قربانی‌شدن کیفری سالمندان است. وی جرایم علیه سالمندان را در سه فضای خانه‌های سالمندان، خانه و شغلی- سازمانی مورد بررسی قرار داده است و به دلایل رخداد اتفاق مزبور در این مکان‌ها اشاره کرده است. ریکی والتر نگارندهٔ فصل هفتم کتاب جرایم پنهان و آسیب‌های اجتماعی با عنوان «آلودگی هوا و خشونت پنهان» است. او به یکی از عمومی‌ترین جرایم پنهان که تقریباً تمامی جوامع صنعتی با آن مواجه هستند یعنی آلودگی هوا، اشاره کرده است. 

در فصل هشتم، تانیا یات «چپاول‌گری پنهان: جرم پنهان سرقت زیستی سازمان یافته» را مورد توجه و بررسی قرار داده است. این فصل به مطالعهٔ ماهیت پنهان و نیز تحرکات قدرت چپاول‌گری و سرقت منابع طبیعی توسط موسسات و سازمان‌ها پرداخته است. این گونه جرایم تحت عنوان سرقت زیستی معروف شده‌اند. در فصل نهم، واین موریسون در مقالهٔ خود با عنوان «جنگ و آشکاربودگی هنجارین: روابط آنها در میان مناطق مختلف جهان» به موضوع جنگ به مثابه جرم پنهان در عصر جهانی شدهٔ معاصر می‌پردازد.

 فصل دهم این کتاب نیزکه به قلم استیو تامبز نگاشته شده است، به «جرایم مربوط به بهداشت و ایمنی در بریتانیا» پرداخته است. به زعم وی، این‌گونه جرایم بزرگ‌ترین عمل پنهان اطلاق شده و در زمرهٔ جرایم پنهان به شمار می‌روند. او اطلاعاتی تجربی در اختیار خوانندگان قرار داده که یادآور پنهان‌بودگی، برخی جرایم برای سیاست‌مداران، رسانه‌ها، عموم مردم و در واقع برخی دانشگاهیان نسبت به دیگران است. تمرکز این فصل، بر قوانین و مقررات بهداشت و ایمنی کار در ادارات و کارخانجات انگلستان است. 

در فصل یازدهم با عنوان «بازبینی قوانین تقلب و کلاه‌برداری»، میشل لوی به آخرین مورد جرایم پنهان که مدنظر این کتاب است اشاره دارد. او به مدت چهل سال پژوهش‌های بین‌المللی پیرامون کنترل یقه‌سفیدان و جرایم سازمان‌یافته، فساد و پول‌شویی/ سرمایه‌گذاری در تروریسم را هدایت کرده و به بررسی زمینه‌های نظارت و مجازات پرونده‌های کلاهبرداری، ماهیت و تأثیر تغییرات ایجاد شده طی دهه‌های گذشته پرداخته است. آخرین فصل این کتاب (فصل دوازدهم)، «جرایم پنهان، آسیب اجتماعی و جرم‌شناسی رادیکال» نام دارد، نویسندگان، دیویس، فرنسیس و یات در این فصل اهدافی را که از ابتدای نگارش کتاب در جستجوی آن بودند را بیان کرده و به تفسیر آنها پرداخته‌اند.

شایان ذکر است که خوانندگان می‌توانند پس از مطالعهٔ این کتاب و با در نظر گرفتن ویژگی‌های پنهان‌بودگی مندرج در فصل اول، در جرایم دیگری که در جامعهٔ آنها از نظر عموم پنهان مانده تأمل کرده و زمینه‌ها و روند شکل‌گیری آنها را مد نظر قرار دهند.

خواندن کتاب جرایم پنهان و آسیب های اجتماعی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران حوزه‌های جامعه‌شناسی، مددکاری و حقوق جزا پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب جرایم پنهان و آسیب های اجتماعی

«میزان پنهان‌بودگی، اغلب، به عواملی بستگی دارد که پیامد اعمال و اتّفاقات خاصی است. در اینجا، به‌منظور دستیابی به اهداف خود، به تشریح ویژگی‌های بارزی پرداخته‌ایم که میزان پنهان‌بودگی جرائم را پیش‌بینی می‌کنند: فقدان دانش (دانش جمعی یا فردی اندکی مبنی‌بر ارتکاب جرم وجود دارد)، فقدان آمار (آمار رسمی در ثبت یا دسته‌بندی جرم ناموفّق بوده‌اند)، فقدان نظریه (جرم‌شناسان و همچنین دیگران در توصیف جرم، وجود و پیامدهای آن غفلت کرده‌اند)، فقدان پژوهش (این قبیل جرائم نه درزمینهٔ پیامدها و در نه کنترل موردتوجّه پژوهش‌های اجتماعی قرار نگرفته‌اند)، فقدان کنترل (مکانیسم رسمی یا نظام‌مندی برای کنترل این قبیل جرائم وجود ندارد)، فقدان استراتژی (این قبیل جرائم در دستور کار سیاسی عمومی جایی را به خود اختصاص نداده‌اند) و درنهایت، فقدان هراس! (این جرائم در دستهٔ هراس‌های اخلاقی قرار ندارند و عاملان آن‌ها به‌عنوان شیاطین بشری به تصویر کشیده نمی‌شوند).

این هفت ویژگی که جاپ و همکاران پیشنهاد داده‌اند، ابزار مفیدی را درجهت طبقه‌بندی و توصیف دامنهٔ وسیعی از کنش‌ها و اتفاقاتی فراهم می‌کند که در زندگی روزمره پنهان باقی می‌مانند. به‌علاوه، آن‌ها پیشنهاد دادند که در صورت ترکیب این ویژگی‌ها چارچوب یا قالبی شکل می‌گیرد که با استفاده از آن‌ها می‌توان پنهان‌بودگی نسبی را ارزیابی کرد. هرکدام از ویژگی‌ها (فقدان دانش، فقدان اطّلاعات آماری، فقدان نظریه، فقدان پژوهش، فقدان کنترل، فقدان استراتژی‌ها و فقدان هراس) می‌توانند مستقل از یکدیگر مشاهده شوند؛ امّا پتانسیلی درجهت تقویت متقابل آن‌ها وجود دارد. ما در بخش‌های آینده و فصول پیش رو مکانیسم این فرایند را تشریح خواهیم کرد. پنهان‌بودگی نسبی فعالیت‌ها و اتفاقات خاص و تجربیات (که موضوع موردبحث ما در کتاب حاضر است)، شناسایی و درک متعاقب آن‌ها به‌عنوان جرم یا آسیب و شناسایی آن‌ها به‌واسطهٔ پژوهش‌های جرم‌شناسانه به این بستگی دارد که کدام ویژگی‌ها در این قالب گنجانده شده و تا چه میزان و درجه‌ای تبیین‌شده‌اند. همچنین پنهان‌بودگی به توان تقویت متقابل نیز بستگی دارد؛ یعنی جایی که این ویژگی‌ها به‌منظور افزایش میزان پنهان‌بودگی با یکدیگر همکاری می‌کنند و جرم‌شناسان توانایی خود را درجهت آشکارسازی، افشاگری و به چالش کشیدن آن‌ها نشان می‌دهند. ما معتقدیم که این ویژگی‌ها ساختار پایداری دارند و درحال‌حاضر، همانند ۱۵ سال پیش که گسترش یافته بودند، کاربردی هستند.»