کتاب تاریخ چیست؟

کتاب تاریخ چیست؟ نوشته‌ی ئی. ایچ. کار و با ترجمه‌ی حسن کامشاد، اثری مهم در حوزه‌ی فلسفه‌ی تاریخ به‌شمار می‌آید. این کتاب که نشر خوارزمی آن را منتشر کرده است، مجموعه‌ای از سخنرانی‌های نویسنده در دانشگاه کمبریج است که به یکی از بنیادی‌ترین پرسش‌های علوم انسانی می‌پردازد: تاریخ چیست و مورخ چه نقشی در شکل‌دادن به آن دارد؟ کار با نگاهی انتقادی و تحلیلی، مفاهیم رایج درباره‌ی تاریخ، واقعیت تاریخی، نقش مورخ، جامعه و فرد، اخلاق و علیت در تاریخ را به چالش می‌کشد و تلاش می‌کند تصویری روشن‌تر از ماهیت تاریخ و فرایند تاریخ‌نگاری ارائه دهد. این کتاب نه‌تنها برای دانشجویان و پژوهشگران تاریخ، بلکه برای علاقه‌مندان به اندیشه و فلسفه نیز جذابیت دارد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب تاریخ چیست؟

تاریخ چیست؟ نوشته‌ی ئی. ایچ. کار، اثری کلاسیک در زمینه‌ی فلسفه‌ی تاریخ است که بر پایه‌ی شش سخنرانی در دانشگاه کمبریج شکل گرفته است. کار در این کتاب، با رویکردی تحلیلی و انتقادی، به بررسی چیستی تاریخ، نقش مورخ، و رابطه‌ی میان واقعیت‌های تاریخی و تفسیرهای مورخان می‌پردازد. ساختار کتاب به گونه‌ای است که هر فصل به یکی از جنبه‌های اساسی تاریخ‌نگاری اختصاص یافته: از تعریف واقعیت تاریخی و جایگاه مورخ، تا نسبت جامعه و فرد، اخلاق و علم در تاریخ، و مفهوم علیت و پیشرفت تاریخی. نویسنده با مثال‌های متنوع و ارجاع به آثار مورخان و فیلسوفان مختلف، نشان داده است که تاریخ صرفاً مجموعه‌ای از وقایع نیست، بلکه فرایندی پویا و تفسیرپذیر است که همواره تحت تأثیر نگرش‌ها و شرایط زمانه قرار دارد. کار در این اثر، ضمن نقد دیدگاه‌های سنتی و پوزیتیویستی، بر اهمیت انتخاب، تفسیر و ارزش‌گذاری مورخ تأکید کرده است و تاریخ را امری زنده و وابسته به ذهن و جامعه می‌داند.

خلاصه کتاب تاریخ چیست؟

کتاب تاریخ چیست؟ اثری غیرداستانی است و در این بخش، پیام‌ها و ایده‌های اصلی آن مرور می‌شود. کار در ابتدای کتاب، با طرح این پرسش که «تاریخ چیست؟»، به نقد دیدگاه‌های رایج درباره‌ی تاریخ می‌پردازد. او نشان می‌دهد که تاریخ صرفاً مجموعه‌ای از وقایع گذشته نیست که به‌طور عینی و بی‌طرفانه ثبت شده باشند، بلکه محصول انتخاب و تفسیر مورخان است. به باور کار، مورخ نه‌تنها وقایع را ثبت می‌کند، بلکه با گزینش و تفسیر آن‌ها، به گذشته معنا می‌بخشد. او با مثال‌هایی از تاریخ‌نگاری قرن نوزدهم و بیستم، نشان داده است که حتی واقعیات تاریخی نیز بر اساس ارزش‌ها، دغدغه‌ها و شرایط اجتماعی زمانه انتخاب و برجسته می‌شوند. در فصل‌های بعدی، کار به رابطه‌ی میان جامعه و فرد در تاریخ می‌پردازد و تأکید می‌کند که هیچ رویدادی را نمی‌توان صرفاً به کنش فردی یا ساختار اجتماعی نسبت داد. او نقش اخلاق، علم و علیت را در تاریخ بررسی می‌کند و نشان می‌دهد که تاریخ‌نگاری همواره با پرسش‌های ارزشی و تبیینی همراه است. کار با نقد نگاه جزم‌اندیشانه به علیت، بر پیچیدگی روابط علّی در تاریخ و ضرورت توجه به زمینه‌های اجتماعی و فکری تأکید می‌کند. در بخش‌هایی از کتاب، نویسنده به مفهوم پیشرفت در تاریخ می‌پردازد و با نگاهی انتقادی، خوش‌بینی ساده‌انگارانه به پیشرفت خطی و بی‌وقفه را به چالش می‌کشد. او معتقد است که تاریخ نه‌تنها بازتاب گذشته، بلکه بازتاب دغدغه‌ها و امیدهای زمان حال است و مورخ ناگزیر است از منظر اکنون به گذشته بنگرد. در نهایت، کار نتیجه می‌گیرد که تاریخ‌نگاری، فرایندی پویا، انتخاب‌محور و تفسیرپذیر است که همواره در تعامل با جامعه و ذهن مورخ شکل می‌گیرد.

چرا باید کتاب تاریخ چیست؟ را بخوانیم؟

تاریخ چیست؟ اثری است که با رویکردی انتقادی و تحلیلی، بسیاری از پیش‌فرض‌های رایج درباره‌ی تاریخ و تاریخ‌نگاری را به چالش می‌کشد. این کتاب فرصتی فراهم می‌کند تا خواننده با ماهیت پیچیده‌ی تاریخ، نقش فعال مورخ در انتخاب و تفسیر وقایع، و تأثیر شرایط اجتماعی و فکری بر روایت‌های تاریخی آشنا شود. کار با مثال‌های متنوع و ارجاع به آثار مورخان و فیلسوفان مختلف، نشان داده است که تاریخ صرفاً بازتاب گذشته نیست، بلکه بازتاب دغدغه‌ها و ارزش‌های زمان حال نیز هست. مطالعه‌ی این کتاب به درک عمیق‌تر از فرایند تاریخ‌نگاری، نقد منابع تاریخی و پرهیز از ساده‌انگاری در مواجهه با گذشته کمک می‌کند. همچنین، برای کسانی که به فلسفه، علوم اجتماعی و نقد اندیشه علاقه دارند، این اثر می‌تواند الهام‌بخش و چالش‌برانگیز باشد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به دانشجویان و پژوهشگران تاریخ، فلسفه و علوم اجتماعی پیشنهاد می‌شود. همچنین برای کسانی که به نقد روایت‌های تاریخی، ماهیت دانش تاریخی و نقش مورخ علاقه دارند، مناسب است. به علاقه‌مندان به اندیشه‌ورزی و کسانی که به دنبال درک عمیق‌تر از فرایند شکل‌گیری تاریخ هستند نیز توصیه می‌شود.