کتاب تفسیر سوره حمد

کتاب تفسیر سوره حمد؛ تقریرات درس آیت‌الله سیدعلی هاشمی گلپایگانی نوشتهٔ علی‌‌اکبر ضیایی است. انتشارات بین المللی امین این کتاب را منتشر کرده است.

درباره کتاب تفسیر سوره حمد

درس‌های استاد مرحوم آیت‌الله سید علی هاشمی گلپایگانی در تفسیر سوره حمد از تاریخ اوّل اسفند ۱۳۶۲ تا ششم تیرماه ۱۳۶۳ در دوازده جلسه در دانشگاه امام صادق علیه‌السلام برگزار شد که کتاب حاضر تقریری از آن دروس است. این دروس برای دورهٔ کارشناسی تدریس می‌شده و گاهی تکرار مطالب به علّت غامض بودن موضوع و مفاهیم برای فهم دقیق‌تر دانشجویان ضرورت داشته است.

 دروس مرحوم استاد آیت‌الله هاشمی گلپایگانی صرفاً یک درس تفسیری ساده برای تعدادی از دانشجویان نبود، بلکه آنها درس عشق به خدا و رسول خدا و اهل‌بیت علیهم‌السلام و مراحل سیروسلوک اخلاقی توسط کسی بودند که خود با مجاهدت بسیار و تهذیب اخلاق این راه دشوار را پیموده بود و هر نکته‌ای که استاد در کلاس درس بیان می‌نمود می‌توانست مسیر انسان‌های عاشق و دلدادگان به معرفت و حقیقت را به‌گونه‌ای دیگر ترسیم کند. علوم رسمی چون کلام، فلسفه و حتی علم اخلاق در نظر استاد در مقابل تهذیب نفس و مجاهدت در تزکیه و تخلق به اخلاق الله و به‌طورکلی اخلاق عملی رنگ می‌باخت و همواره این عالم عامل دانشجویان را به عملگرایی در اخلاق بر اساس مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام فرامی‌خواند و می‌گفت که شیعیان نباید در هیچ شرایطی اصل تولّی و تبرّی را که مهم‌ترین رکن رکین اسلام است فراموش نمایند. او به‌راستی اعتقاد داشت که این اصل مهم شیعه برگرفته از روایت متواتر منقول از رسول اکرم صلی‌الله علیه و آله: «مَنْ کنْتُ مَوْلاهُ، فَهذا عَلِی مَوْلاهُ، أَللّهُمَّ والِ مَنْ والاهُ، وَ عادِ مَنْ عاداهُ» است و این یک اصل اعتقادی باید مبنای حرکت اعتقادی و فرهنگی و سیاسی امت اسلامی باشد و نه اینکه آن را به شیعه اثناعشری اختصاص دهیم. این استاد فرزانه ولایت‌فقیه را ادامه حرکت انبیاء و ائمّه معصومین علیهم‌السلام می‌دانست و به‌ضرورت پیروی از ولایت‌فقیه به‌منظور حرکت در مسیر مستقیم به‌عنوان نزدیک‌ترین راه به سعادت دنیوی و اخروی تأکید می‌‌کرد. در کتاب تفسیر سوره حمد آیت‌الله هاشمی گلپایگانی به این مسائل و مضامین به صورت مبسوط می‌پردازد.

خواندن کتاب تفسیر سوره حمد را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمامی کسانی که به مطالعهٔ تفاسیر قرآن علاقه دارند پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب تفسیر سوره حمد

آیت‌الله حاج سیّد علی گلپایگانی خاطرات جالبی از دوران کودکی و نوجوانی در محضر پدر داشت و گاهی برخی از آنان را برای اشخاص مختلف بیان می‌نمود. کسانی که با مرحوم ایشان حشرونشر و در بیت ایشان رفت‌وآمد داشتند می‌دانند که یکی از اموری که برای ایشان دلپذیر و دوست‌داشتنی بود ذکرِ خیر و بیان حالات پدر بزرگوارشان بود. ایشان در خانه‌ای بزرگ شدند که شاهد گریه‌ها و مناجات شبانه و جدوجهد پدر والامقامش در مسیر عبودیت و بندگی خدای متعال بود، می‌گفتند: "شبی از ایشان خواستم که اجازه دهند تا در اتاق ایشان بخوابم. نیمه‌شب از خواب برخاستم و متوجه شدم پدرم برای آنکه صدای دعا و مناجاتش مرا از خواب بیدار نکند به‌سختی از بلند شدن صدایش خودداری می‌کند و مشغول مناجات با خدا می‌شود، مناجاتی که گویا بعد از ده‌ها سال هنوز هم حلاوت و شیرینی آن در ذائقه‌ام باقی‌مانده است"، و نیز می‌گفتند: "در سنین کودکی و نوجوانی که در نماز جماعت پدرم مکبّر بودم، مشاهده می‌کردم که آن مرد بزرگ هنگامی که به «ایاک نعبد و ایاک نستعین» می‌رسید اشک از چشمانش سرازیر می‌شد و حتی گاهی از شدت گریه شانه‌هایش به لرزه می‌افتاد و تا پایان نماز این گریه ادامه داشت. اثر این دیده‌ها و مشاهدات در آن مرد بزرگ به‌گونه‌ای بود که هنوز مؤمنانی که در مسجد سادات واقع در یوسف‌آباد تهران در نماز جماعت ایشان شرکت داشتند صوت حزن‌آلود و آکنده از معنویت ایشان در حالِ نماز و دعای زیبای قنوتشان که از پدر آموخته بودند را به‌خاطر دارند. دعایی که فرازهای نخستین آن، دعای جناب ابوذر غفاری بود که به فرموده رسول خدا نزد اهل آسمان شهرت یافت و فرازهای پایانی آن عرض ادب به پیشگاه امام عصر ارواحنا لتراب مقدمه الفداه بود: «اللهم انی اسألک الایمان بک والتصدیق بنبیک والعافیة من جمیع البلاء والشکر علی العافیة والغنی عن شرار الناس صلّ علی محمد و آل محمد و صلّ علی ولیک و ابن اولیائک و بلّغه منا تحیة و سلاما».

او چنان محو و مجذوب پدر بزرگوارش بود و چنان به او عشق می‌ورزید که به فرموده خودش سال‌های آخر عمر پدر که با بیماری و ضعف همراه بود لحظه‌ای از وی جدا نمی‌گردید و تمام امور مراقبت و تیمار پدر را شخصاً به عهده داشت، و نیز می‌فرمود: "پدرم بسیار به من علاقه‌مند بود، و چون مرگ را نزدیک دید و به‌خوبی می‌دانست که من تحمل آن را ندارم امر فرمود که به ایران سفر کنم. وقتی مهیای سفر شدم فرمود: تو دیگر مرا نخواهی دید. عرض کردم، بنابراین من به سفر نمی‌روم. فرمود: باید بروی، و من در ایران خبر رحلت آن بزرگ‌مرد را شنیدم."