کتاب رویای عصر روشنگری

کتاب رویای عصر روشنگری نوشته آنتونی گاتلیب است که با ترجمه فریبرز مجیدی در انتشارات مازیار منتشر شده است. این کتاب به بخش مهمی از تاریخ فلسفه غرب می‌پردازد. 

درباره کتاب رویای عصر روشنگری

عمر فلسفه غربی اینک به دو هزار و پانصد سال رسیده است، اما بخش بزرگی از آن در دو مقطع جداگانه‌ای سپری شد که هر یک حدود ۱۵۰ سال به‌طول انجامید. مقطع نخست در آتنِ سقراط، افلاطون، و ارسطو بود، یعنی از میانۀ سدۀ پنجم تا اواخر سدۀ چهارم پیش از میلاد. مقطع دوم در اروپای شمالی بود، که در پی جنگ‌های مذهبی اروپا و ظهور علم گالیله‌ای پدید آمد. دامنه‌اش از دهۀ ۱۶۳۰ تا آستانۀ انقلاب فرانسه در اواخر سدۀ هجدهم گسترده است. در آن چند سالِ نسبتاً اندک، دکارت، هابز، اسپینوزا، لاک، لایب‌نیتس، هیوم، روسو و ولتر - یعنی اکثر مشهورترین فیلسوفان عصر جدید - منشأ آثاری شدند. 

همۀ این‌ها اشخاصی متفنن یا غیرحرفه‌ای بودند: هیچ یک از اینان با دانشگاهی سروکار نداشت. در زمینۀ مفاهیم ضمنی علم جدید و دربارۀ پیامدهای بلوای دینی به کندوکاو پرداختند، و از این راه به جایی رسیدند که بسیاری از نگرش‌ها و آموزه‌های سنتی را کنار گذاشتند. از پیشرفت علم چه نتایجی برای درک ما از خودمان و برای عقایدمان درباره خدا حاصل می‌شود؟ حکومت با چندگانگی مذهبی چگونه برخورد می‌کند؟ در واقع، حکومت برای چیست؟ چنین پرسش‌هایی همچنان برای ما باقی مانده‌اند، و از این روست که امروزه هنوز هم به دکارت، هابز، و دیگران استناد می‌شود و درباره‌شان بحث درمی‌گیرد.

بذرهای نهضت روشنگری سدۀ هجدهم در سدۀ هفدهم افشانده شدند، یعنی زمانی که مردم به این اندیشه رسیدند که تاریخ وارونه است. در میان کتاب‌های غبارآلود، باید تلاش کنیم و به حقایق و امور واقعی پی ببریم. این تلاش به ما امکان خواهد داد که پرده از اسرار طبیعت برداریم، و سپس بتوانیم از طبیعت طوری بهره بگیریم که جهان را به‌صورت جای بهتری برای افراد بشر درآوریم. این کتاب سعی دارد نگاه متفاوتی به تاریخ فلسفه در غرب بعد از عصر روشنگری داشته باشد. 

خواندن کتاب رویای عصر روشنگری را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام علاقه‌مندان به فلسفه پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب رویای عصر روشنگری

دکارت (۱۶۵۰-۱۵۹۶) مردی فوق‌العاده دانشمند بود، اما شهرتش بیشتر به سبب آن است که دعوی تردید می‌کرد نه به‌سبب آنچه واقعاً می‌دانست. او می‌پرسید: چگونه می‌توانم مطمئن باشم که خواب نمی‌بینم؟ چگونه می‌توانم یقین داشته باشم که اهریمن فریبکاری مغزم را با عقاید نادرست پُر نمی‌کند؟ بر طبق این ضرب‌المثل بیکن که «اگر کسی کارش را با یقینیات آغاز کند، سرانجام به تردیدها خواهد رسید؛ اما اگر آماده باشد که با تردیدها شروع کند، سرانجام به یقینیات خواهد رسید»[۱]، دکارت خوانندگانش را دعوت می‌کرد تا در حمامِ سردِ شک‌گرایی به او بپیوندند - حمامی که خودش آن را به‌طرز شگفت‌انگیزی نیروبخش و نشاط‌آور یافته بود:

چون در آن هنگام مایل بودم خود را صرفاً وقف جست‌وجوی حقیقت کنم، پی بردم به این‌که لازم است.... هر چیزی را که تصور کمترین شک در آن می‌رود رد کنم و مطلقاً نادرست بدانم.... پس، از آن‌جا که حواسمان گاه ما را می‌فریبد، عزم جزم کردم تا فرض کنم که هیچ چیز چنان نیست که در اثر حواس خودمان به آن پندار هدایت می‌شویم. و چون هستند کسانی که.... در استدلال به راه خطا می‌روند و چون حدس می‌زدم که من هم مانند هر کس دیگری مستعد خطا کردنم، همۀ دلیل‌هایی را که پیش‌تر به منزلۀ استدلال‌های اثباتگر انگاشته بودم نادرست دانستم و رد کردم. سرانجام، با توجه به این‌که خود اندیشه‌هایی که در هنگام بیداری داریم ممکن است هنگام خواب نیز روی دهند بی‌آن‌که هیچ یک از آن‌ها در آن زمان درست باشند، بنا را بر این فرض گذاشتم که همۀ چیزهایی که تا آن موقع به ذهن من وارد شده‌اند چیزی بیش از توهّماتی نبوده‌اند که در خواب‌هایم پدید آمده‌اند