کتاب بررسی تطبیقی جریان های کلامی تفسیری

کتاب الکترونیکی «بررسی تطبیقی جریان های کلامی تفسیری» نوشتهٔ حسن صادقی در نشر میراث ماندگار چاپ شده است. نوشته حاضر در راستای بررسی تطبیقی و تحلیلی جریان‌های کلامی تفسیری (سه جریان مهم امامیه، معتزله و اشاعره) در برخی از موضوعات نگارش یافته است.

درباره کتاب بررسی تطبیقی جریان های کلامی تفسیری

در این کتاب، ۱۲ موضوع بررسی می‌شود. شیوه کتاب به این صورت است که در هر موضوع، نخست دیدگاه‌های کلامی بیان شده و سپس دیدگاه‌های تفسیری به صورت مستقیم نقل شده وبه دنبال آن، بر اساس قواعد تفسیری تحلیل و بررسی می‌شود.

با توجه به فراوانی موضوعات کلامی و ضرورت گزینش برخی از موضوعات، تلاش شده است موضوعات متنوع در حوزه‌های گوناگون اعتقادی به جز مبحث امامت انتخاب شود. دلیل عدم طرح مبحث امامت، گسترده بودن مباحث امامت و نیز طرح آن در قالب مواد درسی دیگر است.

کتاب بررسی تطبیقی جریان های کلامی تفسیری را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

از کتاب حاضر می‌توان به عنوان متن یا منبع درسی برای جریان‌های کلامی تفسیری در مقطع تحصیلات تکمیلی استفاده کرد. 

بخشی از کتاب بررسی تطبیقی جریان های کلامی تفسیری

. جریان تفسیری

جریان در لغت به معنای روان شدن آب و هر چیز مانند آن، واقع شدن امری، خروج و پیشرفت و صدور و اتفاق، فرایند است و با اینکه امروزه در مباحث تفسیری کم و بیش بکار می‌رود؛ تعریف روشنی برای آن نشده است. شاید با توجه به معنای لغوی بتوان گغت که جریان تفسیری عبارت است از:

فرآیند و روش تفسیر ی که بر اساس مبانی و اصول تفسیری خاصی انجام می‌شود و در گذر زمان مورد توجه گروهی قرار گرفته است.

برای مثال، جریان تفسیری معتزله، یعنی تفسیر قرآن بر اساس مبانی کلامی و اصول تفسیری معتزله که مورد قبول گروهی از مفسران است؛ یا جریان تفسیر علمی، یعنی تفسیر قرآن بر اساس برخی از مبانی همانند جامعیت و اصول تفسیری همانند استفاده از دستاوردهای تجربی بشری در تفسیر که مورد قبول گروهی از مفسران است.

همچنین می‌توان برای تعریف جریان تفسیری، از تعبیر گرایش استفاده کرد. از این رو، جریان تفسیری عبارت است از:

گرایش تفسیری که تحت تاثیر عقاید خاص و اصول تفسیری ویژه بروز پیدا می‌کند و در گذر زمان مورد توجه گروهی قرار گرفته است.

برای نمونه جریان تفسیر اشاعره، تحت تاثیر عقاید مکتب اشاعره است و این گرایش در آیات مربوط به عقاید، خود را نشان می‌دهد و در گذر زمان مورد قبول گروهی از مفسران قرار گرفته است.

. علم کلام

برای علم کلام تعاریف متعددی ذکر شده است که برخی از مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:

۱. علم یقتدر معه علی إثبات العقائد الدینیة بإیراد الحجج و دفع الشبه.

۲. هو العلم بالعقائد الدینیة عن الأدلّة الیقینیة. 

. الکلام صناعة نظریة یقتدر بها علی اثبات العقاید الدینیّة.

همانگونه که از تعاریف مزبور استفاده می‌شود با علم کلام می‌توان عقاید دینی را اثبات کرد و شبهه‌های مربوط را پاسخ داد.

از این تعاریف می‌توان به موضوع علم کلام دست یافت که عبارت است از: عقاید دینی از جهت اقامه برهان و پاسخ به شبهه‌ و مسائل آن، قضایای نظری اعتقادی است، از قبیل اثبات خالق، توحید، اسما و صفات الهی، عدل، جبر و اختیار، تکلیف، نبوّت عامه و خاصّه، اعجاز، عصمت، امامت و خلافت، معاد، رجعت، شفاعت، پاداش و کیفر.