کتاب راهبردهای اجرای خط مشی های حاکم بر فضای مجازی

راهبردهای اجرای خط مشی های حاکم بر فضای مجازی کتابی نوشته عباس قربیان است که در انتشارات راز نهان به چاپ رسیده است.

 درباره کتاب راهبردهای اجرای خط مشی های حاکم بر فضای مجازی

پدید نوظهور فضای مجازی تأثیر شگرفی بر سبک زندگی انسان در عصر جدید داشته است. این پدیده به عنوان یک قدرت نرم فوق‌العاده، در جنبه‌های مختلف ازجمله فرهنگ، سیاست، اقتصاد، ایمان، اعتقادات دینی و اخلاقیات، تأثیرگذاری خیره کننده‌ای دارد (بیانات مقام معظم رهبری، شانزدهم شهریور ۴۹) .

 در حال حاضر در کشور به دلیل کم توجهی به خط مشی‌گذاری، برنامه‌ریزی و اقدام در فضای مجازی از فرصت‌های پیش روی آن به خوبی استفاده نشده و آسیب‌های ناشی از آن رو به گسترش است. اندیشمندان حوزه خط مشی‌گذاری، اجرای خط‌مشی را حلقه مفقوده فرایند خط مشی‌گذاری می‌دانند. مطالعه نظام‌مند اجرای خط مشی موضوع نسبتا جدیدی در حوزه وسیع علوم اجتماعی است. کلمه اجرای خط مشی توسط پژهشگران مختلفی با دیدگاه‌های متفاوت تعریف شده است. ولی نکته مشترک بین تمام نقطه نظرها این است که اجرای خط مشی یکی از مهم‌ترین مراحل در فرایند خط مشی‌گذاری عمومی هست و شامل اجرای قانونی است که ذینفعان، سازمان‌ها، فرایندها و فنون مختلفی را در بر می‌گیرد. در چند سال اخیر با توجه به فرامین مکرر مقام معظم رهبری و تشکیل شورای عالی فضای مجازی بخشی از مراحل خط مشی‌گذاری و برنامه‌ریزی محقق شده است، اما تصمیمات و خط‌مشی‌های این شورا از سوی سازمان‌ها و سازمان‌های ذیربط به نحو مؤثر و شایسته اجرا نمی‌شود.

شواهدی وجود دارد که خط مشی‌گذاری و اجرای آن با مشکلاتی مواجه شده است. یکی از این شواهد، عدم تنظیم مقررات مؤثر و کارامد در اداره فضای مجازی است. به همین دلیل یکی از مهمترین خط‌مشی‌ها، جهت بررسی فضای مجازی، خط‌مشی‌های تنظیمی هستند. مسائل فضای مجازی بسیار وسیع و متنوع هستند. اجرای خط‌مشی، تبدیل تعهدات به عمل است اما چگونه؟ خط‌مشی‌های عمومی انعکاس اهداف جدید، ارزش‌های جدید و روابط جدیدی است که در نتیجه مواجهات جدید پدید آمده است. به طور ساده می‌توان گفت: خط مشی‌ها، تعهد به انجام بعضی از کارها است. اگر چه خط مشی‌ها به عنوان ابزار تصمیم گیرندگان، به اندازه‌ای که جنبش‌ها را جهت می‌دهند، آن‌ها را به وجود نمی‌آورند. اجرا جزء مهمی از فرایند خط مشی است که در طی آن و تا زمانی که ادامه دارد همراه آن است و زمانی می‌گوییم عملی شده است که اجرا شده باشد. یکی از عرصه‌های عمومی که امروزه جوامع را تحت تأثیر خود قرار داده، عرصه فضای مجازی است؛ به عبارت دیگر از آنجا که عرصه فضای مجازی، یکی از عرصه‌های عمومی تلقی می‌شود و نادیده گرفتن آن از سوی دولت‌ها منجر به تضييع حقوق مشترک انسان‌ها می‌شود، دولت‌ها موظف به خط مشی‌گذاری، اجرا و ارزیابی در این خصوص هستند.

 بی‌تردید پرداختن به شیوه‌های مواجهه با فضای مجازی و ابعاد گسترده و متنوع آن، امری ضروری است که خود نیازمند ساختار خط مشی‌گذاری یکپارچه، هماهنگ و متمرکز است تا از یک سو موازی کاری‌های پر هزینه و زمان بر را اصلاح کرده و از سویی دیگر با ارائه تقسیم کار و ماموریت‌ها در این حوزه، ساز و کار بهینه‌ای در جهت شناخت موضوعات و مسائل فضای مجازی و ارائه راه حل‌های مناسب برای مواجهه فعال و خردمندانه کشور به دست آید.

کتاب حاضر ضمن تعریف مفهوم خط مشی، راهبردهای اجرای خط مشی های حاکم بر فضای مجازی  و مدل‌های اجرای آن را در ایران بررسی کرده است.

 خواندن کتاب راهبردهای اجرای خط مشی های حاکم بر فضای مجازی را به چه کسانی پیشنهاد می کنیم

 متخصصان حوزه رسانه و فضای مجازی مخاطبان این کتاب‌اند.

 بخشی از کتاب راهبردهای اجرای خط مشی های حاکم بر فضای مجازی

خط‌مشی فرایندی است که دولت به وسیله آن، ایده‌های خود را به برنامه‌ها و فعالیت‌های اجرایی جهت دستیابی به نتایج و ایجاد تغییرات مطلوب در دنیای واقعی عمل می‌کند. تمرکز اصلی در خط مشی، بررسی تعامل دولت با جامعه است که در مراحل شناخت و فهم مسئله، طراحی و شکل‌گیری، اجرا، ارزیابی، اصلاح و تغییر خط مشی صورت می‌گیرد. واژه خط مشی، مفاهیم و معانی زیادی را در بر می‌گیرد و طیف گسترده‌ای از اصول و بیانیه‌های سطح بالا وسیعی که از طریق فرایندهای سیاسی دولت اتخاذ شده  تا تصمیمات اداری ویژه که در بخش کوچکی از سازمان دولتی اتخاذ می‌شود را شامل می‌شود.

 هر خط مشی مانند یک سیستم فرعی است که با خط‌مشی‌های بالاتر و پایین‌تر از خود در ارتباط است. خط مشی خوب در خلاء صورت نمی‌گیرد، بلکه از طریق ارتباط افقی با سیاست‌های مربوط، عملیات و قوانین در سایر موسسات و ارتباط عمودی با خط مشی سطح بالاتر دولت یا بیانیه‌های رسمی اتخاذ می‌شود. مرحله‌ی اجرا یکی از مهم‌ترین و پر چالش‌ترین مراحل فرآیند خط مشی گذاری هست؛ زیرا این مرحله نقطه‌ی آغازین تحقق هدف‌ها هست و پس از آن در مرحله ارزیابی میزان دستیابی به این اهداف مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و در نتیجه‌ی این ارزیابی‌ها است که نشان می‌دهد تا چه قدر اجرای خط‌مشی‌های تدوین شده موفقت آمیز و یا با شکست همراه بوده است. فرآیند اجرای خط‌مشی در محیطی اجرا می‌شود که بازیگران مختلفی در آن نقش دارند و در عین حال، این بازیگران با یکدیگر تعامل داشته و این تعاملات با توجه به تفاوت‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و غیره روی فرآیند اجرای خط مشی تأثیرات قابل توجهی می‌گذارند. به دلیل همین تفاوت‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، به کارگیری مدل‌های ارایه شده توسط نظریه پردازان مختلف در تمامی شرایط کار چندان مناسب نمی‌باشد. لذا برای اجرای موفق خط‌مشی‌های تدوین شده نیاز است که الگوهایی متناسب با شرایط خاص آن خط مشی و حوزه اجرایی آن ارایه گردد. بی‌تردید پرداختن به شیوه‌های مواجهه با فضای مجازی و ابعاد گسترده و متنوع آن، امری ضروری است که خود نیازمند ساختار خط مشی‌گذاری یکپارچه، هماهنگ و متمرکز است تا از یک سو موازی کاری‌های پر هزینه و زمان بر را اصلاح کرده و از سویی دیگر با ارائه تقسیم کار و ماموریت ها در این حوزه، ساز و کار بهینه‌ای در جهت شناخت موضوعات و مسائل فضای مجازی و ارائه راه حل‌های مناسب برای مواجهه فعال و خردمندانه کشور به دست آید. خط‌مشی فرایندی است که دولت به وسیله آن، ایده‌های خود را به برنامه‌ها و فعالیت‌های اجرایی جهت دستیابی به نتایج و ایجاد تغییرات مطلوب در دنیای واقعی عمل می‌کند. تمرکز اصلی در خط مشی، بررسی تعامل دولت با جامعه است که در مراحل شناخت و فهم مسئله، طراحی و شکل‌گیری، اجرا، ارزیابی، اصلاح و تغییر خط مشی صورت می‌گیرد. واژه خط مشی، مفاهیم و معانی زیادی را در بر می‌گیرد و طیف گسترده‌ای از اصول و بیانیه‌های سطح بالا وسیعی که از طریق فرایندهای سیاسی دولت اتخاذ گردیده تا تصمیمات اداری ویژه که در بخش کوچکی از سازمان دولتی اتخاذ می‌شود را شامل می‌گردد. هر خط مشی مانند یک سیستم فرعی است که با خط‌مشی‌های بالاتر و پایین‌تر از خود در ارتباط است.