کتاب ورامین در قاب جامعه شناسی

کتاب ورامین در قاب جامعه شناسی نوشتهٔ جمشید میرزایی و فاطمه خزایی است و انتشارات نظری آن را منتشر کرده است. این کتاب تحلیلی جامعه‌شناختی بر منطقهٔ‌ ورامین است.

درباره کتاب ورامین در قاب جامعه شناسی

کتاب ورامین در قاب جامعه شناسی از چنـدین موضوع مختلف ترکیب یافته است. منظور از ورامین، شهرستان کنونی ورامین (شامل دو بخـش مرکـزی و جوادآبــاد) نیســت؛ بلکــه ورامــین فرهنگــی یعنــی ســرزمین وســیعی بــا اشـتراک‌های تـاریخی، فرهنگـی، اجتمـاعی، ارتباطی و... اسـت کـه منطقهٔ وسیعی در جنوب شرقی اسـتان تهـران را بـه خـود اختصـاص داده و امـروز شامل چهار شهرستان ورامین، پاکدشـت، پیشـوا و قرچـک مـی‌شود. سـه شهرستان اخیر بـه‌ترتیـب در اواسـه دهـهٔ هفتـاد، سـال ۳۶ و ۳۴ از ورامـین منتزع شـدند و امـروزه در قالـب واحـدهای سیاسـی و جغرافیـایی مسـتقلی (فرمانداری) در پهنهٔ جنوب شرقی تهران به حیات خود ادامه می‌دهنـد. هنوز این چهار شهرستان مستقل، دارای اشتراکات و پیوستگی‌هـای فراوانی هستند و این اشتراک‌ها و تجانس‌ها موضوع اصلی کتاب ورامین در قاب جامعه شناسی است.

این کتاب رویکرد جامعه‌شناختی دارد. در این کتاب هرجا که از ورامین نام برده شده در واقع معنی دوم مد نظر است. کتاب حاضـر در برگیرنـدهٔ شـش موضـوع مختلـف اسـت و دو محـور اساسـی (ورامـین بـه عنـوان موضـوع نوشـتن و چیرگـی نگـاه و رویکـرد جامعـه‌شـناختی بـر تمـامی کتـاب) آن را بـه هـم پیونـد داده اسـت. «قیـام ۱۵خرداد» به عنوان نخستین بخش کتاب جانمایی شـده اسـت. در واقـع قیام ۱۵خرداد آغازگر جنبشی بود کـه بـه تعبیـر میشـل فوکـو در آن نَفَـس مذهبی دمیده شده است که بیش از آنکـه از عـالم بـالا سـخن بگویـد بـه دگرگونی این دنیا می‌اندیشد و این دگرگونی دنیوی همـان ورود دیـن بـه عرصهٔ سیاست و اجتماع است. در این بخش، قیام ۱۵خرداد که اکنون بیش از نیم‌قرن از آن واقعه می‌گذرد مورد تحلیل جامعه‌شناسی (جامعـه‌شناسـی جنبش‌های اجتمـاعی) قـرار گرفتـه اسـت. «چـالش‌هـای توسـعهٔ روسـتایی ورامین و...» به عنوان دومین بخش از کتاب جانمایی شده است. در این نوشتار مفهوم توسعهٔ روستایی، چالش‌های توسعهٔ روستایی در ورامین و نیز چندین راهکار برای برون‌رفـت از وضـعیت موجـود ارائـه شده است. در سومین بخش یعنی «نقدی بر مقاله ورامین جدال برای هویت‌یابی» به نقـد و بررسی و تحلیل انتقادی مقالهٔ مذکور پرداخته و استدلا‌ل‌های نویسـنده به نقد کشیده شده است. اصل نوشته و پاسخ به ۱۰ سال قبل بازمی‌گردد، اما موضوع هنوز داغ و مورد بحث گروه‌ها، محافل، مطبوعـات و رسـانه‌هاسـت و گرد زمان آن را به بایگانی نسپرده است. 

«حاشیه‌نشینی در ورامین» عنوان چهارمین نوشتار کتاب است که با نگاهی جامعه‌شناختی به بررسی پدیده‌ای چندوجهی و چندبُعدی بـه اسـم حاشـیه‌نشـینی بـه عنـوان زائیـدهٔ شهرنشـینی و نـه زائـدهٔ شهرنشـینی پرداختـه است. یکـی از پدیـده‌هـای فرهنگـی و اجتمـاعی نوپـا در ورامـین، تشکل‌های مدنی یا سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن)ها هسـتند کـه در نوشـتار پنجم یعنی آسیب‌شناسی تشکل‌های مدنی ورامین در سـه قسـمت موانـع شکل‌گیری، کارکردها و آسـیب‌هـا بررسـی شده است. «تحلیـل آمـاری یـازدهمین دوره انتخابـات ریاسـت‌جمهـوری» در حـوزهٔ ورامـین عنوان ششمین و آخرین بخش کتاب حاضر است. در اینجا یازدهمین دورهٔ انتخابات ریاست جمهوری (در سال حماسه سیاسی، حماسـه اقتصـادی) مورد تحلیل آماری قرار گرفته و وجوه اشتراک و وجـوه افتـراق نتـایج و آمار شهرستان‌های چهارگانه را با هم و با میانگین کشوری مقایسه شده است.

کتاب کتاب ورامین در قاب جامعه شناسی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 ایـن کتـاب مـورد اسـتفادهٔ شـهروندان، صـاحب‌نظران، ورامین‌پژوهان و... است. 

بخشی از کتاب ورامین در قاب جامعه شناسی

قیام ۱۵خرداد ویژگی‌های منحصر به فردی داشته است و اکنون با گذشت نیم قرن از آن واقعه و با نگاهی روشمند و مستدل می‌توان به مختصات و نتایج آن نگریست. این جنبش نه فقط پدیده صرفاً تاریخی یا یک جنبش اجتماعی عام بلکه جنبشی داعیه دار بوده است. جنبش سیاسی- مذهبی ۱۵خرداد این تفکر ضمنی را به دنبال داشت که دین بیش از گذشته وارد عرصه زندگی سیاسی و اجتماعی می‌شود و پژوهشگران باید سهم ونقش ویژه‌ای را برای حضور اجتماعی دین در نظر بگیرند. برگر معتقد است «یک موضوع را می توان با اطمینان کامل اظهار داشت و آن این است که کسانی که در تحلیل‌های خود از امور معاصر، نقش دین را به حساب نمی‌آورند، با این کار خود را به مخاطره می‌اندازند.» در واقع قیام ۱۵خرداد آغازگر جنبشی بود که به تعبیر میشل فوکو در آن نَفَس مذهبی دمیده شده است که بیش از آن که از عالم بالا سخن بگوید به دگرگونی این دنیا می‌اندیشد و این دگرگونی دنیوی همان ورود دین به عرصه سیاست و اجتماع است. می توان جنبش ۱۵خرداد را حاوی و حامل دو پیام و نتیجه آشکار دانست: الف: ورود مجدد دین به عرصه اجتماعی و سپهر سیاست و حکومت و قدرت و اعلام برنامه برای تشکیل حکومت؛ ب: انقلاب برای رژیمی دیکتاتور که تن به اصلاح نمی‌دهد، آخرین راه حل ممکن است.