کتاب حکایت سفره ها

کتاب حکایت سفره ها نوشتهٔ پریسا آقارفیعی است و انتشارات نظری آن را منتشر کرده است. این کتاب دربارهٔ سنت سفره‌ پهن‌کردن است.

درباره کتاب حکایت سفره ها

پس از کارهای پرحجم روزانه، انتظار یک خانهٔ گرم و دیدن یک سفرهٔ رنگین، لذت‌بخش است. نشستن افراد با نیت پاک بر سر سفره‌ٔ نذری که نشان از عقاید دینی با تلألؤ نوری در آن، پهن‌کردن سفرهٔ سنتی نوروز و عقد که دیدن آن مسرت و لبخند را بر دل و لب می‌نشاند، همه و همه حکایت از فرهنگی دارد که از زمان‌های گذشته به جا مانده است.

ایرانیان باستان اهل شادی بودند و هرگاه بهانه‌ای به دست می‌آوردند دور هم جمع می‌شدند و در این میان گاهی خوراکی‌هایی را که هر یک نشان و سمبلی از حکایتی بود، برای پذیرایی قرار می‌دادند.

خوراکی‌های مراسم شادی با مراسم غصه و غم متفاوت و هریک به نوبهٔ خود نشانی از شادی و صبر، زایش و... داشت.

در کتاب حکایت سفره ها، به سنت پهن‌کردن سفره و قراردادن خوراکی‌هایی که گاه به عرف و گاه از روی نشانه برای مراسم‌ سنتی و مذهبی است پرداخته می‌شود. رسم پهن‌کردن این سفره‌ها به‌جامانده از زمان‌های باستان بوده که اخیرا سبک‌هایی بر آن افزوده یا از آن کاسته شده است.

بعضی سفره‌های مذهبی شاید هیچ روایت و احادیث مذهبی قابل قبولی از نظر علما نداشته باشد و گاهی به کلی آن را نقض و مترود اعلام می‌دارند؛ ولی قدر مسلم مردم به لحاظ عقاید و اعتقادات و ارادت نسبت به ائمه و اهل بیت به پهن‌کردن این سفره‌ها اقدام می‌‌کنند. حتماً خرافات‌هایی هم در پهن‌کردن این سفره‌هاست؛ اما نیت همهٔ بانی‌های آن سفره‌ها یا نزدیکی به خالق واحد یا خیر و نیکویی‌رساندن به دیگران، شادی، خوش‌یمنی و شاید آشنایی گروهی به اندازهٔ حتی یک کلام با اعتقادات ملی و مذهبی باشد. 

خواندن کتاب حکایت سفره ها را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به کسانی که می‌خواهند با سنت‌های اصیل ایرانی و اسلامی آشنا شوند پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب حکایت سفره ها

«سفره هفت‌سین

سابقه سفره هفت‌سین باید بسیار کهن باشد. سفره‌ای با هفت شاخه گیاه، هفت گرده نان پخته شده با هفت نوع حبوب، هفت جام سپید و هفت درهم سپید و یک سکه ضرب شده در همان سال و یک بسته اسپند.

اغلب می‌گویند علت نام‌گذاری این خوان به هفت‌سین، همان هفت امشاسپندان (هفت فرشته) در آیین زرتشت است. برخی نیز بر این باورند که در اصل هفت شین بوده مانند: شکر، شیرینی و... .

دکتر بهرام فره‌وشی پژوهشی دارد که بسیار جالب توجه است:

«در روزگار ساسانیان یکی از کالاهی ارزشمند بازرگانی چین و ایران ظرف‌هایی بود که بعدها به نام چینی نام‌گذاری شد و به شکل سینی یا صینی در ایران رواج یافت... در آیین‌های نوروزی برای چیدن خوان نوروزی از همین ظروف منقش و نفیس بهره می‌گرفتند. این ظرف‌ها را پر از نقل و قند و شیرینی می‌کردند و آنها را به عدد هفت امشاسپدان فبر سر خوان می‌گذاشتند. و از این رو خوان نوروزی به نام هفت‌سینی و یا هفت قاب نام گرفت.»

نهادن آتشدان در سفره و خوان نوروزی نیز اهمیت ویژه دینی داشت. در کنار آتشدان چوب‌های خوب نسوز و عود و اسپند می‌نهادند و گاه کندر. آتشدان‌ها بعدها به شمعدان و چراغ تبدیل شد. اسپند را گیاه مقدسی می‌دانستند که سوزاندن آن موجب دور شدن دیوان و بدی و بیماری بود.

اقلام دیگری که بر سفره می‌نهادند عبارت بود از: شیر تازه، خرما، شاخه‌هایی از انار، بید و انجیر. تخم‌مرغ به نشانه نطفه و نژاد. آیینه و سمنو. سنجد به نشان عشق و دلدادگی. ماهی به نشانه اسفندماه که سپری شده بود.

سیب، میوه‌ای با راز و رمز عشق. انار میوه‌ای که درخت آن در نزد ایرانیان مقدس بود. سکه‌های تازه ضرب شده به بشارت برکت و ثروت. گل بیدمشک که نمایشگر امشاسپند سپندارمزد و گل ویژه اسفندماه بود. نارنج که گوی مانند بود (نماد زمین). البته غوطه‌ور در آب... .

سفره سیزده به در

جشن سیزده فروردین ماه روز بسیار مبارک و فرخنده است. گروهی چون در مورد این روز آگاهی کمتری دارند آن روز را نحس می‌دانند و برای بیرون کردن نحسی از خانه و کاشانه خود کنار جویبارها و سبزه‌ها می‌روند و به شادی می‌پردازند. تاکنون هیچ دانشمندی ذکر نکرده که سیزده نوروز نحس است. بلکه قریب به اتفاق روز سیزده نوروز را بسیار مسعود و فرخنده دانسته‌اند.

ایرانیان قدیم پس از دوازده روز جشن گرفتن و شادی کردن که به یاد دوازده ماه سال است، روز سیزدهم نوروز را که روز فرخنده است به باغ و صحرا می‌رفتند و شادی می‌کردند و در حقیقت با این ترتیب رسمی بودن دوره نوروز را به پایان می‌رسانیدند. در این روز ضمن برنامه‌های فوق، به رسم شادی سفره‌ای گسترده می‌شود و از تنقلات مانند آجیل، میوه، کاهو و سکنجبین بر آن قرار می‌دهند. در این روز پختن آش شکون دارد.»